Nguy cơ mù lòa vì bệnh lý đái tháo đường

Bệnh đái tháo đường và biến chứng thường gặp

Đái tháo đường (ĐTĐ) có thể ảnh hưởng tới toàn thân, gây ra các biến chứng ở não, thận, tim và mắt. Trong các biến chứng tại mắt, đục thủy tinh thể là biến chứng rất thường gặp.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ người bệnh ĐTĐ trên 60 tuổi bị đục thủy tinh thể khoảng 90% với các triệu chứng như nhìn mờ, nhạy cảm với ánh sáng (chói mắt khi nhìn ánh sáng), nhìn một thành hai hoặc nhiều hình (song thị), thấy màu sắc có vẻ nhạt hơn… Diễn tiến bệnh đục thủy tinh thể ở người ĐTĐ thường nhanh hơn rất nhiều so với người bình thường, chỉ tính hàng tháng thay vì tính hàng năm. Nếu không được điều trị kịp thời, nguy cơ mù lòa rất cao.

Đo khúc xạ cho bệnh nhân. Ảnh: A.N

BS-CKI. Trần Hiếu - khoa Liên Chuyên khoa, Bệnh viện Gia An 115 (thuộc Tập đoàn Hoa Lâm, Khu Y tế kỹ thuật cao Hoa Lâm Shangri-la, Q. Bình Tân, TP.HCM) - chia sẻ, thời gian qua Bệnh viện Gia An 115 đã tiếp nhận nhiều trường hợp bệnh nhân bị đục thủy tinh thể do biến chứng ĐTĐ, trong đó có nhiều trường hợp đến điều trị khá muộn, khi mắt đã mờ nhiều.

Chẳng hạn như, mới đây, khoa Liên Chuyên khoa (chuyên khám Mắt – Tai Mũi Họng – Răng Hàm Mặt) của Bệnh viện Gia An 115 đã tiếp nhận bệnh nhân L.B.Q (sinh năm 1973, ngụ Huyện Bình Chánh, TP.HCM) đến khám vì mắt trái mờ. Bệnh nhân cũng đã tự ý điều trị bằng thuốc nhỏ mắt nhưng không đỡ, mắt ngày càng mờ dần. Bệnh nhân cho biết bản thân có tiền sử ĐTĐ, trước đó đã phát hiện đục thủy tinh thể nhưng do lượng đường trong máu cao, huyết áp không ổn định nên chưa thể thực hiện phẫu thuật. Sau đó, do công việc bận rộn nên bệnh nhân “bỏ lơ” bệnh. Đến khi mắt mờ nhiều, gần như không thấy gì, chỉ có thể nhìn thấy bóng bàn tay khua trước mặt (thị lực bóng bàn tay), bệnh nhân đã đến khám tại các bệnh viện chuyên khoa lớn và được đề nghị phẫu thuật. Tuy nhiên, do bệnh lý nền ĐTĐ của bệnh nhân không được điều trị tốt nên phải hoãn phẫu thuật. Bệnh nhân sau đó đã đến khám và tư vấn tại Bệnh viện Gia An 115.

Bệnh đục thủy tinh thể. Ảnh: A.N

Trực tiếp nhận bệnh, BS-CKI. Trần Hiếu đánh giá trường hợp của bệnh nhân cần phẫu thuật tán nhuyễn thể thủy tinh đục bằng siêu âm (Phaco) kết hợp đặt thể thủy tinh nhân tạo (IOL) ngay để tránh dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn. Tuy nhiên, phẫu thuật đục thủy tinh thể ở bệnh nhân ĐTĐ phức tạp hơn và nhiều nguy cơ biến chứng hơn do nhân dai, dính. Hơn nữa, tình trạng ĐTĐ cũng phải được kiểm soát thật tốt để chuẩn bị phẫu thuật.

Do đó, BS. CKI. Trần Hiếu đã phối hợp cùng với các bác sĩ chuyên khoa nội tiết Bệnh viện Gia An 115 kiểm soát tốt bệnh ĐTĐ cho bệnh nhân, sau đó tiến hành phẫu thuật một cách cẩn trọng. Cuộc phẫu thuật kéo dài 10 phút, hiện tại thị lực của bệnh nhân đã phục hồi tốt 10/10. BS. CKI. Trần Hiếu chia sẻ điều may mắn ở trường hợp này là đáy mắt bệnh nhân còn tốt, nếu bệnh ĐTĐ tiến triển làm tổn thương đáy mắt thì đôi khi thị lực sẽ không thể phục hồi tốt dù được phẫu thuật.

