Ô nhiễm thứ phát từ các điểm xử lý rác

Mỗi thôn một kiểu

Ngày đầu tháng 7, theo chỉ dẫn của người dân địa phương, chúng tôi đến khu nghĩa trang thôn Ba Làng, xã Quế Nham (Tân Yên). Đây là ngọn đồi nhỏ, cách nhà dân gần nhất hơn 200 m nhưng có đến 3 điểm xử lý rác thải của các thôn: 284, Ba Làng và Bình Minh cùng xã Quế Nham.

Trong đó, điểm chôn lấp rác thủ công của thôn Ba Làng mất vệ sinh nhất. Một góc đồi vài trăm m2 có 2 hố rác lộ thiên, mỗi hố chứa hàng trăm bao rác đủ loại.

Điểm thu gom, xử lý rác thải bằng cách đốt thủ công tại xã Ngọc Lý (Tân Yên).

Chị Nguyễn Thị Cường, thôn Ba Làng cho biết: “Bao năm nay, toàn bộ rác trong thôn được thu gom chuyển ra đây chôn lấp nên cả khu vực này đều kín rác. Giờ thôn phải lấy cả ruộng cấy lúa để chôn lấp rác…”. Theo chị Cường, rác thải sinh hoạt của thôn được gom, rồi đổ xuống hố được đào sẵn, rác để phơi mưa nắng như vậy, khi nào đầy hố mới lấp lại. Nhiều hôm vật nuôi vào càm rác bẩn tha lôi khắp nơi, rất mất vệ sinh.

Cách nơi chôn lấp rác của thôn Ba Làng vài chục mét là khu đốt rác thải của thôn 284. Đây là thôn nằm sát quốc lộ 17, mật độ dân cư đông, nhiều hộ kinh doanh, buôn bán nên lượng rác mỗi ngày thải ra lớn. Từ năm 2016, thôn được UBND xã đầu tư kinh phí xây dựng 1 lò đốt rác thủ công.

Tuy nhiên, 2 năm trở lại đây, do lượng rác thải ngày càng nhiều, lò đốt xuống cấp, việc xử lý không kịp thời nên nhiều lúc bãi rác này tồn ứ hàng chục m3 rác gây ô nhiễm môi trường. Đáng chú ý, việc đổ xăng, dầu, săm, lốp cao su vào đốt rác thường gây mùi khó chịu, khói bụi tỏa ra không khí, ảnh hưởng không nhỏ đến những hộ dân sinh sống gần đó.

Ông Nguyễn Văn Hùng, Chủ tịch UBND xã Quế Nham thông tin: Xã có khoảng 2.300 hộ dân, ở 10 thôn. Do chưa có kinh phí xây dựng bãi rác tập trung nên những năm qua, các thôn đều phải bố trí địa điểm thu gom, đốt và chôn lấp thủ công.

Thực hiện Chỉ thị của Ban Thường vụ Tỉnh ủy và Kế hoạch của UBND tỉnh về huy động toàn dân tập trung thu gom, xử lý triệt để rác thải ra môi trường, huyện Tân Yên đã bố trí 22 bãi rác tập trung tại các xã, thị trấn và 186 điểm tại cụm thôn. Việc quy hoạch điểm xử lý rác quy mô nhỏ bước đầu giải quyết việc để rác thải tồn ứ ra môi trường nhưng việc đốt, chôn lấp thủ công tại đây không tránh khỏi ô nhiễm.

Tương tự, tại huyện Lục Nam, dù công tác thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt đã được lãnh đạo huyện và các xã, thị trấn quan tâm song vẫn còn nhiều xã như: Khám Lạng, Yên Sơn, Lan Mẫu và thị trấn Phương Sơn… chưa xây dựng được bãi rác tập trung, phải bố trí những khu vực nhỏ lẻ tại thôn.

Theo báo cáo của UBND huyện, lượng rác thải sinh hoạt phát sinh khoảng 107 tấn/ngày. Tỷ lệ thu gom được xử lý đạt 85,6%, trong đó đốt bằng lò đốt công nghệ hợp vệ sinh chỉ đạt 28%, còn lại là chôn lấp thủ công, đốt lộ thiên tại các điểm tập kết và hộ gia đình. Hiện toàn huyện còn hơn 200 điểm tập kết rác thải của thôn và cụm thôn.

