Những lý do tòa hủy án sơ thẩm

Tại phiên phúc thẩm, Nguyễn Xuân Đường (Đường “Nhuệ”) và con trai nuôi (anh Bùi Mạnh Tiến) được triệu tập tới phiên tòa với tư cách người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án. Nhưng anh Tiến vắng mặt. HĐXX của TAND cấp cao tại Hà Nội nhận định, vụ án còn có nhiều vấn đề cần phải được thận trọng xem xét, đánh giá. Chứng cứ quan trọng cần phải được thu thập thêm để xem xét khi quy kết hành vi của các bị cáo. Cụ thể:

Thứ nhất: Về xác định tư cách tố tụng, Nguyễn Xuân Đường là đối tượng bị vợ chồng Nguyễn Văn Lẫm, Phạm Thị Quyết và những người khác tố cáo có hành vi chiếm đoạt Cty, chiếm đoạt tài sản, tiêu hủy tài sản của Cty TNHH Lâm Quyết... Nhưng các cơ quan tiến hành tố tụng cấp sơ thẩm xác định, Nguyễn Xuân Đường và Bùi Mạnh Tiến tham gia tố tụng với tư cách người làm chứng là không phù hợp. Trong trường hợp này, cần xác định Nguyễn Xuân Đường và Bùi Mạnh Tiến là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan đến vụ án.

Thứ hai, vấn đề xác định tội danh và khoản tiền bị chiếm đoạt, Nguyễn Văn Lẫm và Phạm Thị Quyết thừa nhận, có nhiều khoản vay đối với nhiều người, trong đó có khoản vay của vợ chồng ông Đỗ Văn Tới. Theo đó, ngày 23-1-2013, vợ chồng ông Đỗ Văn Tới cho vợ chồng Nguyễn Văn Lẫm và Phạm Thị Quyết vay số tiền 400 triệu đồng, thời hạn vay 6 tháng, với lãi suất 2%/tháng. Theo hợp đồng có thế chấp chiếc xe ô tô Camry, BKS 17K-9966. Tiếp đó, ngày 20-1-2016 vay 500 triệu đồng, thời hạn vay 6 tháng, lãi suất 2%/tháng và dùng chiếc ô tô trên thế chấp.

Vợ chồng bị cáo Nguyễn Văn Lẫm, Phạm Thị Quyết tại tòa.

Đến hạn thanh toán, vợ chồng Lẫm và Quyết đề nghị gia hạn, được vợ chồng ông Đỗ Văn Tới đồng ý, việc gia hạn này hai bên chỉ thỏa thuận miệng, không lập thành văn bản. Đối với khoản vay theo hợp đồng ngày 23-1-2013 vợ chồng Lẫm và Quyết trả lãi cho ông Tới đến hết tháng 8-2017. Khoản vay theo hợp đồng ngày 20-1-2016, vợ chồng Lẫm và Quyết đã trả lãi ông Tới đến hết tháng 9-2017. Hai khoản vay trên, vợ chồng này chưa thanh toán trả cho ông Tới.

Nguyễn Văn Lẫm khai, bị cáo đã trả toàn bộ cho ông Tới tại Văn phòng Cty TNHH Lâm Quyết, tuy nhiên giấy biên nhận tiền của ông Tới được Lẫm để tại văn phòng Cty đã bị Đường “Nhuệ” và Bùi Mạnh Tiến cùng các đối tượng khác chiếm đoạt Cty nên đã chiếm đoạt hoặc làm thất lạc. Ông Tới đòi nợ là khoản tiền mà Phạm Thị Quyết vay riêng của bà Lê Thị Tuyết (vợ ông Đỗ Văn Tới). HĐXX thấy rằng, để làm rõ hành vi và chứng minh những tình tiết liên quan đến lời khai của các bị cáo, cần phải điều tra làm rõ một số nội dung: Có sự mâu thuẫn trong lời khai của bị cáo Lẫm và Quyết về việc trả tiền cho ông Tới. Có việc Nguyễn Văn Lẫm và Phạm Thị Quyết bỏ trốn hay không?

Thứ ba, việc tố cáo Nguyễn Xuân Đường chiếm giữ Cty và những nội dung có liên quan, HĐXX nhận định, theo “Bản kết luận xác minh giải quyết nguồn tin về tội phạm” số 12 ngày 29-3-2018 của cơ quan CSĐT CA TP Thái Bình kết luận: “Không có căn cứ xác định anh Nguyễn Xuân Đường chiếm giữ đồ đạc, tài sản của Cty TNHH Lâm Quyết”. Tuy nhiên sau đó, theo Biên bản khám nghiệm hiện trường tại Cty TNHH Lâm Quyết và sơ đồ hiện trường cũng do CA TP Thái Bình lập ngày 15-5-2018 đã thể hiện rõ ràng việc tố cáo của Lẫm và Quyết là có căn cứ. Theo HĐXX, cơ quan CSĐT của CA TP Thái Bình xác định không có dấu hiệu tội phạm và quyết định không khởi tố vụ án hình sự trong trường hợp này là chưa thận trọng, thiếu căn cứ. Bởi, các biên bản khám nghiệm của CQĐT cho thấy, rõ ràng hiện trường bị xáo trộn, có dấu hiệu không bình thường nhưng CQĐT chỉ mô tả, ghi nhận mà không tiến hành điều tra, xác minh có việc xâm phạm nơi ở, nơi làm việc của Cty TNHH Lâm Quyết hay không, cũng không xác định có thiệt hại hay không để làm căn cứ khởi tố vụ án, khởi tố bị can.