Không tùy tiện dùng thuốc nhỏ mắt

BS-CKI. Trần Hiếu khuyến cáo, nếu thấy xuất hiện các triệu chứng đục thủy tinh thể hoặc thấy mỏi mắt, khô mắt, mắt mờ, thị lực giảm… người bệnh nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa khám, chẩn đoán và hướng dẫn điều trị. Đục thủy tinh thể là bệnh rất thường gặp, đứng hàng đầu trong các nguyên nhân gây mù lòa trên thế giới.

"Nếu đục thủy tinh thể, đặc biệt là trường hợp do biến chứng của bệnh ĐTĐ, không được điều trị đúng thì thể thủy tinh sẽ càng ngày càng đục nhiều. Khi đó, phẫu thuật sẽ khó khăn hơn, thủy tinh thể quá chín sẽ gây biến chứng như tăng nhãn áp, bị vỡ bao dẫn đến phản ứng viêm màng bồ đào… và làm tăng nguy cơ mù lòa", bác sĩ Hiếu khuyên.

Thực tế, nhiều người khi có các triệu chứng mỏi mắt, khô mắt, mờ mắt… thường tự ra hiệu thuốc mua thuốc nhỏ mắt về sử dụng mà không hề biết rằng đây là thói quen xấu có thể dẫn đến những hệ lụy khôn lường. "Bởi vì trong các loại thuốc nhỏ mắt được bán ở hiệu thuốc có thể có chứa kháng sinh hoặc các chất corticoid. Tuy các chất này tốt cho việc điều trị một số bệnh về mắt như viêm bờ mi, viêm giác mạc… nhưng nếu lạm dụng hoặc tự ý sử dụng, không theo chỉ định của bác sĩ thì có thể làm tăng nhãn áp, làm tăng thêm tình trạng đục thủy tinh thể, tổn hại thần kinh thị giác, thậm chí mất thị lực vĩnh viễn", bác sĩ Hiếu lưu ý.

BS-CKI. Trần Hiếu khám cho người bệnh. Ảnh: A.N

Thay vào đó, theo BS-CKI. Trần Hiếu thì phẫu thuật Phaco (Phacoemulsification) dùng năng lượng sóng âm để tán nhuyễn và tách thủy tinh thể đục thành những mảnh nhỏ, sau đó hút ra ngoài qua một vết mổ nhỏ, cuối cùng thay vào đó bằng một thủy tinh thể nhân tạo (kính nội nhãn-IOL): "Đây là phẫu thuật an toàn, tỷ lệ biến chứng thấp, hiệu quả và tối ưu nhất hiện nay. Vết mổ rất nhỏ, không cần khâu mà sẽ tự liền. Sau khi phẫu thuật, người bệnh có thể ăn uống bình thường, tuy nhiên nên tránh đồ cay, nóng và chất kích thích như rượu bia, thuốc lá".

Ngoài ra, theo bác sĩ Hiếu thì phẫu thuật Phaco có thể áp dụng cho hầu hết các trường hợp đục thủy tinh thể, chỉ chống chỉ định ở các trường hợp đang viêm nhiễm tại mắt hoặc tình trạng toàn thân chưa cho phép phẫu thuật: "Tuy nhiên, người bệnh nên chú ý phẫu thuật càng sớm càng tốt bởi vì nếu được mổ sớm, không những thị lực có thể hồi phục hoàn toàn mà mổ Phaco còn giải quyết được những khiếm khuyết bẩm sinh của mắt như cận thị, viễn thị, loạn thị… Nhưng nếu để cườm quá cứng thì sẽ làm tăng độ khó của ca phẫu thuật, tỷ lệ biến chứng cao hơn. Nếu đục thủy tinh thể biến chứng sang glôcôm, thị lực sẽ hồi phục kém sau phẫu thuật, thậm chí không thể nhìn thấy.

Phẫu thuật Phaco là loại phẫu thuật được áp dụng bảo hiểm y tế. Người bệnh nên đi khám khi có các triệu chứng cảnh báo đục thủy tinh thể hoặc khi có bất thường ở mắt, không nên tự ý mua thuốc nhỏ mắt về sử dụng để tránh những hậu quả đáng tiếc", bác sĩ Hiếu khuyến cáo.

Trọng Văn