Những gì cần biết về cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2024

Cả ông Trump và bà Harris đều đã trình bày kế hoạch của mình trong các chiến dịch tranh cử. Nguồn: Guardian/Getty Images.

Các ứng cử viên và những người ủng hộ mô tả đây là cuộc bầu cử quan trọng nhất trong cuộc đời họ khi nền dân chủ và lối sống của người Mỹ đang bị đe dọa. Số tiền kỷ lục đã được quyên góp và chi cho các chiến dịch tranh cử.

Tất cả 435 ghế tại Hạ viện sẽ được tranh cử cùng với 34 trong số 100 ghế tại Thượng viện, cùng nhau sẽ quyết định tư cách thành viên của Quốc hội khóa 119. 13 chức thống đốc tiểu bang và lãnh thổ cùng nhiều cuộc bầu cử tiểu bang và địa phương khác sẽ diễn ra.

Phiếu được bỏ như thế nào?

Không còn hợp lý khi chỉ nói về "Ngày bầu cử" bởi hàng chục triệu người đã bỏ phiếu sớm qua thư hoặc trực tiếp, do đó tránh được hàng dài chờ đợi, thời tiết xấu tiềm ẩn hoặc những bất tiện khác. Theo các quan chức tiểu bang, ngày đầu tiên bỏ phiếu sớm của bang Georgia đã "phá vỡ kỷ lục", trong khi hơn 97.000 người "chưa từng thấy" đã bỏ phiếu vào ngày đầu tiên ở bang Wisconsin.

Theo Hội nghị Lập pháp Tiểu bang Quốc gia, ngoại trừ Alabama, Mississippi và New Hampshire, tất cả các tiểu bang còn lại đều cho phép cử tri bỏ phiếu trực tiếp tại điểm bỏ phiếu trước ngày bầu cử. Và vào ngày bầu cử 5/11 (theo giờ địa phương), mọi người đều đến các điểm bỏ phiếu để bỏ phiếu. Sau khi kiểm phiếu xong, kết quả sẽ bắt đầu được công bố.

Ứng cử viên Tổng thống là ai?

Bà Kamala Harris phát biểu trong cuộc vận động tranh cử của bà tại Allentown, Pennsylvania, Mỹ, ngày 4/11/2024. Nguồn: Reuters.

Đương kim Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris (60 tuổi) đã giành được đề cử của đảng Dân chủ sau khi Tổng thống Joe Biden tuyên bố không tham gia tái tranh cử. Bà Harris là cựu Thượng nghị sĩ, Tổng chưởng lý California và Công tố viên San Francisco và đang đấu tranh để tạo nên lịch sử với tư cách là người phụ nữ đầu tiên được bầu làm Tổng thống trong lịch sử 248 năm của Mỹ.

Cựu Tổng thống thứ 45 của Mỹ Donald Trump (78 tuổi) đang chạy đua vào Nhà Trắng lần thứ ba liên tiếp. Ông Trump là tổng thống đầu tiên bị luận tội hai lần và bị kết luận phạm tội. Ông cũng là ứng cử viên lớn tuổi nhất trong lịch sử của đảng Cộng Hòa.

Ông Chase Oliver (39 tuổi) là ứng cử viên ít được biết đến của đảng Tự do. Ông Oliver đã tranh cử ghế thượng viện tiểu bang Georgia vào năm 2022 và giành được 2% số phiếu bầu.

Bà Jill Stein (74 tuổi) một bác sĩ đã tranh cử dưới sự lãnh đạo của đảng Xanh vào năm 2016, tranh cử lại vào năm 2024.

Ông Cornel Wes (71 tuổi) đang tranh cử với tư cách là ứng cử viên độc lập. Nhà hoạt động chính trị, triết gia và học giả này đang nỗ lực thu hút nhiều cử tri tiến bộ, có khuynh hướng Dân chủ hơn.

Ông Donald Trump trong một cuộc vận động tranh cử tại Santander Arena ở Reading, Pennsylvania, Mỹ, ngày 4/11/2024. Nguồn: Reuters.

Con đường nào dẫn đến chiến thắng?

Đảng Dân chủ đã giành chiến thắng về số phiếu phổ thông toàn quốc trong 7/8 cuộc bầu cử Tổng thống gần đây. Nhưng đảng Cộng hòa đã chiến thắng bằng cách giành được hơn 270 phiếu bâùg đại cử tri vô cùng quan trọng.

