Phạt gần 20 tỷ đồng từ vi phạm kinh doanh xăng dầu

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên báo cáo tại phiên giải trình.

Ngày 28/2, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội tổ chức phiên giải trình về tình hình thị trường xăng dầu và kết quả thực hiện các nhiệm vụ giải pháp trong công tác quản lý nhà nước về xăng dầu.

Tại phiên giải trình, báo cáo về tình hình, kết quả thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trong công tác quản lý Nhà nước về xăng dầu sau gần 1 năm thực hiện Nghị quyết 499, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết: Năm 2022 là năm đặc biệt khó khăn đối với thị trường xăng dầu trên phạm vi toàn cầu bởi tình hình thế giới biến động nhanh, phức tạp và khó lường, đặc biệt, cuộc xung đột Nga-Ucraina kéo dài cùng với các biện pháp trừng phạt đối với Nga đã gây đứt gãy, khan hiếm về nguồn cung xăng dầu. Bên cạnh đó, sản xuất xăng dầu trong nước còn chịu ảnh hưởng trực tiếp từ việc gián đoạn nguồn cung của Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn ở thời điểm đầu năm và cuối năm 2022 gây khó khăn về nguồn cung trong nước ở một số thời điểm nhất định.

Trước tình hình đó, trong năm 2022 Bộ Công Thương đã ban hành 7 Nghị quyết và gần 200 văn bản để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác quản lý Nhà nước về xăng dầu theo thẩm quyền. Với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự chỉ đạo, điều hành đồng bộ, sát sao của Bộ Công Thương; sự phối hợp của các bộ, ngành, địa phương và nhất là sự nỗ lực vượt bậc của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, nên về cơ bản việc cung ứng xăng dầu phục vụ sản xuất, tiêu dùng trong nước luôn được bảo đảm.

Theo đó, tổng nguồn cung xăng dầu cung cấp cho thị trường trong năm 2022 đạt 25,58 triệu m3/tấn, vượt 7,3% so với tổng nguồn phân giao, trong đó nhập khẩu xăng dầu là 8,87 triệu m3/tấn, tăng 27% so với năm trước (chiếm 34% tổng nguồn cung); sản xuất xăng dầu trong nước đạt 15,69 triệu m3/tấn, tăng 13,7% (chiếm 61,3% tổng nguồn cung).

Ông Diên thông tin, năm 2023 trên cơ sở dự báo nhu cầu thị trường có tính đến yếu tố kinh tế trong nước phục hồi, tăng trưởng cao hơn năm trước, Bộ Công Thương đã thực hiện phân giao tổng nguồn xăng dầu cho các doanh nghiệp ở mức 27,34 triệu m3/tấn, tăng 15% so với số phân giao của năm trước nhằm bảo đảm nguồn cung xăng dầu cho thị trường trong mọi tình huống.

Về thực hiện xử lý vướng mắc của Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn, ông Diên cho biết, khó khăn chủ yếu hiện nay của Nhà máy là vấn đề tài chính. Để xử lý các khó khăn này, các bên tham gia góp vốn tại dự án, Nhà máy và các Ngân hàng tài trợ vốn đang tích cực đàm phán để thống nhất phương án tái cấu trúc tài chính phù hợp.

Theo chức năng, nhiệm vụ được giao, Bộ Công Thương đã và đang phối hợp với Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp trong quá trình triển khai các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ để tháo gỡ khó khăn của nhà máy, góp phần duy trì ổn định nguồn cung xăng dầu cho thị trường trong nước.

Đề cập đến dự trữ quốc gia về xăng dầu, ông Diên thông tin thêm rằng: Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ đã tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành liên quan bổ sung, hoàn thiện Phương án và trình Thủ tướng Chính phủ lần thứ tư vào ngày 27/12/2022. Trong đó đề xuất từ năm 2023-2025, nâng mức dự trữ xăng dầu quốc gia từ 9 ngày nhập ròng hiện nay lên 15 ngày và trong giai đoạn 2026-2030 tiếp tục nâng lên 30 ngày nhập ròng.

