Mỹ dự báo cục diện mới sau khi Israel tiêu diệt thủ lĩnh Hamas Sinwar tại Gaza
Sau khi thủ lĩnh Sinwar của tổ chức Hồi giáo Hamas Palestine bị Israel tiêu diệt, Mỹ đã lên tiếng chúc mừng Israel đồng thời bày tỏ nhận định về cục diện mới tại Trung Đông nói chung và Gaza nói riêng. Theo Mỹ, đây là một cơ hội lớn nhưng vẫn tồn tại những yếu tố bất định khó lường.
Thủ lĩnh Hamas bị giết, Mỹ chúc mừng Israel và hy vọng về hòa bình
Giới chức Mỹ luôn tìm cách chấm dứt cuộc chiến tại Gaza. Trong nhiều tháng, giới chức Mỹ suy ngẫm lặng lẽ về một kịch bản mà họ tin sẽ giúp phá vỡ thế bế tắc trong đàm phán ngừng bắn - đó là thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar phải chết. Họ tin rằng ông Sinwar đang ẩn náu sâu dưới lòng đất Gaza, bên trong hệ thống hầm ngầm của tổ chức chiến binh Hồi giáo Hamas.
Và rồi quân đội Israel xác nhận đã giết chết thủ lĩnh Sinwar vào ngày 16/10/2024. Họ đã kiểm tra kỹ càng mọi mặt trước khi công bố xác nhận này.
Thủ lĩnh Yahya Sinwar của tổ chức Hồi giáo Palestine Hamas hồi năm 2022. Sinwar mặc áo sáng, choàng khăn, ở phía trước. Ảnh: Shutterstock.
Bên trong Nhà Trắng và trên chiếc chuyên cơ Không lực Một, nơi Tổng thống Mỹ Biden lần đầu nhận được tin tức về cái chết của Sinwar, xuất hiện bầu không khí lạc quan về một trang mới trong cuộc xung đột kéo dài giữa Israel và Hamas.
Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan nhận định khi đang trong khoang máy bay của đương kim Tổng thống Mỹ: “Việc loại bỏ ông ta [tức Sinwar] khỏi chiến trường tạo ra cơ hội tìm giải pháp để đưa các con tin người Israel về nhà, chấm dứt chiến tranh và đưa chúng ta sang ngày mới”. Khi ấy chiếc chuyên cơ đang đưa Tổng thống Biden bay sang Berlin (Đức) để dự họp.
Từ chuyên cơ, Tổng thống Mỹ Biden đã nói chuyện qua điện thoại với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Ông Biden chúc mừng ông Netanyahu về việc loại bỏ thành công một đối thủ mà quân đội Israel đã săn lùng suốt năm qua.
Tổng thống Biden cho biết, ông có nói với Thủ tướng Netanyahu rằng cái chết của thủ lĩnh Hamas nên trở thành dấu hiệu cho sự kết thúc của cuộc chiến tại Gaza.
Sau khi hạ cánh xuống Berlin, Tổng thống Biden nói với các phóng viên: “Tôi đã thông báo với ông ấy [Thủ tướng Netanyahu] rằng chúng tôi hài lòng với những gì ông ấy làm và rằng giờ là thời điểm để xốc tới… Xốc về phía trước cho một lệnh ngừng bắn ở Gaza, bảo đảm chúng ta cùng tiến bước, mang đến những điều tốt đẹp hơn cho toàn thể thế giới”.
Vụ hạ sát Sinwar là nhân tố đơn lẻ lớn nhất có tiềm năng “thay đổi cuộc chơi” trong xung đột Israel - Hamas. Vụ hạ sát xảy ra vào thời điểm ngắn trước ngày bầu cử tổng thống Mỹ 2024. Cái chết của Sinwar có tiềm năng chuyển hóa một cuộc xung đột vốn bị xem là trở lực chính trị cho Tổng thống Biden trong thời gian dài cũng như cho chiến dịch tranh cử hiện nay của Phó Tổng thống Harris.
Tại một chặng dừng chân để tranh cử ở Milwaukee, ứng viên tổng thống Mỹ Kamala Harris phát biểu hoan nghênh vụ hạ sát Sinwar: “Giây phút này cho chúng ta cơ hội chấm dứt cuộc chiến tại Gaza”.
Thực tế là Thủ tướng Israel Netanyahu đã dựng lên một số trở ngại đối với thỏa thuận con tin, khiến chính Nhà Trắng cũng phải khó chịu. Tuy nhiên nhà lãnh đạo Israel đã tuyên bố công khai rằng ông có ý định truy đuổi Sinwar đến khi ông này chết mới thôi. Nói một cách đơn giản, giới chức Mỹ nhìn nhận Sinwar như trở ngại mà Israel thấy cần phải vượt qua nhất thì mới có thể tuyên bố kết thúc cuộc chiến với Hamas.