Tại phiên tòa phúc thẩm, ngoài việc các bị cáo khai báo và tố cáo Đường “Nhuệ” còn có hàng loạt các nhân chứng khác là những người công nhân lao động ở nhà xưởng của Cty TNHH Lâm Quyết đều khẳng định có việc Nguyễn Xuân Đường cùng nhóm đối tượng đã đến Cty, đuổi hết mọi người ra khỏi Cty và chiếm giữ Cty từ ngày 3-10-2017 đến ngày 19-10-2017. Quá trình điều tra, các bị cáo đã cung cấp cho CQĐT USB ghi âm những cuộc đối thoại giữa Đường với Lẫm, nội dung các cuộc đối thoại có liên quan đến việc ép Lẫm phải chuyển nhượng Cty để trừ nợ, nếu không thì sẽ dùng vũ lực đe dọa nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe.

Một trong những nội dung của cuộc đối thoại trên điện thoại với khoảng thời gian trên 10 phút có nội dung người đối thoại là Đường và Lẫm; thể hiện Nguyễn Xuân Đường sẽ chiếm Cty, thậm chí Đường “Nhuệ” còn đăng trên facebook cá nhân hình ảnh gia đình Lẫm cùng nội dung “nhờ mọi người chia sẻ thông báo, nếu ai gặp được vợ chồng ông Lẫm thì liên lạc cho Đường biết… sẽ thưởng 1 tỷ đồng cho người nào tìm được vợ chồng Lẫm về cho Đường”.

Nhưng CQĐT không thực hiện việc điều tra quyết liệt về nội dung này cũng không tiến hành để đối chất giữa những người tố cáo đối với Đường “Nhuệ”. Tại phiên tòa sơ thẩm, Đường “Nhuệ” cố tình vắng mặt cho nên ở tại phiên tòa sơ thẩm cũng không thực hiện được việc đối chất này.

Liên quan đến việc chiếm đoạt Cty, theo bị cáo Nguyễn Văn Lẫm và Phạm Thị Quyết, trong thời gian dài có vay của vợ chồng Đường 1,7 tỷ đồng, thời hạn vay là 6 tháng, với mức lãi suất là 2.000 đồng/triệu/ngày, tức là mức cho vay cao hơn trên 6 lần so với quy định của Ngân hàng Nhà nước. Nếu có hành vi này, CQĐT cần xem xét làm rõ có hành vi “cho vay nặng lãi” theo quy định tại Điều 201 của BLHS.

Thứ tư, về xử lý chiếc xe ô tô Camry, tòa án cấp sơ thẩm xác định là vật chứng và quyết định giao chiếc xe ô tô Camry cho cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Thái Bình trong trường hợp này là không phù hợp. Tòa cấp sơ thẩm có sự nhầm lẫn về việc xác định vật chứng của vụ án, có sự lúng túng trong việc xử lý tài sản là chiếc xe ô tô Camry nêu trên...

Do đó, HĐXX TAND cấp cao tại Hà Nội đã quyết định hủy Bản án hình sự sơ thẩm số 25/2019/HSST ngày 12-6-2019 của TAND tỉnh Thái Bình; chuyển hồ sơ vụ án cho VKSND cùng cấp để giải quyết theo thủ tục chung quy định tại Bộ luật TTHS. HĐXX còn kiến nghị với cơ quan CSĐT CA tỉnh Thái Bình và VKSND tỉnh Thái Bình hủy Quyết định không khởi tố vụ án hình sự số 12 ngày 29-3-2018 của cơ quan CSĐT CA TP Thái Bình, khởi tố vụ án, phục hồi điều tra vụ án hình sự xảy ra tại Cty TNHH Lâm Quyết.

Trước đó, liên quan đến cáo buộc vay nợ và không trả tiền cho ông Đỗ Văn T, ngày 6 đến 12-6-2019, TAND tỉnh Thái Bình xét xử sơ thẩm, tuyên vợ chồng ông Lẫm, bà Quyết phạm tội "Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản" và tuyên phạt ông Lẫm 14 năm tù, bà Quyết 13 năm tù. Tại phiên tòa này và cho đến nay, vợ chồng ông Lẫm bà Quyết và gia đình liên tục có đơn kêu oan, gửi đến các cơ quan chức năng.

Đỗ Phương