Nhiều người trẻ Mỹ đang định nghĩa lại 'giấc mơ Mỹ'

Giá nhà đất tăng “phi mã”

Năm 1931, tác giả James Truslow Adams người Mỹ xuất bản cuốn sách lịch sử bán chạy nhất nước Mỹ mang tên “The Epic of America” (tạm dịch là “Sử thi nước Mỹ”). Ở trang 404, ông mô tả “giấc mơ Mỹ” là “giấc mơ về một vùng đất mà cuộc sống tốt đẹp hơn, giàu có hơn và trọn vẹn hơn cho mọi người, với cơ hội của mỗi người tùy thuộc vào năng lực và thành tựu của người đó”.

Theo New York Times, khái niệm “giấc mơ Mỹ” dần dần được khái quát thành việc ai đó có cơ hội cống hiến trong công việc, hưởng bình đẳng và được hòa nhập. Một cách hiểu đơn giản hơn, đó là có cuộc sống đàng hoàng, có việc làm, tiết kiệm được khoản tiền trả trước mua nhà, tìm thấy hạnh phúc gia đình, và đủ khả năng thanh toán hóa đơn hàng tháng. Trong một bài phát biểu năm 2002, Tổng thống Mỹ khi đó George W. Bush khẳng định: “Nếu bạn sở hữu một ngôi nhà riêng, bạn đang hiện thực hóa giấc mơ Mỹ”.

Một khu dân cư ở San Francisco (Mỹ).

Tuy nhiên, đối với Brandie Grant, nữ cố vấn cấp cao 35 tuổi tại một công ty xuất bản học thuật ở San Francisco (bang California, Mỹ), giấc mơ ấy quá khó để thực hiện. Grant nói với CNN rằng, cô kiếm 76.000 USD mỗi năm (hơn 6.300 USD/tháng), khá gần mốc trung bình GDP/đầu người tại Mỹ. Sau khi trừ hóa đơn sinh hoạt, bảo hiểm và tiền thuê nhà cùng 500 USD trả dần khoản nợ 90.000 USD học phí đại học, Grant chẳng còn lại gì. “Tôi thực sự, thực sự mệt mỏi”, Grant nói. “Việc sinh con sẽ không bao giờ nằm trong tầm tay. Tôi thậm chí còn chưa bỏ một xu vào quỹ hưu trí của mình, vì vậy chẳng có hy vọng nào để tôi có thể sở hữu một ngôi nhà”.

Câu chuyện của Grant trở nên ngày càng phổ biến hơn trong bối cảnh chi phí nhà ở tăng vọt tại Mỹ. Hãng tư vấn Redfin công bố số liệu được ghi nhận tháng 6/2024 cho thấy, 10% ngôi nhà ở Mỹ có giá hơn 1 triệu USD, gấp đôi tỷ lệ của 5 năm trước. Một báo cáo khác của Hiệp hội Môi giới Bất động sản Quốc gia Mỹ chỉ ra rằng, giá trung bình một căn nhà đã xây tại Mỹ là 426.900 USD vào tháng 6, cao nhất từ 1999.

Theo CNBC, đối với người trẻ, con số này cao hơn 40% so với những gì mà cha mẹ họ phải trả vào năm 1990 (đã bao gồm điều chỉnh theo lạm phát). Nếu so sánh với tốc độ gia tăng của thu nhập, giá nhà đã tăng gấp đôi kể từ năm 1985.

Giá nhà cao khiến nhiều người Mỹ chỉ có thể sở hữu nhà riêng khi lớn tuổi hơn. Một báo cáo năm 2023 của Hiệp hội Môi giới Bất động sản Quốc gia Mỹ tiết lộ, độ tuổi trung bình người mua nhà lần đầu ở Mỹ là 35, cao hơn con số 29 tuổi vào năm 1981. Nếu như vào năm 1960, 68 người trong 100 người Mỹ đủ khả năng mua nhà, thì gần đây, con số đã giảm một phần ba, còn hơn 40 người.

Giới chuyên gia cho rằng, cũng giống như nhiều nơi khác trên thế giới, nguyên nhân chính dẫn đến giá nhà tăng cao tại Mỹ là tình trạng thiếu hụt nguồn cung. Lý do dẫn đến thiếu nguồn cung thứ nhất là việc có ít dự án mới được xây dựng thời gian qua, thứ hai là “hiệu ứng khóa tài sản”, tức là những người đã mua nhà với lãi suất thấp ở thời điểm dịch COVID-19 không muốn bán lại để mua căn hộ mới trong lúc giá cả và lãi vay tăng.

Kết quả thăm dò gần đây của Gallup cho thấy, chỉ 21% người Mỹ cho rằng đây là thời điểm tốt để mua nhà, trong khi 78% người được hỏi cho rằng hiện không phải lúc giao dịch. Tháng 8/2024, doanh số bán nhà hiện hữu - chiếm phần lớn doanh số bán nhà hàng tháng tại Mỹ - giảm 5,4%, đánh dấu tháng thứ tư suy giảm liên tiếp. Có 3,89 triệu căn được sang tay, thấp nhất kể từ tháng 12 năm ngoái và còn thấp hơn dự báo 4 triệu căn của các nhà kinh tế.

Người trẻ Mỹ “tiến thoái lưỡng nan”

Hơn 40 triệu hộ gia đình hoặc cá nhân ở Mỹ đang thuê nhà để ở và 1/4 trong số họ, khoảng 12 triệu, phải chi hơn một nửa thu nhập cho tiền thuê nhà. Giá mua nhà tăng cao kéo giá thuê tăng nhanh. Vậy là nhiều người rơi vào vòng luẩn quẩn khi họ phải chi quá nhiều để thuê nhà, dẫn đến không tiết kiệm được tiền để cọc mua nhà trong tương lai gần. Bên cạnh đó, hàng triệu người tại Mỹ đối mặt nguy cơ không có chỗ ở vì tiền thuê lớn hơn năng lực chi trả.