Ở bãi rác thôn Non Giếng, xã Khám Lạng, rác chưa đốt và đã đốt để lẫn với nhau. Lượng rác sinh hoạt tồn đọng nhiều. Một người dân nhà gần đường vào khu bãi rác phản ánh: “Mỗi khi họ đổ dầu đốt rác, khói và mùi khét tỏa vào không khí rất khó chịu. Nếu bãi rác này tồn tại lâu dài, sức khỏe của người dân xung quanh sẽ bị ảnh hưởng”.

Đẩy nhanh tiến độ xây dựng nhà máy, lò đốt rác tập trung

Thông tin từ Sở Tài nguyên và Môi trường, toàn tỉnh còn nhiều xã chưa có quỹ đất, kinh phí hoặc người dân không đồng thuận nên chưa xây dựng được các lò đốt rác tập trung, vì vậy phải bố trí địa điểm tập kết tại thôn. Tuy nhiên, việc duy trì các điểm này chỉ là giải pháp tình thế, về lâu dài, toàn bộ rác thải sinh hoạt cần phải được phân loại, xử lý theo đúng quy trình mới giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Một góc bãi rác ở thôn Non Giếng, xã Khám Lạng (Lục Nam).

Để khắc phục tình trạng trên, UBND huyện Lục Nam đã hoàn thành giải phóng mặt bằng gần 8,7 ha tại thôn Lan Hoa, xã Lan Mẫu và đang lựa chọn nhà đầu tư xây dựng nhà máy xử lý rác thải của huyện công suất lớn, đáp ứng nhu cầu của các xã: Lan Mẫu, Khám Lạng, thị trấn Phương Sơn và nhiều xã, khu vực trung tâm huyện.

Năm 2022, xã Quế Nham là một trong số 5 đơn vị của huyện Tân Yên được tỉnh duyệt kinh phí xây dựng, lắp đặt lò đốt rác công nghệ cao. Dự kiến đến cuối năm nay sẽ lắp đặt xong lò đưa vào hoạt động. Theo đó, toàn bộ 10 bãi rác đang tồn tại ở các thôn trong xã sẽ được “xóa sổ”.

Thông tin từ Sở Tài nguyên và Môi trường, cùng với hai huyện Tân Yên, Lục Nam, trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số huyện khác như Sơn Động, Hiệp Hòa có nhiều xã chưa bố trí được quỹ đất, kinh phí hoặc người dân không đồng thuận nên chưa xây dựng được các lò đốt rác tập trung.

Ông Vũ Văn Tưởng, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết: “Với quyết tâm xây dựng môi trường sống trong lành, giảm thiểu ô nhiễm, thời gian qua, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã xác định công tác thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên và chỉ đạo các huyện, TP tập trung thực hiện.

Tỉnh có chủ trương hỗ trợ kinh phí cho các địa phương xây dựng nhà máy, các lò xử lý rác thải công nghệ cao.

Theo Nghị quyết 06 của HĐND tỉnh, các huyện, TP đăng ký lắp 33 lò, đến nay đã hoàn thành lắp đặt, đưa vào hoạt động 14 lò, 4 lò các huyện đề xuất không lắp đặt, còn lại 15 lò đang triển khai thủ tục đầu tư, xây dựng. Khi những lò công nghệ cao đi vào hoạt động sẽ không còn tình trạng đốt, chôn lấp rác thủ công tại các thôn”.

Để giải quyết tốt việc thu gom, xử lý rác thải, bảo vệ môi trường, nhiều ý kiến đề xuất các địa phương quan tâm đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, lựa chọn nhà đầu tư xây dựng nhà máy, lò công nghệ cao, qua đó dần xóa bỏ hoạt động của các bãi rác chôn lấp thủ công tại thôn, xóm.

Đối với các xã chưa bố trí được mặt bằng xây dựng lò đốt rác tập trung cần tiếp tục tuyên truyền, hướng dẫn người dân làm tốt khâu phân loại rác từ hộ, hạn chế mức thấp nhất tình trạng ô nhiễm môi trường do rác thải.

Bài, ảnh: Tuấn Dương