Nguy cơ dự án môi trường đô thị 38 triệu USD tại Quảng Bình không thể hoàn thành

Dự án Phát triển môi trường, hạ tầng đô thị để ứng phó với biến đổi khí hậu TP. Đồng Hới có tổng mức đầu tư là 38,8 triệu USD; trong đó, vốn vay Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) là 30 triệu USD, vốn viện trợ không hoàn lại là 1 triệu USD, vốn đối ứng của tỉnh Quảng Bình là 7,8 triệu USD (tương đương 176,74 tỷ đồng). Dự án được triển khai thực hiện trong vòng 5 năm (2017 - 2022), sau đó được gia hạn đến ngày 31/12/2024.

Ban Quản lý dự án cho biết, Dự án gồm 11 gói thầu, trong đó có 6 gói thầu xây lắp, 1 gói thầu thiết bị và 4 gói thầu tư vấn.

Về tiến độ, hiện nay mới chỉ có duy nhất một gói thầu xây lắp đã hoàn thành là gói DH/W7. Các gói thầu còn lại vẫn đang trong quá trình triển khai, tiến độ nhìn chung còn chậm. Tính chung, tỷ lệ giải ngân của Dự án đến nay mới đạt khoảng 51,53% tổng giá trị hợp đồng đã ký kết (tương đương 351,178 tỷ đồng).

Ông Lê Thanh Tịnh, Giám đốc Ban Quản lý dự án cho hay, vướng mắc lớn nhất hiện nay là công tác giải phóng mặt bằng.

Tại gói thầu DH/W4, trên tuyến này còn một số vị trí chưa hoàn thành giải phóng mặt bằng, dẫn đến việc không thể triển khai thi công. Trong đó, đoạn Km1+457,86 - Km1+534,02 còn 1 hộ dân thuộc diện tái định cư; đoạn Km2+325 -Km2+400 còn 1 lăng mộ chưa di dời do gia đình không nhận tiền đền bù; đoạn Km2+716 -Km2+783, địa phương đang giải quyết thủ tục điều chỉnh quyết định phê duyệt phương án bồi thường cho 1 hộ dân.

Còn tại gói thầu DH/W5, về cơ bản các hạng mục quan trọng đã được hoàn thành. Tuy nhiên, vẫn còn một phần khối lượng gói thầu chưa thể triển khai do chưa được bàn giao mặt bằng. Cụ thể, tại Tuyến đường ngang số 1, từ Km 0+00 đến Km0+51,28 và Tuyến đường ngang số 2, từ Km 0+00 đến Km0+30,73, vẫn còn vài hộ dân chưa di dời.

Tương tự, tại gói thầu DH/W8, một số vị trí chưa hoàn thành GPMB, bao gồm: đoạn Km0+00 - Km0+330, đoạn Km0+570 - Km0+771; đoạn Km1+318 - Km1+387. Ở các vị trí này, đa phần vướng mắc nằm ở các trường hợp hộ dân thuộc diện tái định cư nhưng chưa thể di dời, trong đó có một số hộ không chịu nhận tiền đền bù.

Hay tại gói thầu DH/W3, hiện còn khoảng 53 m bị vướng mặt bằng do chưa di dời được lăng mộ.

Được biết, để triển khai dự án này, tổng diện tích bị ảnh hưởng cần giải phóng mặt bằng là 18,69 ha (bao gồm 4,22 ha do địa phương quản lý; phần diện tích còn lại thuộc sở hữu của các tổ chức, cá nhân), tập trung trên địa bàn xã Bảo Ninh (TP. Đồng Hới). Dự án đã thực hiện giải phóng mặt bằng hơn 90% diện tích (16,92 ha), còn lại 0,72 ha chưa thể thu hồi đất do các vướng mắc liên quan.

“Tổng giá trị được phê duyệt bồi thường giải phóng mặt bằng của dự án là 65,21 tỷ đồng. Đến nay đã tiến hành chi trả được 43,58 tỷ đồng; còn lại 2,59 tỷ đồng thuộc vào các hộ không nhận tiền. Bên cạnh đó, một số hộ dân đã được UBND TP. Đồng Hới phê duyệt chi trả bồi thường giải phóng mặt bằng đợt 13, đợt 14 và đợt 15 với số tiền 19,05 tỷ đồng, nhưng hiện vẫn chưa có kinh phí để chi trả”, ông Lê Thanh Tịnh thông tin.

Cũng theo ông Tịnh, trong cơ cấu nguồn vốn đối ứng 7,8 triệu USD (tương đương 176,74 tỷ đồng) của dự án, kinh phí dành cho việc chi trả bồi thường giải phóng mặt bằng là 31,32 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, giá đất và giá tài sản đã tăng cao hơn nhiều lần so với thời điểm lập và phê duyệt dự toán, dẫn đến thiếu hụt kinh phí phục vụ công tác bồi thường giải phóng mặt bằng (ước tính thiếu khoảng 96,556 tỷ đồng).

Để có đủ vốn đối ứng phục vụ giải phóng mặt bằng, Ban Quản lý dự án đề xuất điều chỉnh lại cơ cấu nguồn vốn đối ứng và sử dụng khoản dự phòng của dự án để tăng kinh phí bồi thường giải phóng mặt bằng. Ngày 19/6/2023, UBND tỉnh Quảng Bình có quyết định điều chỉnh, nâng tổng số tiền giải phóng mặt bằng trong vốn đối ứng từ 31,32 tỷ đồng lên 49,77 tỷ đồng. Việc này giúp giải quyết được 18,44 tỷ đồng trong tổng số kinh phí còn thiếu.

Dù vậy, theo kết quả rà soát, khái toán kinh phí giải phóng mặt bằng dự án do Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh Quảng Bình (đơn vị tư vấn giải phóng mặt bằng) thực hiện cho thấy, vẫn còn thiếu khoảng 67,4 tỷ đồng.

“Ban Quản lý dự án đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, địa phương, đơn vị liên quan sớm xem xét, giải quyết theo hướng cho phép khấu trừ tiền sử dụng đất mà các hộ gia đình, cá nhân phải nộp khi được giao đất tái định cư vào phương án bồi thường GPMB theo nguyên tắc bồi thường về đất. Kiến nghị này đã được UBND tỉnh Quảng Bình đồng ý về chủ trương tại Văn bản số 1807/UBND-TH ngày 12/9/2023, tuy nhiên, UBND TP. Đồng Hới vẫn đang chờ UBND tỉnh có văn bản hướng dẫn cách khấu trừ để thực hiện. Nếu giải quyết được đề xuất này thì sẽ giải quyết thêm được khoảng 30,5 tỷ đồng”, ông Lê Thanh Tịnh cho biết.

Bên cạnh đó, Ban Quản lý dự án cũng đề xuất cho phép điều chuyển phần vốn đối ứng thuộc ngân sách địa phương không sử dụng hết (khoảng 15,7 tỷ đồng) từ Dự án Môi trường bền vững các thành phố duyên hải - tiểu dự án TP. Đồng Hới (vay vốn WB) sang cho dự án vay vốn ADB. Đồng thời, đề xuất bố trí bổ sung vốn đối ứng cho dự án từ ngân sách tỉnh là 21,2 tỷ đồng.

Ngọc Tân