Người dân Thượng Phước bất an vì tàu khai thác cát gần bờ sông

Nhiều tàu có sức chứa khoảng 30 khối tập trung khai thác cát trên sông Thạch Hãn đoạn giao nhau giữa thôn Tích Tường, xã Hải Lệ và thôn Thượng Phước, xã Triệu Thượng (Ảnh chụp lúc 10 giờ 03 phút ngày 23/3/2022) - Ảnh: N.B

Nỗi lo sạt lở đất canh tác, xóm làng

Theo thông tin phản ánh của người dân thôn Thượng Phước, phóng viên Báo Quảng Trị có mặt tại khu vực Bến Thác, thôn Thượng Phước, xã Triệu Thượng, huyện Triệu Phong trong nhiều ngày liền và ghi nhận được thực trạng tàu khai thác cát trên sông Thạch Hãn đoạn ranh giới giao nhau giữa địa bàn thôn Thượng Phước, xã Triệu Thượng, huyện Triệu Phong với thôn Tích Tường, xã Hải Lệ, thị xã Quảng Trị. Sáng ngày 24/3/2022, lần lượt có 4 chiếc tàu cát (loại lớn, có sức chứa khoảng 30 khối cát) chạy từ phía thị xã Quảng Trị lên khu vực Bến Thác rồi dừng lại giữa sông Thạch Hãn để hút cát.

Một người dân tên N. (63 tuổi) ở thôn Thượng Phước cho biết: “Nhiều tháng nay, tàu cát với số lượng lớn thường xuyên đến khu vực Bến Thác này để hút cát, có khi tàu đậu giữa dòng, có khi tiến sát vào khu vực sông phía thôn Thượng Phước để hút cát. Khi chúng tôi ra sông quan sát, có ý khuyên những người trên tàu nên điều khiển tàu vào khu vực được cấp phép để khai thác thì họ phớt lờ đi, thậm chí còn văng lời chửi tục về phía chúng tôi”. Cũng theo ông N. trước đây khi chưa xuất hiện tàu khai thác cát thì khu vực sông này khá cạn. Mùa nắng mực nước cách bờ sông chừng 5 mét chỉ ngang ngực người lớn nhưng nay đứng trên bờ chĩa cây sào tre dài hơn thân người lớn xuống sát mép sông vẫn chưa chạm đáy. Bên cạnh đó, đã xuất hiện sạt lở đất dọc bờ sông.

Dọc theo bờ sông Thạch Hãn phía thôn Thượng Phước, đoạn qua khu vực tàu thường xuyên hút cát này có rất nhiều hộ dân canh tác nông nghiệp. Tất cả họ đều chung một nỗi lo là đất sản xuất sẽ bị sạt lở, thậm chí có người còn lo xa trong tương lai nhà cửa, xóm làng sát khu vực bờ sông sẽ bị sạt lở, cuốn trôi theo dòng nước.

“Người dân trong thôn đã nhiều lần phản ánh về việc tàu khai thác cát gây tiếng ồn lớn ảnh hưởng đến giấc ngủ và nguy cơ xảy ra sạt lở đất canh tác. Tôi đã trình báo vụ việc lên UBND xã Triệu Thượng và sau đó các cấp, cơ quan chức năng đã vào cuộc. Người dân thôn chúng tôi mong muốn các cấp, ngành, cơ quan chức năng cần tiếp tục vào cuộc xử lý dứt điểm tình trạng tàu khai thác cát trái phép để người dân trong thôn an tâm sinh sống, sản xuất”, Trưởng thôn Thượng Phước Hoàng Xuân Đông nói.

Mất ngủ triền miên vì tiếng máy nổ

Từ khi đội tàu nhiều chiếc đến khu vực Bến Thác khai thác cát, giấc ngủ của những người dân sống dọc theo bờ sông ở thôn Thượng Phước bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Người dân phản ánh, tàu hút cát thường hoạt động từ lúc 4 giờ 15 phút sáng và kéo dài xuyên trưa đến tầm 15 giờ cùng ngày thì tạm ngưng nghỉ hoạt động. Mỗi khi đoàn tàu từ 3 đến 5 chiếc cùng tập trung một chỗ để hút cát thì tiếng máy nổ có sự cộng hưởng âm thanh vang rền một khúc sông. Đặc biệt về rạng sáng, tiếng máy nổ càng lớn bởi lúc này không gian đang yên tĩnh, chỉ có mỗi tiếng máy nổ từ lòng sông vang vọng lại khiến nhiều người dân giật mình tĩnh giấc và không tài nào ngủ lại được. “Vợ chồng tôi đã già, giấc ngủ thường chập chờn và rất cần sự yên tĩnh để nghỉ ngơi nhưng từ nhiều tháng qua luôn bị mất ngủ vì tiếng máy nổ của tàu hút cát. Từ tờ mờ sáng đã phải thức giấc, đến trưa lại tiếp tục mất ngủ vì tiếng ồn của máy nổ tàu cát”, ông H. ở thôn Thượng Phước bức xúc nói. Bà M. đã hơn 80 tuổi nay lại phải gánh chịu sự hành hạ từ tiếng máy nổ rền vang từ tàu hút cát nên rất bực bội. “Rạng sáng cũng không tài nào ngủ được, trưa cũng khó mà chợp mắt vì tiếng máy nổ quá ồn”, bà M. cho biết.

Sau một ngày làm việc nặng nhọc, người dân Thượng Phước rất cần giấc ngủ ngon để hôm sau tiếp tục lao động, sản xuất, thế nhưng họ lại bị tiếng máy nổ của tàu hút cát hành hạ nhiều tháng qua khiến ai cũng bức xúc...

