Nâng cao hiệu quả của bảo hiểm thất nghiệp

Còn nặng về khâu giải quyết trợ cấp thất nghiệp

Ngày 29/5, Cục Việc làm (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) đã tổ chức hội thảo đóng góp ý kiến cho Đề án "Nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị thực hiện chính sách BHTN".

Theo Thứ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh, chính sách bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-1-2009. Sau hơn 11 năm thực hiện, đến nay, trên toàn quốc có hơn 13 triệu người tham gia BHTN, chiếm 27,4% lực lượng lao động trong độ tuổi. Chính sách BHTN đã thực hiện tốt vai trò là “điểm tựa” cho người thất nghiệp. Qua đó, hơn 5,2 triệu lượt người được hưởng trợ cấp thất nghiệp. Trong số này, 97% người hưởng trợ cấp thất nghiệp được tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí. Số người được hỗ trợ học nghề có xu hướng tăng, năm sau cao hơn năm trước, với hơn 230 nghìn người được hỗ trợ học nghề.

Bên cạnh những mặt đạt được, kết quả thực hiện BHTN còn bộc lộ nhiều hạn chế, như: chính sách BHTN chưa thực sự gắn bó với thị trường lao động, mới tập trung nhiều cho khu vực chính thức, chưa có chính sách phù hợp cho khu vực phi chính thức, còn nặng về giải quyết trợ cấp thất nghiệp, chưa chú ý thỏa đáng đến các giải pháp phòng ngừa theo thông lệ quốc tế. Cơ chế quản lý, cơ chế tài chính và tổ chức bộ máy thực hiện BHTN còn nhiều điểm bất cập.

“Bộ máy thực hiện BHTN còn giới hạn trong phạm vi địa phương nên tính liên kết, liên thông còn yếu. Hoạt động của Trung tâm dịch vụ việc làm còn chưa phù hợp với chức năng là định chế trung gian tài chính trên thị trường lao động, còn nặng về khâu giải quyết trợ cấp thất nghiệp, mà chưa có nhiều hoạt động chủ động, tích cực của chính sách thị trường lao động”- Thứ trưởng Lê Văn Thanh nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, hạn chế về nguồn nhân lực của hệ thống thực hiện BHTN được hình thành từ ba nguồn: biên chế, định biên, ký hợp đồng lao động. Do chưa có tiêu chuẩn về vị trí việc làm theo chức danh nghề nghiệp; nhân sự còn được giao theo định suất lao động và nhân sự hợp đồng nên họ chưa được hưởng các chế độ đãi ngộ như viên chức. Điều này dẫn đến sự tận tâm và gắn bó với công việc còn là thách thức. Ngoài ra, từ năm 2011 đến nay, số định suất lao động chưa được bổ sung cũng là khó khăn đối với các địa phương có số lượng người thất nghiệp lớn.

Ngoài ra, còn nhiều bất cập khác trong quá trình tổ chức thực hiện như: phần mềm giải quyết hưởng BHTN; kết nối dữ liệu, chia sẻ thông tin liên ngành, cải cách thủ tục hành chính, tuyên truyền, kiểm soát trục lợi BHTN…

Để BHTN là công cụ quản trị thị trường lao động

Thực hiện Nghị quyết số 125/NQ-CP ngày 8-10-2018 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 28, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương xây dựng, hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt Đề án “Nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp”.

“Do đó, việc xây dựng Đề án này là cơ hội để đánh giá lại hiện trạng tổ chức thực hiện, những khó khăn vướng mắc. Trên cơ sở đó, đưa ra các giải pháp và đề xuất với các cấp có thẩm quyền để hoàn thiện hơn nữa các quy định của pháp luật cũng như tổ chức thực hiện BHTN”- Thứ trưởng Thanh nhấn mạnh.

Đề án đặt ra các mục tiêu về độ bao phủ, các chỉ tiêu về thực hiện BHTN, mức độ hài lòng của người lao động và đưa ra 11 giải pháp cũng như giao nhiệm vụ cho các Bộ, ngành trong thời gian tới nhằm nâng cao năng lực và hiệu quả thực hiện BHTN, đảm bảo việc thực hiện BHTN thuận lợi, hiệu quả từ khâu thu, tiếp nhận, giải quyết đến khâu chi trả BHTN, khắc phục những khó khăn, vướng mắc hiện hành.

Ông Vũ Trọng Bình - Cục trưởng Cục Việc làm - cho biết, với quan điểm BHTN là công cụ quản trị thị trường lao động nhằm bảo vệ vị trí việc làm, duy trì việc làm cho người lao động; có các hỗ trợ để người thất nghiệp nhanh chóng quay trở lại thị trường lao động, chính sách BHTN đã khẳng định vai trò hết sức quan trọng trong bối cảnh đại dịch Covid-19 ảnh hưởng tới nước ta trong thời gian qua.

"Chúng ta hình dung: Bình Dương, Đồng Nai, TP HCM, Hà Nội... nếu không có Quỹ BHTN trong thời gian qua thì hàng triệu người lao động nếu thất nghiệp sẽ rất khó khăn để quay trở lại thị trường lao động và không có hỗ trợ rủi ro. Đây là rủi ro trong quá trình công nghiệp hóa và chính Quỹ BHTN đã giúp cho sự ổn định phát triển thị trường lao động trên các địa bàn"- ông Vũ Trọng Bình nhấn mạnh.

Để chính sách BHTN thật sự trở thành công cụ quản trị thị trường lao động, trong thời gian tới, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sẽ nghiên cứu, xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung Luật Việc làm trong đó có các nội dung về BHTN. Bên cạnh đó, cần đánh giá lại về năng lực và hiệu quả hoạt động cũng như vai trò của Trung tâm dịch vụ việc làm nhằm nâng cao vị thế, vai trò đối với việc thực hiện BHTN nói riêng và việc phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương nói chung.

Đề án đã được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xây dựng, hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt. Dự kiến, Đề án sẽ được hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 6 tới.

Thu Phương