Song để thực hiện phương án này, ông Diên tính toán ngân sách Nhà nước cần bố trí tối thiểu 4.100 tỷ đồng/năm để mua xăng dầu dự trữ. Tuy nhiên theo báo cáo của Bộ Tài chính thì mức kinh phí trên vượt quá khả năng cân đối NSNN, bởi hiện NSNN mới bố trí được khoảng 1.500 tỷ đồng/năm để mua hàng cho toàn ngành Dự trữ quốc gia. Do đó để giải quyết khó khăn trên, ngày 17/2/2023, Bộ Công Thương và Bộ Tài chính đã tổ chức họp, rà soát và thống nhất tiếp tục báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét cho nâng dần mức dự trữ xăng dầu quốc gia theo khả năng cân đối của ngân sách Nhà nước hàng năm và phù hợp với khả năng cho thuê kho dự trữ bảo quản của các doanh nghiệp.

Cụ thể, trường hợp được cấp có thẩm quyền cho phép thì mỗi năm NSNN sẽ bố trí mua tăng thêm 1.000-2.000 tỷ đồng, tương đương 1-2 ngày nhập ròng để nâng tổng mức xăng dầu dự trữ quốc gia đến năm 2025 đạt mức tối đa theo quy định tại Quyết định số 1030 của Thủ tướng Chính phủ.

Liên quan đến công tác thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực xăng dầu, ông Diên cho biết: Ngay từ đầu năm 2022, trước hiện tượng một số đơn vị kinh doanh xăng dầu ở một số địa phương có dấu hiệu găm hàng, tạo khan hiếm để trục lợi, Bộ đã thành lập 3 Đoàn thanh tra, kiểm tra để thực hiện thanh tra đồng loạt và toàn diện hoạt động kinh doanh xăng dầu của 33 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu và kinh doanh xăng, dầu trong cả nước nhằm bảo đảm hệ thống cung ứng, kinh doanh xăng dầu trong nước hoạt động ổn định, thông suốt, đáp ứng nhu cầu sản xuất và tiêu dùng của người dân, doanh nghiệp.

Kết quả trong năm 2022 và đầu năm 2023, lực lượng Quản lý thị trường của Bộ đã thực hiện giám sát trên 17.000 cửa hàng bán lẻ xăng dầu trong cả nước; thanh tra, kiểm tra trên 2.700 vụ, xử lý trên 600 vụ với số tiền xử phạt khoảng 20 tỷ đồng.

Phát biểu tại cuộc giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, xăng dầu là mặt hàng vật tư chiến lược, mặt hàng tiêu dùng thiết yếu đối với người dân và là đầu vào cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Với tầm quan trọng của sự ổn định của thị trường xăng dầu, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng cũng như an ninh quốc gia thì giá cả cung ứng xăng dầu và quản lý Nhà nước được lãnh Đạo Đảng, Nhà nước quan tâm, cử tri nhân dân kỳ vọng.

Ông Thanh chỉ rõ rằng, thời gian qua biến động của thị trường xăng dầu có nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan. Do đó ý kiến của các đại biểu tại phiên giải trình lần này sẽ là cơ hội để từ đó có tham mưu chính sách nâng cao tính ổn định của thị trường.

Phát biểu chỉ đạo tại phiên giải trình, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, xăng dầu luôn là vấn đề "nóng", ảnh hưởng đến kinh tế, an ninh năng lượng, an sinh xã hội, tác động đến cuộc sống của gần 100 triệu người dân Việt Nam. Thực trạng trên đặt ra yêu cầu bức thiết phải đánh giá lại tình hình thị trường xăng dầu và kết quả thực hiện nhiệm vụ, giải pháp trong công tác quản lý nhà nước về xăng dầu để tìm ra nguyên nhân khách quan, chủ quan, nguyên nhân từ cơ chế chính sách, đến tổ chức thực hiện để đề ra giải pháp căn cơ, toàn diện khắc phục. Đặc biệt là trong tình hình hiện nay, việc kiểm soát lạm là một trong những ưu tiên hàng đầu để ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định sản xuất kinh doanh và đời sống của nhân dân.

Việt Thắng