Thủ lĩnh Hamas Sinwar là kiến trúc sư cho loạt tấn công của Hamas vào ngày 7/10/2023 nhằm vào bên trong lãnh thổ Israel.
Hoài nghi vẫn còn về chấm dứt chiến tranh tại Gaza
Hồi tháng 8, Ngoại trưởng Mỹ Blinken nói rằng “số phận của thỏa thuận” ngừng bắn và giải quyết vấn đề con tin giữa Israel và Hamas là nằm trong tay Sinwar. Tuy vậy, sau khi Sinwar chết, giới chức Mỹ không nói một cách chắc chắn về khả năng sớm đạt được thỏa thuận.
Dù thủ lĩnh Sinwar đã chết, không có dấu hiệu nào khẳng định chắc chắn rằng xung đột Trung Đông sẽ được giải quyết trước ngày Bầu cử tổng thống Mỹ, đặc biệt là khi Israel chuẩn bị trả đũa đòn tập kích tên lửa đạn đạo do Iran tiến hành nhằm vào Israel vào đầu tháng 10/2024.
Giới chức Mỹ vẫn băn khoăn về cách đạt được một thỏa thuận ngừng bắn và giải thoát con tin. Họ đã dành nhiều giờ đồng hồ sau khi Sinwar chết để xác định xem liệu ông ta có người kế vị hay không. Tổng thống Biden cho biết, ông sẽ cử Ngoại trưởng Blinken tới khu vực này trong những ngày tới.
Một quan chức Mỹ chia sẻ: “Chúng tôi không biết sự kiện trên sẽ có ý nghĩa thế nào”. Có thể sẽ có sự dịch chuyển nhanh chóng hướng tới một lệnh ngừng bắn và thỏa thuận con tin. Nhưng cũng có thể “vẫn còn một chặng đường dài ở phía trước”.
Một quan chức cấp cao Mỹ thứ 2 nói: Cái chết của Sinwar “sẽ hỗ trợ đáng kể cho việc biến điều đó thành hiện thực”.
Trong một thông báo được soạn thảo trên chuyên cơ Không lực Một, Tổng thống Biden nói rằng “Yahya Sinwar là một trở ngại khó vượt qua để đạt được tất cả những mục tiêu này. Trở ngại đó giờ không còn nữa. Nhưng phía trước chúng ta vẫn còn nhiều công việc”.
Quá trình tìm diệt thủ lĩnh Sinwar
Mỹ đã chia sẻ đều đặn với Israel thông tin tình báo để giúp nước này xác định vị trí nơi ở của Sinwar. Tuy nhiên người ta không rõ những thông tin này có giúp ích cụ thể như thế nào cho chiến dịch hạ sát thủ lĩnh Sinwar của Hamas.
Dường như quân đội Israel cũng bị bất ngờ về thắng lợi này, thậm chí hơn cả Mỹ. Phía Israel nói rằng chiến dịch khiến Sinwar chết vốn dĩ không phải là chiến dịch nhằm vào thẳng Sinwar và họ chỉ vô tình phát hiện ra Sinwar trong quá trình tác chiến.
Sinwar đã sống cách ly sâu trong một thời gian dài, khiến các nhà đàm phán của Qatar và Ai Cập khó khăn trong việc tìm gặp ông ta nhằm tìm kiếm một thỏa thuận ngừng bắn.
Giới chức Mỹ tin rằng Sinwar không còn sử dụng thiết bị liên lạc chạy điện và dựa vào các nguồn là con người để truyền tải và tiếp nhận thông tin. Tình báo Mỹ và Israel đã từ lâu đánh giá rằng Sinwar ẩn mình sâu dưới lòng đất cùng với những người Israel bị giữ làm con tin để tránh bị ám sát.
Ngày 16/10, một nhóm quân nhân Israel (có UAV yểm trợ) vô tình chạm trán với một nhóm chiến binh Hamas ở miền Nam Gaza. Đấu súng nổ ra và nhóm chiến binh Hamas đã tử vong toàn bộ. Lính Israel sau đó lục soát một tòa nhà bị đổ một phần. Khi đó, họ phát hiện ra một thi thể có ngoại hình giống Sinwar.
Thi thể giống Sinwar có một số vết thương ở đầu và chân, theo một số bức ảnh được chia sẻ trên mạng internet. Phải đến tối 17/10, sau khi hoàn tất quá trình nhận diện thi thể, quân đội Israel mới công bố Sinwar đã chết.
