Nhiều quốc gia dễ rơi vào tình trạng vỡ nợ

Nhìn chung, xếp hạng tín dụng của các quốc gia có chủ quyền cũng đã suy yếu trên toàn cầu trong thập kỷ qua.

Những phát hiện của báo cáo là một lời cảnh báo nghiêm khắc khi thế giới thoát khỏi vòng trừng phạt của các vụ vỡ nợ có chủ quyền - ngay cả khi các quốc gia chủ nợ giàu có đã tuyên bố vào đầu năm nay rằng rủi ro khủng hoảng nợ đã đè nặng lên thế giới đang bắt đầu giảm bớt.

Các tờ tiền giấy của nhiều loại tiền tệ khác nhau, bao gồm Euro, Đô la Mỹ, Lira Thổ Nhĩ Kỳ hoặc Real Brazil. Ảnh: Reuters.

"Những yếu tố này nhanh chóng tạo ra những thách thức về thanh khoản khi khả năng tiếp cận nguồn tài chính cạn kiệt và dòng vốn tháo chạy nhanh hơn", báo cáo cho biết.

"Trong nhiều trường hợp, đây là điểm tới hạn mà các hạn chế về thanh khoản và khả năng thanh toán trở thành vấn đề đối với một chính phủ", trích dẫn báo báo.

Đại dịch COVID-19 năm 2020 đã gây căng thẳng cho tài chính nhà nước và có bảy trường hợp các quốc gia vỡ nợ bằng ngoại tệ - Belize, Zambia, Ecuador, Argentina, Lebanon và Suriname hai lần.

Giá thực phẩm và nhiên liệu tăng đột biến sau xung đột Nga - Ukraine vào tháng 2 năm 2022 đã gây thêm áp lực, và tám quốc gia nữa đã vỡ nợ vào năm 2022 và 2023, bao gồm cả Ukraine và Nga.

Tổng số vụ vỡ nợ kể từ năm 2020 lên tới hơn một phần ba trong số 45 vụ vỡ nợ bằng ngoại tệ có chủ quyền kể từ năm 2000.

S&P Global Ratings đã phân tích các vụ vỡ nợ trong hai thập kỷ qua và phát hiện ra rằng các nước đang phát triển hiện đang phụ thuộc nhiều hơn vào việc vay nợ của chính phủ để đảm bảo dòng vốn nước ngoài chảy vào.

Nhưng khi sự phụ thuộc đó đi kèm với các chính sách không thể đoán trước, việc thiếu sự độc lập của ngân hàng trung ương và thị trường vốn địa phương nông cạn, thì vấn đề trả nợ thường xảy ra sau đó.

Nợ chính phủ cao hơn và mất cân bằng tài chính đã thúc đẩy tình trạng tháo chạy vốn, từ đó làm gia tăng áp lực cán cân thanh toán, làm cạn kiệt dự trữ ngoại hối và cuối cùng cắt đứt khả năng vay nợ của họ - về cơ bản là một vòng xoáy “diệt vong” dẫn đến vỡ nợ.

S&P Global Ratings cũng cảnh báo rằng việc tái cấu trúc nợ hiện đang mất nhiều thời gian hơn đáng kể so với những năm 1980.

"Chúng tôi cũng phát hiện ra rằng hậu quả kinh tế vĩ mô dài hạn nghiêm trọng hơn đối với các quốc gia có chủ quyền vẫn vỡ nợ trong nhiều năm, làm tăng khả năng vỡ nợ thêm trong tương lai", báo cáo cho biết.

Các khoản thanh toán lãi suất ở các quốc gia sắp vỡ nợ có xu hướng đạt hoặc thậm chí vượt quá 20 phần trăm doanh thu của chính phủ trong năm trước khi vỡ nợ và các quốc gia này cũng thường rơi vào suy thoái, trong khi lạm phát tăng lên hai chữ số, khiến cuộc sống của người dân ở đó trở nên khó khăn hơn.

Báo cáo cho biết "Các quốc gia vỡ nợ có ý nghĩa quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế, lạm phát, tỷ giá hối đoái và khả năng thanh toán của khu vực tài chính của quốc gia đó".

Lê Na (Theo CNA)