Trang Zebra tiết lộ, các cộng đồng da màu chịu ảnh hưởng nghiêm trọng hơn, trong đó người da đen và người Latinh chiếm tới 80% nhóm phải đối mặt với tình trạng bị đuổi khỏi nơi thuê. Đối với những người đã mua được nhà, lãi suất thế chấp quanh 7% tại Mỹ khiến lãi phải trả hàng tháng tăng lên và không ít người đã mất nhà do không cân đối được tài chính.

Trước cuộc khủng hoảng hiện nay, nhiều người trẻ đã buộc phải định hình lại “giấc mơ Mỹ”, thậm chí từ bỏ ý định sở hữu nhà riêng, dù ý tưởng sở hữu đất đai đã ăn sâu vào tâm lý của người Mỹ hàng trăm năm qua. Theo một cuộc khảo sát do Bankrate tiến hành, được tờ New York Times trích dẫn, nếu như 88% những người thuộc thế hệ bùng nổ dân số (sinh ra từ khoảng 1946-1954) coi việc sở hữu nhà riêng là một phần của “giấc mơ Mỹ”, thì tỷ lệ này trong nhóm người trẻ thuộc thế hệ Z (sinh ra cuối những năm 1990, đầu những năm 2000) đã giảm còn 68%.

CNBC dẫn lời chuyên gia Courtney Alev đến từ hãng Intuit Credit Karma, cho biết: “Thị trường nhà ở hiện tại khiến nhiều người Mỹ phải điều chỉnh lại hoàn cảnh sống, bao gồm chuyển đến những thành phố ít tốn kém hơn hoặc thậm chí chuyển về sống cùng gia đình”. Số liệu của trung tâm nghiên cứu PEW cho thấy, 25% người trẻ tuổi ở Mỹ lựa chọn sống trong hộ gia đình nhiều thế hệ thay vì ra ngoài sống riêng, tăng từ con số 9% cách đây 5 thập kỷ. Tuy nhiên, các lựa chọn đó đều có những bất tiện. Ví dụ, nếu lựa chọn sinh sống ở những thành phố nhỏ hơn với giá nhà thấp hơn, nhiều người trẻ sẽ khó tìm thấy cơ hội việc làm trong các lĩnh vực công nghệ mới, vốn thường chỉ tập trung ở những khu vực đô thị phát triển.

Bên cạnh đó, một số người khác thậm chí lựa chọn để tìm kiếm tương lai tốt hơn bên ngoài nước Mỹ. Nhập cư từ Mexico vào Mỹ khi còn là một đứa trẻ, Shyahm Aguilar, 37 tuổi, cho biết anh sẽ từ bỏ công việc đang làm tại một khách sạn ở thành phố Santa Fe bang New Mexico (Mỹ) để chuyển về vùng Merida ở Mexico vào năm 2025 để mở một tiệm giặt là cùng một người bạn đến từ Colorado (Mỹ).

Theo Aguilar, anh đang thuê nhà cùng chị gái và 3 cô con gái của người chị ở Mỹ. Anh thừa nhận khả năng mua một ngôi nhà riêng ở Mỹ trong 10 năm tới là điều viển vông. “Máy giặt và máy sấy ở Mexico không đắt lắm và chúng tôi đã tính toán giá mở một tiệm giặt là với chi phí 10.000 USD”, Aguilar nói. “Tôi có thể dùng số tiền này để mở một doanh nghiệp ở Mexico. Ở Mỹ, chừng đó chả đủ đặt cọc để mua nhà”.

Giá thuê nhà tăng cao khiến nhiều người trở thành vô gia cư vì không đủ tiền thuê.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden gần đây thực hiện hàng loạt biện pháp nhằm hạ chi phí thuê hoặc mua nhà; đồng thời khuyến khích chính quyền địa phương thay đổi luật phân vùng để cho phép phát triển nhiều nhà ở giá rẻ hơn, nhưng chưa thể đảo ngược tình hình. Trước thềm cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ diễn ra vào tháng 11/2024 tới, hai ứng viên Donald Trump từ đảng Cộng hòa và Kamala Harris của đảng Dân chủ đều đang đưa ra nhiều cam kết tháo gỡ khủng hoảng nhà ở. Theo AlJazeera, bà Harris mới đây hứa “làm việc với khu vực tư nhân để xây dựng 3 triệu ngôi nhà mới vào cuối nhiệm kỳ đầu tiên” nếu bà đắc cử; còn ông Trump quyết tâm “thúc đẩy quyền sở hữu nhà thông qua các ưu đãi thuế và hỗ trợ cho người mua nhà lần đầu”.

Tuy nhiên, theo dự báo của Bank of America, tình trạng thiếu nhà ở và giá cao vẫn kéo dài tại Mỹ thêm từ 6-8 năm nữa, nghĩa là nguồn cung bất động sản vẫn khó khăn trong thời gian tới. Về lý thuyết, nguồn cung nhà xây mới giúp tháo gỡ thị trường, nhưng ngân hàng này dự đoán số lượng nhà khởi công mới sẽ không thay đổi, ít nhất là trong tương lai gần. Chuyên gia của Bank of America cũng cho rằng, nếu nền kinh tế Mỹ đạt được cú hạ cánh mềm - nghĩa là lạm phát hạ nhiệt mà không gây ra suy thoái kinh tế - thì nguy cơ giá nhà sẽ còn tăng cao hơn dự đoán.

Nguyễn Viết