Nhà đổi mới sáng tạo ở Thung lũng Silicon

Cứ mỗi năm đến mười năm lại có ai đó ở Thung lũng Silicon tạo ra một thứ gì đó mới mẻ truyền cảm hứng cho những người khác đi theo. Các nhà đổi mới sáng tạo Thung lũng Silicon không chỉ tin rằng mọi thứ đều có thể, mà họ cũng đã đạt được những điều dường như không thể, thường là với những nỗ lực của thần Hercules.

Trong suốt những năm 2000, không ai thể hiện vai trò nhà đổi mới sáng tạo của Thung lũng Silicon tốt hơn Elon Musk. Trước tuổi 40, Musk đã sáng lập và đồng sáng lập bốn công ty, bán hai trong số đó, Zip2 và PayPal, với những khoản tiền đáng kể. Hiện ông cùng một lúc làm tổng giám đốc của hai công ty khác là SpaceX và Tesla Motors. Ông cũng là Chủ tịch của một công ty khác nữa là SolarCity (cuốn sách này xuất bản tại Mỹ năm 2013 - pv).

Sinh ngày 28/6/1971 tại Pretoria, Nam Phi, Musk lên mười khi lần đầu mua một chiếc máy tính và tự học cách lập trình nó. Hai năm sau, ông đã tạo ra, lập trình, và bán phần mềm đầu tiên của mình, một trò chơi máy tính với tên gọi Blaster, với giá 500 USD.

Mười bảy tuổi, ông chuyển đến Ontario, Canada, nơi ông theo học tại trường Queen’s University. Mười tám tuổi, Musk phải thực hiện nghĩa vụ quân sự tại Nam Phi, nhưng ông cảm thấy “đàn áp những người da đen có vẻ không phải là một cách tốt để tiêu tốn thời gian".

Mong muốn thực sự của ông là chuyển đến Mỹ, “nơi những điều tuyệt vời là khả thi". Ông trúng tuyển vào Đại học Pennsylvania với một học bổng của trường, và tốt nghiệp với bằng Cử nhân Kinh tế. Sau đó, ông ở lại thêm một năm để hoàn thành thêm một bằng Vật lý.

Năm 1995, ông chuyển đến California để bắt đầu học cao học tại Stanford, nhưng chỉ ở lại đây hai ngày, vì ông đang nôn nóng mở một công ty. Được truyền cảm hứng từ những nhà phát minh như Thomas Edison và Nikola Tesla, doanh nhân Musk tập trung vào ba lĩnh vực mà ông nghĩ là “những vấn đề quan trọng ảnh hưởng nhiều nhất đến tương lai của nhân loại... đó là Internet, năng lượng sạch, và không gian".

Với sự trợ giúp của anh trai Kimbal, Musk mở một doanh nghiệp phần mềm xuất bản được gọi là Zip2. Bốn năm sau, Compaq đã mua Zip2 với 307 triệu USD tiền mặt, đó là khoản tiền lớn nhất từng được trả cho một công ty Internet thời điểm đó.

Elon Musk. Ảnh: Forbes.

Tháng 3/1999, Musk dùng một phần trong số tiền mới có được của mình để đồng sáng lập một công ty khởi nghiệp mới, X.com, cho phép mọi người thực hiện thanh toán qua Internet bằng email. X.com sau đó được đổi tên thành PayPal, và trong tháng 10 năm 2002, eBay đã mua nó với giá 1,5 tỷ USD bằng cổ phiếu.

Cùng năm đó, Musk nuôi dưỡng niềm đam mê vũ trụ của mình và ra mắt SpaceX, một công ty phát triển và sản xuất các loại phương tiện chuyên chở phóng vào không gian (space launch vehicles) với mục tiêu lớn hơn là “mở rộng sự sống ngoài Trái Đất".

Công ty tập trung vào việc thúc đẩy công nghệ tên lửa và tàu vũ trụ chuyển động quanh Trái Đất, và hơn thế nữa. Ngày 25/5/2012, SpaceX đã làm nên lịch sử khi tàu không gian Dragon của nó trở thành phương tiện thương mại đầu tiên đáp xuống Trạm vũ trụ quốc tế thành công.