Có dấu hiệu vi phạm khai thác cát

Theo phản ánh của người dân, từ nhiều tháng qua, bình quân mỗi ngày có từ 4 đến 6 tàu, thậm chí là 8 tàu đến khai thác cát tại đoạn sông khu vực Bến Thác. Người dân cho rằng đa số các tàu này đều vi phạm các thủ tục, yêu cầu đảm bảo khai thác như phao luồng, biển báo, camera giám sát, thậm chí là khai thác ngoài khu vực cấp phép.

Sáng ngày 24/3/2022, có 4 chiếc tàu cát đang khai thác cát tại khu vực đoạn sông mà người dân phản ánh. Xung quanh khu vực tàu cát khai thác không thấy bóng dáng của phao luồng, biển báo phạm vi được phép khai thác và cả lực lượng giám sát môi trường, giám sát cộng đồng. Nhiều tháng qua, người dân không ai biết, phân biệt được đâu là tàu cát của doanh nghiệp được cấp phép khai thác cát, đâu là tàu khai thác cát trái phép. Nghi ngờ có tàu khai thác cát ngoài phạm vi được cấp phép nên người dân đã báo lên chính quyền, cơ quan chức năng để xử lý.

Trao đổi với phóng viên Báo Quảng Trị, Thiếu tá Trần Quang Phú, Trưởng Công an xã Triệu Thượng xác nhận là rạng sáng 19/3/2022, lực lượng công an xã và ban điều hành thôn, công an viên thôn Thượng Phước đã phối hợp với lực lượng Công an huyện Triệu Phong phát hiện, bắt giữ một tàu khai thác cát trái phép tại khu vực bờ sông thôn Thượng Phước. Hiện vụ việc đang được Công an huyện Triệu Phong giải quyết theo quy định pháp luật.

Qua tìm hiểu của phóng viên Báo Quảng Trị, trên dòng sông Thạch Hãn, đoạn qua thôn Tích Tường, xã Hải Lệ (nơi giao nhau với đoạn sông thuộc thôn Thượng Phước mà người dân phản ánh), UBND tỉnh đã gia hạn giấy phép khai thác cát, sỏi lòng sông làm vật liệu xây dựng thông thường cho Công ty Cổ phần Thiên Phú từ ngày 28/9/2020 đến ngày 1/7/2021. Diện tích gia hạn khai thác là 2 ha và được giới hạn bởi 4 điểm góc, có tọa độ rõ ràng. Trữ lượng tiếp tục được khai thác 60.000 m3 ; công suất khai thác 30.000 m3 /năm; chiều dày tầng khai thác trung bình 3,5 m. Phía Công ty Cổ phần Thiên Phú đã đưa ra thời gian khai thác: Mùa hè bắt đầu từ 5 giờ 30 - 15 giờ 30; mùa đông bắt đầu từ 6 giờ 30 đến 16 giờ 30.

Trong một biên bản làm việc giữa UBND xã Hải Lệ và Công ty Cổ phần Thiên Phú ngày 1/9/2021 có quy định trách nhiệm của công ty này trong việc xác định ranh giới khu vực khai thác như cắm mốc, thả phao các điểm khép góc khu vực khai thác. Thế nhưng theo phản ánh của người dân và quan sát của phóng viên, trên đoạn sông này không hề có cắm mốc, thả phao như quy định. Trao đổi với phóng viên Báo Quảng Trị, Chủ tịch UBND xã Hải Lệ Nguyễn Đạo Ái cho biết phía Công ty Cổ phần Thiên Phú đã từng cắm mốc, thả phao xác định ranh giới khu vực khai thác. Tuy nhiên khi phóng viên khẳng định là hiện tại (tính đến 16 giờ ngày 23/3/2022) không có phao hay mốc giới trên đoạn sông này thì Chủ tịch UBND xã Hải Lệ Nguyễn Đạo Ái ghi nhận thông tin và cho biết sẽ chỉ đạo cán bộ kiểm tra ngay việc này nhằm chấn chỉnh vi phạm nếu có.

Trước thông tin người dân thôn Thượng Phước phản ánh, Chủ tịch UBND xã Triệu Thượng Nguyễn Quang Thịnh cho biết: “Chúng tôi đã nắm được thông tin người dân phản ánh và đã báo cáo lên UBND huyện Triệu Phong. Đồng thời cắt cử lực lượng để giám sát, đẩy đuổi; phối hợp với các lực lượng cấp huyện xử lý vụ việc. Phía xã lực lượng thì đông, thuyền máy sẵn có nhưng cán bộ không đủ điều kiện theo quy định để làm việc dưới tuyến sông, bởi vận hành thuyền theo quy định phải có giấy phép, chứng chỉ lái, trong khi đó lực lượng lại không có ai được đào tạo lái thuyền. Chúng tôi kiến nghị các cấp, ngành hữu quan nên sớm buộc đơn vị khai thác được cấp phép phải thực hiện cắm mốc giới, phao luồng xác định phạm vi được khai thác để dễ quản lý, phát hiện, xử lý tàu khai thác ngoài khu vực cấp phép. Trong thời gian tới, UBND xã sẽ thành lập các tổ công tác làm nhiệm vụ tuyên truyền, tham gia đẩy đuổi tàu khai thác cát trái phép trên địa bàn xã quản lý, đồng thời sẵn sàng phối hợp với lực lượng chức năng khi có yêu cầu”.

Rõ ràng là có nhiều sai phạm lẫn “chiêu trò” trong việc khai thác cát trên sông Thạch Hãn làm ảnh hưởng đến đời sống người dân thôn Thượng Phước, tiềm ẩn nguy cơ sạt lở đất sản xuất nông nghiệp. Vì thế, đề nghị các cơ quan chức năng sớm vào cuộc giải quyết dứt điểm tình trạng trên.

Nhơn Bốn