Mỗi tiểu bang đều kiểm phiếu riêng. Ngoại trừ hai trường hợp – Nebraska và Maine – người chiến thắng của một tiểu bang sẽ nhận được tất cả các phiếu bầu của tiểu bang đó. Mỗi tiểu bang có một số lượng đại cử tri dựa trên số ghế Quốc hội mà tiểu bang đó có, cộng với hai phiếu bầu bổ sung đại diện cho các ghế Thượng viện của tiểu bang đó. Washington DC có 3 phiếu đại cử tri, mặc dù không có đại diện bỏ phiếu tại Quốc hội.

Năm nay, đại cử tri đoàn có thể sẽ giảm xuống còn 7 tiểu bang chiến trường quan trọng: Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, Bắc Carolina, Pennsylvania và Wisconsin. Các chiến dịch của bà Harris và ông Trump đang để mắt nhiều đến sự kết hợp có thể đưa họ lên vị trí dẫn đầu.

Tình hình cuộc đua hiện ra sao?

Hiện cuộc đua của bà Haris và ông Trump là cực kỳ sít sao. Theo cuộc thăm dò toàn quốc cuối cùng của New York Times/Siena College được công bố vào ngày 25/10, bà Harris và ông Trump hòa nhau ở mức 48% cho mỗi phiếu phổ thông.

Theo Trung tâm nghiên cứu Pew, sau khi để ông Trump dẫn trước 4% trong số những cử tri đã đăng ký tại cuộc tranh luận ngày 27/6, Tổng thống Biden đã bỏ cuộc và ủng hộ bà Harris, người sau đó đã vươn lên ngang bằng và dẫn trước ông Trump một chút với làn sóng năng lượng và nhiệt huyết. Trong những tuần gần đây, cuộc đua đã ổn định và trạng thái cân bằng đã được khôi phục.

Khi nào sẽ biết ai thắng cử?

Các dự đoán người chiến thắng thường được đưa ra ngay vào vào đêm bầu cử dựa trên phân tích số phiếu đã kiểm, số phiếu còn lại và khoảng cách giữa các ứng cử viên. Ứng cử viên thua cuộc thường thừa nhận thất bại vào sáng sớm hôm sau, báo hiệu rằng cuộc thi thực chất đã kết thúc.

Tuy nhiên, về mặt chính thức, vẫn còn nhiều việc phải làm. Các viên chức địa phương hoàn tất việc kiểm phiếu trong những ngày sau cuộc bầu cử và gửi kết quả của họ cho các viên chức tiểu bang. Họ phê duyệt kết quả và gửi cho các viên chức liên bang. Mỗi tiểu bang phải nêu tên những cá nhân được gọi là cử tri trước ngày 11 tháng 12; họ phải họp tại thủ phủ tiểu bang tương ứng của mình để bỏ phiếu bầu Tổng thống và Phó Tổng thống vào ngày 17/12.

Vào ngày 6/1, Hạ viện và Thượng viện sẽ kiểm phiếu và tổng hợp các giấy chứng nhận bầu cử trong một phiên họp chung. Phó Tổng thống giữ chức Chủ tịch Thượng viện và chính thức chủ trì việc tiếp nhận và kiểm phiếu bầu và công bố kết quả. Trong trường hợp này, bà Harris sẽ tuyên bố chiến thắng hoặc thất bại của chính mình.

Tổng thống đắc cử thành lập một nhóm chuyển giao để lập kế hoạch chuyển giao quyền lực. Nhóm này sẽ thiết lập các ưu tiên về chính sách, thẩm định các ứng cử viên cho các vị trí quản lý quan trọng và phối hợp với chính quyền sắp mãn nhiệm. Tổng thống đắc cử và các thành viên chủ chốt trong nhóm của họ bắt đầu nhận các cuộc họp báo an ninh quốc gia được phân loại để chuẩn bị xử lý các mối đe dọa toàn cầu đang diễn ra hoặc mới nổi.

Tổng thống thứ 47 của Mỹ sẽ nhậm chức lúc 12h trưa ngày 20/1 tại Điện Capitol, Mỹ. Tổng thống sắp mãn nhiệm thường tham dự lễ nhậm chức như một biểu tượng của sự chuyển giao quyền lực trong hòa bình. Tân Tổng thống sẽ bắt đầu làm việc ngay lập tức, thường ký một loạt các sắc lệnh hành pháp để đảo ngược hoặc tiếp tục một số chính sách nhất định và tổ chức các cuộc họp với nhóm của họ.

Mai Phương (theo Guardian)