Nguy cơ giá dầu tăng sốc từ việc Iran bắt giữ tàu Anh

Xuồng cao tốc của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran chạy gần tàu dầu Stena Impero của Anh đang neo ở cảng Bandar Abbas, Iran. Ảnh: Reuters

Vụ bắt giữ tàu dầu Stena Impero hôm 19-7 dường như là hành động trả đũa của Iran đối với việc một tàu dầu Iran chở hai triệu thùng dầu bị lực lượng thủy quân lục chiến Hoàng gia Anh bắt giữ cách đây hai tuần ở ngoài khơi bờ biển Gibraltar, một lãnh thổ hải ngoại thuộc Anh với cáo buộc tàu này vi phạm các lệnh trừng phạt nhằm vào Syria.

Điều này đánh dấu một bước leo thang trong căng thẳng giữa Mỹ và các đồng minh với Iran vốn được châm ngòi bởi quyết định của chính quyền Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran 2015 và tái áp đặt các lệnh trừng phạt nhằm vào nước này bao gồm lệnh cấm xuất khẩu dầu thô.

Có đến 2.000 công ty vận hành tàu trong khu vực đã ra lệnh tàu của họ chỉ được phép chạy qua eo biển Hormuz trong thời gian ban ngày với tốc độ cao.

Các căng thẳng ở Vịnh Ba Tư đã đẩy giá dầu thô tăng nhẹ hôm 19-7 với giá dầu Brent tại thị trường London tăng 0,9% lên 62,47 đô la Mỹ/thùng, trong khi đó, giá dầu Tây Texas trên thị trường New York tăng 0,6% lên 55,63 đô la/thùng.

Ông Larry Goldstein cho biết thực tế giá dầu không tăng mạnh cho thấy thái độ bình tĩnh trên thị trường khi giới đầu tư cảm thấy “không biết điều gì đang xảy ra” và ra các quyết định mua bán theo sát tình hình ở eo biển Hormuz từng ngày.

“Rủi ro đối với các thị trường dầu có vẻ nghiêm trọng dù bạn mổ xẻ nó đi thế nào chăng nữa”, Kevin Book, Giám đốc công ty Clearview Energy Partners nhận định và lưu ý rằng các quan chức Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Mỹ hôm 19-7 đã thảo luận các biện pháp triển khai đội tàu chiến đa quốc gia để hộ tống các tàu dầu đi qua eo biển Hormuz.

“Nếu bạn triển khai thêm nhiều chiến hạm đến một khu vực nhỏ, bạn đang làm tăng rủi ro đối đầu và chỉ điều đó thôi cũng có nguy cơ đẩy tăng giá dầu”, ông nói.

Trong khi Mỹ có thể bảo đảm tự cung cấp đủ năng lượng, các nền kinh tế khác bao gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc lại phụ thuộc lớn vào dầu thô từ vùng Vịnh Ba Tư.

“Khả năng giá dầu tăng gấp đôi nếu như vùng Vịnh Ba Tư ngưng cung cấp dầu cho phần còn lại của thế giới không phải là điều không thể tưởng tượng được”, Lawrence Brennan nói.

Sự việc được "châm ngòi" từ hôm 19-7, khi Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) đã bắt giữ tàu dầu Stena Impero treo cờ Anh ở Eo biển Hormuz, ở phía Nam bờ biển Iran, nơi 1/3 lượng dầu vận chuyển bằng đường biển trên toàn cầu đi qua mỗi ngày. Chiếc tàu này cùng 23 thủy thủ, chủ yếu là người Ấn Độ, đã được đưa về cảng Bandar Abbas của Iran. Vào thời điểm bị bắt giữ, tàu Stena Impero đang trên đường đi đến Vịnh Ba Tư và không chở dầu. Giới chức Iran cho biết tàu Stena Impero bị bắt giữ sau khi va chạm với một tàu cá nước này.

Cùng ngày, IRGC cũng bắt giữ tàu dầu Mesdar treo cờ Liberia nhưng thuộc sở hữu của một công ty Anh trong thời gian ngắn. Iran cho biết chiếc tàu này đã được thả sau khi được nhắc nhở phải tuân thủ các quy định về môi trường.

Ngay sau các vụ bắt giữ trên, Ngoại trưởng Anh, Jeremy Hunt, ra tuyên bố nói rằng Anh sẽ đưa ra “phản ứng có cân nhắc nhưng mạnh mẽ”.

“Nếu vấn đề này (bắt giữ tàu dầu) tiếp tục xảy ra, bạn có thể chứng kiến các tàu dầu bắt đầu tránh xa vùng Vịnh Ba Tư”, nhà kinh tế năng lượng Michael Lynch, Chủ tịch Công ty Nghiên cứu kinh tế và năng lượng chiến lược (Mỹ), nói. Ông cũng cho rằng tác động ngắn hạn chủ yếu giáng vào ngành vận tải đường biển dưới dạng phí bảo hiểm rủi ro tăng cao.

Richard Nephew, nhà nghiên cứu ở Đại học Columbia (Mỹ), cũng đồng tình cho rằng vụ bắt giữ tàu dầu Anh và hai vụ tấn công nhỏ nhưng bí ẩn nhằm vào các tàu dầu diễn ra trước đó ở vịnh Oman có thể dẫn đến phí bảo hiểm rủi ro cao hơn đối với các công ty vận tải biển hoạt động ở Vịnh Ba Tư.

Lawrence Brennan, luật sư hàng hải kiêm giáo sư ở Đại học Fordham (Mỹ), nhận định phí bảo hiểm hàng hải liên quan đến "rủi ro chiến tranh" đã tăng lên kể từ hồi tháng 5 và Iran có thể làm sụp đổ cung dầu toàn cầu nếu nước này quyết định thả ngư lôi ở eo biển Hormuz hoặc tìm cách khác ngăn chặn dầu xuất khẩu của các nước khác trong khu vực đi qua eo biển này.

Larry Goldstein, cựu Chủ tịch Quỹ Nghiên cứu chính sách năng lượng, cho rằng các rủi ro này chỉ càng tăng vì khi mà kinh tế Iran đang bị kìm kẹp dưới các lệnh trừng phạt của Mỹ, các lãnh đạo Iran “cảm thấy chẳng có gì để mất nếu họ khiêu khích một cách ác ý hoặc tiến hành hoạt động phá hoại, đe dọa và các hành động khác chưa đến mức chiến tranh”.

“Tình hình có thể mất kiểm soát và rất khó để biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo”, ông cảnh báo.

Theo AP

Chánh Tài