Một phần tầm nhìn của Musk về SpaceX là cuối cùng sẽ “thuộc địa hóa” Hỏa tinh, đảm bảo sự tồn tại của loài người trên hành tinh này trong trường hợp Trái Đất cuối cùng trở nên không thể sinh sống được. Musk nghĩ về điều này như sự “bảo hiểm trên quy mô lớn".

Nếu việc quảng bá cho buổi đầu của du hành không gian thương mại là chưa đủ, hãy xem xét thêm một công ty khác của Musk, Tesla Motors, nổi tiếng với chiếc Roadster gợi cảm - một chiếc xe thể thao plug-in.

Theo trang web của công ty, Roadster là chiếc xe điện đầu tiên sử dụng tế bào pin lithium-ion và là chiếc xe điện pin đầu tiên (battery electric vehicle, BEV) chạy hơn 200 dặm sau mỗi lần sạc. Với giá cơ bản là 109.000 USD, chiếc xe thể thao điện có thể đạt tốc độ 125 dặm/giờ.

Thế hệ kế tiếp là Tesla Motor S, một chiếc xe thân thiện hơn cho gia đình với mức giá cơ bản khoảng 59.900 USD. Đừng bị cách gọi “thân thiện cho gia đình” đánh lừa để nghĩ rằng Motor S cũng chỉ là một chiếc minivan. Nó được một nhà điều hành ở Thung lũng Silicon mô tả là “thứ giống với một con tàu vũ trụ nhất di chuyển trên mặt đất mà bạn có được - êm ả, bóng loáng, nhanh như chớp, thanh lịch, công nghệ cao, tuyệt vời!”.

Model S cũng cho phép khách hàng lựa chọn một trong ba gói pin, đặc điểm xác định dòng xe - 160, 230, hoặc 300 dặm - trước khi nó cần được sạc lại.

Ngoài chức vụ Tổng Giám đốc của SpaceX và Tesla Motors, Musk còn là chủ tịch của SolarCity, công ty thiết kế hệ thống năng lượng Mặt Trời, thực hiện kiểm nghiệm hiệu suất năng lượng, và xây dựng các trạm nạp năng lượng cho xe điện.

Musk tuyên bố rằng ông đã có ý tưởng về SolarCity sau khi tham dự Lễ hội Burning Man vào năm 2004, và khuyến khích những người anh em họ của mình, Peter và Lyndon Rive, mở công ty.

Theo Greentech Media Research, tổ chức phân tích và tư vấn cho thị trường điện, SolarCity là nhà cung cấp điện Mặt Trời hàng đầu tại California chỉ sau một năm hoạt động, cũng như là nhà lắp đặt năng lượng Mặt Trời dân dụng hàng đầu tại Mỹ từ năm 2011.

Elon Musk phấn đấu để tạo ra các công ty sẽ “Tác động đến tương lai của thế giới” một cách đáng kể. Triết lý của ông rất đơn giản: Mở một công ty Internet có ít hoặc không có rào cản gia nhập thị trường và có thể nhanh chóng phát triển để tạo ra nguồn vốn. Sau đó làm một việc dường như bất khả thi: Tạo dựng một công ty hỗ trợ riêng cho những đam mê của bạn.

Đối với một người tin rằng “kỹ thuật là thứ gần với phép màu nhất tồn tại trên thế giới này”, thật thích hợp khi vào năm 2007 ông được nhận giải thưởng Nhà Đổi mới Sáng tạo của Năm từ tạp chí R&D.

Trong năm 2008, tạp chí Mỹ Esquire liệt kê ông là một trong 75 người có ảnh hưởng nhất thế kỷ 21. Với tài sản ròng 2 tỷ USD vào năm 2012, ông đứng hàng thứ 634 trong danh sách những người giàu nhất thế giới của Forbes. Không tệ đối với một anh chàng chỉ mới 40 tuổi vào thời điểm cuốn sách này được viết.

Deborah Perry Piscione / NXB Tổng hợp TP.HCM