Mỹ và Trung Quốc rơi vào tình huống hết sức đặc biệt

Đại sứ tại nhiệm lâu nhất của Trung Quốc tại Mỹ, ông Cui Tiankai (Thôi Thiên Khải), sẽ rời Washington trong tuần này.

Theo đài CNN, ông Cui, 68 tuổi, làm đại sứ qua các nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Barack Obama, cựu Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Joe Biden. Người này là nhân chứng cho sự thay đổi quan hệ Mỹ - Trung một cách sâu sắc.

Ông Cui Tiankai. Ảnh: Caixin

Khi ông Cui còn tại nhiệm, Bắc Kinh ngày càng trở nên quyết đoán, yêu cầu được đối xử bình đẳng. Về phía mình, Washington cảnh giác trước sự trỗi dậy của Trung Quốc, coi đây là đối thủ chiến lược và là mối đe dọa tiềm tàng đối với trật tự thế giới do Mỹ dẫn đầu.

"Quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ đang ở ngã ba đường với việc Mỹ đề ra chính sách mới đối với Trung Quốc. Họ đang phải đối mặt với sự lựa chọn giữa hợp tác và đối đầu" - ông Cui viết trong bức thư chia tay đăng tải trên trang web của đại sứ quán ngày 22-6.

Cho đến khi Trung Quốc bổ nhiệm người kế nhiệm ông Cui, cả Bắc Kinh và Washington sẽ không có đại sứ tại thủ đô của nhau.

Ông Cui đã vượt qua tuổi nghỉ hưu - thường là 65 tuổi. Ông được coi là một nhà ngoại giao kiểu cũ điển hình của Trung Quốc, biết cách thể hiện lập trường kiên định một cách ôn hòa và giọng điệu có chừng mực. Điều đó khiến ông khác biệt với các nhà ngoại giao "chiến lang" trẻ hơn và đang phát triển của Bắc Kinh.

Trong khi đó, cựu Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc Terry Branstad rời Bắc Kinh vào năm ngoái trước cuộc bầu cử Mỹ tháng 11. Cựu quan chức ngoại giao Nicholas Burns là ứng cử viên hàng đầu cho vị trí này nhưng chính quyền Tổng thống Biden chưa đưa ra thông báo chính thức.

Khoảng trống ngoại giao bất thường này là dấu hiệu mới nhất cho thấy sự rạn nứt trong quan hệ chính thức giữa Mỹ và Trung Quốc. Dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Trump, căng thẳng giữa hai nước gia tăng trên nhiều mặt trận, từ thương mại đến công nghệ, địa chính trị và quốc phòng. Những vết nứt có thể ngày càng bị khoét sâu khi tình hình thế giới không ngừng biến động.

Phạm Nghĩa