Mỹ định vị lại vai trò ở Trung Đông

“Chúng tôi sẽ không bỏ đi và để lại khoảng trống ở Trung Đông cho Nga, Trung Quốc hay Iran. Mỹ sẽ vẫn là một đối tác tích cực gắn bó ở Trung Đông”, ông Biden khẳng định. Nhà lãnh đạo Mỹ cũng vạch ra các nguyên tắc trong chiến lược của Washington đối với khu vực Trung Đông, tập trung vào thúc đẩy hợp tác trong khu vực để chống lại các mối đe dọa.

Trước đó, trong khuôn khổ chuyến thăm Saudi Arabia, Tổng thống Joe Biden đã có cuộc gặp với Quốc vương Salman bin Abdulaziz và Thái tử Mohammed bin Salman. Hai bên thông báo ký kết 18 thỏa thuận hợp tác thuộc các lĩnh vực không gian, đầu tư, năng lượng và y tế, phù hợp với Kế hoạch "Tầm nhìn 2030" của Saudi Arabia. Chính phủ Saudi Arabia cho biết, các thỏa thuận này sẽ mở ra con đường mới cho sự hợp tác chung giữa quốc gia Trung Đông này và Mỹ trong các lĩnh vực đầu tư, năng lượng, công nghệ thông tin và truyền thông, không gian và y tế.

Tổng thống Joe Biden và Thái tử Mohammed bin Salman.Ảnh: Reuters

Saudi Arabia là chặng dừng chân thứ 3 của ông Biden trong chuyến công du Trung Đông. Đây cũng là chặng được kỳ vọng sẽ mang tới những bước tiến đáng kể cho nỗ lực định vị lại vai trò của Mỹ ở khu vực Trung Đông.

Saudi Arabia không chỉ là quốc gia có tầm ảnh hưởng lớn ở khu vực vùng Vịnh mà còn là một mắt xích mà Mỹ hướng tới trong nhiệm vụ hòa giải giữa Israel và các nước Arab. Ngay trước chuyến thăm, trong một bài viết đăng tải trên The Washington Post, Tổng thống Joe Biden đã cho biết lý do ông đến thăm Saudi Arabia, trong đó công khai ý định giúp Israel và Saudi Arabia hàn gắn quan hệ.

Trước thềm chuyến thăm của ông Joe Biden, nhà chức trách Saudi Arabia đã dỡ bỏ hạn chế không phận đối với tất cả các hãng hàng không Israel. Đây được xem là thành quả ban đầu của ông Biden trong việc đưa Israel hội nhập sâu rộng hơn với thế giới Arab.

Tuy nhiên, tín hiệu “phá băng” quan hệ giữa Mỹ với Saudi Arabia lại chưa được như kỳ vọng. Thực tế là trong những năm gần đây, quan hệ đối tác chiến lược Mỹ và Saudi Arabia đã rạn nứt. Mỹ ngày càng thất vọng với Saudi Arabia, từ vụ ám sát nhà báo Jamal Khashoggi đến sự miễn cưỡng trong việc ổn định thị trường dầu mỏ. Trong khi đó, Saudi Arabia tin rằng Mỹ không còn sẵn sàng bảo đảm an ninh cho nước này.

Theo Reuters, các quốc gia vùng Vịnh đang tìm kiếm những bảo đảm an ninh cụ thể từ chính quyền Tổng thống Biden, trong bối cảnh xuất hiện những tín hiệu cho thấy Washington đang giảm bớt sự can dự của mình ở khu vực này. Abdulaziz Sager, Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu vùng Vịnh có trụ sở tại Riyadh cho biết: “Yêu cầu quan trọng nhất từ giới lãnh đạo Saudi Arabia cùng các lãnh đạo vùng Vịnh khác-và thế giới Arab nói chung-là sự rõ ràng trong chính sách của Mỹ và hướng đi của họ đối với khu vực”.

Chuyến thăm Saudi Arabia của Tổng thống Joe Biden, với những lời cam kết về tăng cường mối quan hệ đối tác chiến lược trong tương lai, có thể chưa đủ để đưa quan hệ giữa Mỹ và Saudi Arabia trở lại thời hoàng kim như trước đây, nhưng phần nào cho thấy quyết tâm khôi phục vai trò, tầm ảnh hưởng của Mỹ tại khu vực này.

Bên cạnh đó, các sự kiện diễn ra hiện nay đang tạo ra bối cảnh cho sự hòa giải giữa hai quốc gia. Cuộc xung đột tại Ukraine, việc Iran tăng tốc chương trình hạt nhân, lạm phát cùng giá năng lượng tăng mạnh đã buộc Mỹ không thể bỏ qua Saudi Arabia với vai trò là một trong những nhà sản xuất dầu hàng đầu thế giới và là nước duy nhất có năng lực đáng kể để tăng sản lượng nhanh chóng. Mặc dù các thỏa thuận tiềm năng trong tương lai có thể đòi hỏi hai bên phải có những nhượng bộ nhất định.

Bảo Châu / Báo QĐND