Phát huy hơn vai trò chủ thể trong xây dựng nông thôn mới

Nhiều tiêu chí có tỷ lệ đạt thấp

Khu vực miền núi của tỉnh Thanh Hóa có 163 xã, với 1.330 thôn, bản; trong đó có 76 xã, với 613 thôn, bản của 6 huyện nghèo thuộc Chương trình 30a của Chính phủ. Để triển khai thực hiện hiệu quả Chương trình xây dựng NTM theo chỉ đạo, hướng dẫn của Trung ương và phù hợp với tình hình thực tiễn, giai đoạn 2018 - 2021, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ, thưởng khích lệ các địa phương, đơn vị đạt chuẩn NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Các huyện miền núi cũng ban hành nhiều cơ chế huy động nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển nông, lâm nghiệp; khuyến khích, động viên, khen thưởng đối với địa phương, đơn vị làm tốt hoặc có cách làm sáng tạo. Qua đó, góp phần đẩy nhanh tiến độ xây dựng NTM, phát triển kinh tế nông thôn miền núi.

Đoàn giám sát của Ban Dân tộc HĐND tỉnh Thanh Hóa khảo sát thực tế tại huyện Quan Hóa

Tính đến năm 2021, khu vực miền núi của tỉnh đã có 57/163 xã đạt chuẩn NTM (trong đó, 5 xã đạt chuẩn NTM nâng cao); 703 thôn, bản đạt chuẩn NTM (46 thôn, bản đạt NTM kiểu mẫu). Bình quân khu vực miền núi đạt 15,5 tiêu chí/xã; đạt 11,56 tiêu chí/thôn, bản. Tổng nguồn lực các huyện, xã miền núi huy động cho xây dựng NTM đạt 8.895 tỉ đồng, trong đó, nguồn huy động đóng góp của Nhân dân đạt 5.353,7 tỉ đồng (chiếm 60,18%).

Theo đánh giá của Đoàn giám sát, chương trình xây dựng NTM đã đem đến sự thay đổi tích cực tại các huyện, xã miền núi trên địa bàn. Điển hình, hệ thống hạ tầng cơ sở ngày càng được quan tâm đầu tư, nâng cấp, cơ bản đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội; nhiều mô hình sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị mang lại hiệu quả kinh tế cao được nhân rộng; người dân có công việc ổn định, thu nhập gia tăng, đời sống không ngừng cải thiện; môi trường sinh thái nông thôn miền núi ngày càng sáng, xanh, sạch, đẹp.

Bên cạnh những kết quả tích cực, việc xây dựng NTM ở các thôn, bản thuộc các xã, huyện miền núi Thanh Hóa cũng còn bộc lộ một số khó khăn, hạn chế. Nhất là, điều kiện kinh tế - xã hội, đời sống cư dân khu vực này còn khó khăn; tình trạng di cư tự do vẫn diễn ra khiến công tác huy động nguồn lực từ Nhân dân gặp nhiều vướng mắc; tình trạng nợ đọng xây dựng cơ bản còn cao. Kết quả giám sát cũng cho thấy, nhiều tiêu chí NTM có tỷ lệ đạt thấp, như: thu nhập (đến nay mới có 876/1.330 thôn, bản đạt); hộ nghèo (mới có 849/1.330 thôn, bản đạt); giao thông nông thôn (mới có 970/1.330 thôn, bản đạt); môi trường và an toàn thực phẩm (mới có 939/1.330 thôn, bản đạt).

Xác định rõ, hướng dẫn cụ thể để người dân tham gia

Bên cạnh những khó khăn khách quan, Đoàn giám sát cũng chỉ rõ những nguyên nhân chủ quan trong quá trình thực hiện của các địa phương. Đơn cử, như công tác tuyên truyền, phổ biến chủ trương của Đảng, Nhà nước về phong trào xây dựng NTM có lúc, có nơi chưa sâu rộng, đều khắp và thường xuyên. Một bộ phận cán bộ và Nhân dân còn có tư tưởng trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước, chưa phát huy được vai trò, trách nhiệm của cộng đồng trong việc xây dựng NTM ở địa bàn dân cư. Công tác chỉ đạo ở một số nơi còn thiếu tính căn cơ, toàn diện, đa phần là quan tâm đến đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, chưa chú trọng nhiều đến phát triển sản xuất để nâng cao thu nhập cho người dân. Công tác bảo vệ môi trường, thu gom, xử lý rác thải, nước thải một số nơi còn hạn chế, cảnh quan môi trường chưa được cải thiện nhiều.

Đáng chú ý, vẫn còn tình trạng một bộ phận cán bộ và Nhân dân xuất hiện tư tưởng thỏa mãn, bằng lòng với kết quả đã đạt được nên việc duy trì, nâng cao chất lượng các tiêu chí tiến tới xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu chưa quyết liệt…

Từ thực tế trên, Đoàn giám sát kiến nghị UBND tỉnh sớm chỉ đạo UBND các địa phương khu vực miền núi hoàn thiện, nâng cao chất lượng quy hoạch huyện, quy hoạch vùng đến năm 2030 để nâng cao chất lượng, hiệu quả thu hút đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội; hoàn thiện trình tự, thủ tục, hồ sơ, hướng dẫn nông dân tham gia các mô hình sản xuất nông, lâm kết họp hiệu quả, bảo vệ môi trường sinh thái, nâng cao thu nhập và đời sống của Nhân dân. Đồng thời, quan tâm đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức nói chung và cán bộ làm công việc xây dựng NTM nói riêng, để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng NTM.

Theo Trưởng Ban Dân tộc HĐND tỉnh Nguyễn Văn Hùng, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh cần sớm rà soát, đánh giá toàn diện kết quả, mục tiêu đã đạt được; làm rõ những tồn tại, hạn chế. Các đơn vị cần xác định rõ hơn vai trò của chủ thể người dân; phân tích thêm tiềm năng, lợi thế riêng từng vùng; kiểm tra cụ thể mức độ đạt tiêu chí ở các xã đã và đang phấn đấu đạt chuẩn NTM… Qua đó, đề xuất phương án, giải pháp thực hiện hiệu quả kế hoạch, lộ trình xây dựng NTM tại 11 huyện miền núi giai đoạn 2021 - 2025; phấn đấu đạt mục tiêu đến năm 2025, toàn tỉnh có 19 địa phương cấp huyện, 88% số xã, 65% số thôn bản miền núi và 60% thôn bản thuộc các xã khó khăn trở lên đạt chuẩn NTM.

Đối với các huyện miền núi, cần thường xuyên rà soát các tiêu chí đã hoàn thành NTM để không ngừng cải thiện, nâng cao. Bên cạnh đó, các huyện cần có hướng dẫn cụ thể để người dân tham gia thực hiện các nội dung về hỗ trợ phát triển sản xuất, phát triển kinh tế hộ gia đình khi tham gia các dự án, mô hình hỗ trợ phát triển sản xuất, bảo đảm đúng quy định của Trung ương và của tỉnh để mang lại hiệu quả rõ rệt.

ĐÀO CẢNH