Mỹ-Trung căng thẳng vì đạo luật về cạnh tranh công nghệ

Ảnh minh họa.

Đạo luật Hoa Kỳ Competes Act năm 2022, dự luật dài 3.000 trang được Hạ viện thông qua hôm 4-2, dành 52 tỷ USD tài trợ cho chất bán dẫn, 45 tỷ USD để tăng cường chuỗi cung ứng hàng hóa quan trọng và 160 tỷ USD cho nghiên cứu khoa học và đổi mới. Nó cũng bao gồm một danh sách dài các động thái giải quyết những lo ngại về các cáo buộc vi phạm nhân quyền ở Tân Cương, một cuộc đàn áp dân chủ ở Hồng Kông và làm gia tăng căng thẳng đối với Đài Loan.

Đạo luật này sẽ được hòa giải với một dự luật tương tự được gọi là Đạo luật Cạnh tranh và Đổi mới của Hoa Kỳ đã được thông qua tại Thượng viện vào tháng 6 năm ngoái. Dự luật đã phân bổ 250 tỷ USD tài trợ cho những nguyên nhân tương tự. Sau khi được hòa giải, dự luật cuối cùng sẽ được chuyển cho Tổng thống Joe Biden, người dự kiến sẽ ký thành luật.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian hôm 7-2 cho biết Trung Quốc kiên quyết phản đối dự luật này vì nó “chứa đầy Chiến tranh Lạnh và tâm lý tổng bằng không, phá hoại các đường lối và chính sách phát triển của Trung Quốc, ủng hộ luận điệu cạnh tranh chống lại Trung Quốc và đưa ra những nhận xét vô kỷ luật về Đài Loan, Tân Cương, Hồng Kông và Tây Tạng”.

Việc thông qua dự luật chỉ là cách mới nhất mà hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang khóa sừng trong một cuộc cạnh tranh ngày càng gay gắt, điều này có thể định hình tương lai của chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chất bán dẫn vẫn là một lĩnh vực đặc biệt gây tranh cãi. Từ đầu những năm 1990 đến năm 2020, thị phần sản xuất chip toàn cầu của Mỹ đã giảm từ 37% xuống 12%. Nó được dự báo sẽ giảm thêm ba điểm phần trăm vào năm 2030 trừ khi sự hỗ trợ của chính phủ có thể đảo ngược xu hướng.

Trong khi đó, Trung Quốc được ước tính sẽ chứng kiến thị phần sản xuất chip của mình tăng từ 12% vào năm 2020 lên 28% vào năm 2030, theo số liệu thống kê từ Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Hoa Kỳ.

Theo bộ phận bán dẫn của dự luật, Hạ viện có kế hoạch dành khoảng 50 tỷ USD để khuyến khích đầu tư vào các cơ sở của Mỹ để chế tạo, lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói chất bán dẫn tiên tiến cũng như hỗ trợ nghiên cứu chất bán dẫn.

Dự luật cũng đã dành 160 tỷ USD cho các loại hình nghiên cứu khoa học và đổi mới. Số tiền này sẽ tài trợ cho các lĩnh vực bao gồm đổi mới chuỗi cung ứng không dây và nhu cầu cơ sở hạ tầng phòng thí nghiệm khoa học, cùng với các nghiên cứu khác liên quan đến khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học.

Trong khi đó, Trung Quốc gần đây đã tiết lộ một động thái đáp trả. Hội đồng Nhà nước của quốc gia, nội các của chính phủ, đã công bố một kế hoạch lớn vào tháng trước nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh toàn cầu của quốc gia trong nền kinh tế kỹ thuật số trước năm 2025 trong các lĩnh vực từ truyền thông đến thương mại điện tử. Theo kế hoạch, chính phủ đặt mục tiêu nâng cao khả năng nghiên cứu cơ bản của Trung Quốc trong “các lĩnh vực chiến lược” như cảm biến, thông tin lượng tử, truyền thông, mạch tích hợp, phần mềm quan trọng, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, chuỗi khối và vật liệu mới.

Tranh luận về sự tách biệt công nghệ giữa Trung Quốc và Mỹ đang gia tăng, đặt ra câu hỏi về việc nền kinh tế nào sẽ chịu ảnh hưởng lớn hơn trong một sự kiện như vậy.

Một tổ chức tư vấn tại Đại học Bắc Kinh của Trung Quốc đã đưa ra một báo cáo vào tuần trước kết luận rằng quốc gia này có thể sẽ là người chịu nhiều thiệt hại hơn từ sự tách biệt công nghệ. Tuy nhiên, báo cáo dài 7.600 ký tự do Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của trường công bố cho thấy cả Mỹ và Trung Quốc đều sẽ bị thiệt hại.

Nhã Trúc