Phát huy thế mạnh của vị trí địa lý, tiềm năng kinh tế, lợi thế con người

Phát triển Thành phố Cần Thơ nhanh và bền vững

Báo cáo dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Cần Thơ do Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày và nêu rõ, việc xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm cụ thể hóa chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Nghị quyết số 59-NQ/TW, phát huy tiềm năng, lợi thế để phát triển thành phố Cần Thơ nhanh và bền vững, phấn đấu thực hiện mục tiêu của Bộ Chính trị đã đề ra.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày báo cáo

Ảnh: Quang Khánh

Nghị quyết được xây dựng trên các quan điểm chỉ đạo sau: Đảm bảo tuân thủ quy định của Hiến pháp, tính hệ thống của pháp luật; phù hợp với phương hướng, nhiệm vụ phát triển thành phố Cần Thơ theo Nghị quyết số 59-NQ/TW; phù hợp với các cam kết, điều ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết. Chỉ quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù phù hợp, thực sự cần thiết đối với yêu cầu phát triển của thành phố Cần Thơ và thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội nhưng chưa có quy định hoặc khác với quy định của pháp luật hiện hành; phù hợp với bối cảnh thực tiễn của Thành phố và bảo đảm tính tương đồng với các thành phố lớn khác trong cả nước. Tăng cường phân cấp, phân quyền, tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền Thành phố, đồng thời bảo đảm nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra, giám sát của Quốc hội, Chính phủ, Hội đồng nhân dân các cấp của Thành phố.

Đã có chính sách đặc thù khác với nhiều địa phương khác

Trình bày Báo cáo thẩm tra về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Cần Thơ, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Phú Cường nêu rõ, các nội dung trong Dự thảo Nghị quyết đã cơ bản bám sát chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Nghị quyết 59, bảo đảm tính tương đồng với các thành phố lớn khác trong cả nước; đặc biệt, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đã có những chính sách đặc thù khác với nhiều địa phương khác; tương thích với đặc điểm riêng, tạo cơ sở phát huy được thế mạnh của vị trí địa lý, tiềm năng kinh tế, lợi thế con người. Tuy nhiên, để bảo đảm phát triển bền vững, cần khai thác, sử dụng có hiệu quả tài nguyên trên nguyên tắc bảo vệ môi trường sinh thái; đề cao trách nhiệm, hiệu quả quản lý nhà nước; thu hút thực chất và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn đầu tư từ mọi thành phần kinh tế cho phát triển kinh tế - xã hội, nhất là cho phát triển cơ sở hạ tầng và các ngành kinh tế có tiềm năng, lợi thế đặc thù.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Phú Cường trình bày báo cáo

Ảnh: Quang Khánh

Đối với các chính sách cụ thể như, về việc cho phép thành phố Cần Thơ được vay không quá 60% số thu ngân sách Thành phố được hưởng theo phân cấp. Đa số ý kiến nhất trí với đề xuất này vì sẽ góp phần tạo dư địa để thành phố Cần Thơ có thể huy động tối đa nguồn lực, thúc đẩy đột phá trong phát triển và cũng tương đồng với mức dư nợ được áp dụng cho một số địa phương như thành phố Đà Nẵng, Hải Phòng, tỉnh Thanh Hóa. Có ý kiến đề nghị cân nhắc vì thực tế thời gian qua chưa địa phương nào vay được tối đa theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước. Do đó, việc quy định nội dung này chỉ mang tính hình thức.

Dự thảo Nghị quyết quy định hằng năm ngân sách trung ương (NSTW) bổ sung có mục tiêu cho ngân sách Thành phố không quá 70% số tăng thu NSTW từ các khoản thu phân chia và một số khoản thu NSTW hưởng 100% so với dự toán nhưng không vượt quá tổng số tăng thu NSTW trên địa bàn so với thu năm trước và NSTW không hụt thu. Đa số ý kiến nhất trí với đề xuất này và cho rằng, quy định này không mới; hiện thành phố Cần Thơ đang được hưởng theo quy định tại Khoản 1 Điều 5 Nghị định số 103/2018/NĐ-CP và tương tự như cơ chế Quốc hội vừa cho phép thành phố Hải Phòng được hưởng.

Có ý kiến đề nghị cân nhắc vì trong tình hình dịch Covid-19 vẫn còn rất phức tạp như hiện nay, ngân sách trung ương phát sinh rất nhiều khoản chi, trong trường hợp ngân sách trung ương tăng thu so với dự toán, cần bố trí chi cho các nhiệm vụ cấp bách khác. Có ý kiến cho rằng, đây không phải chính sách mới, do đó đề nghị không quy định tại Nghị quyết này.

Về quản lý đất đai, dự thảo Nghị quyết quy định cho phép Hội đồng nhân dân thành phố Cần Thơ quyết định chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa 2 vụ trở lên với quy mô dưới 500 ha. Đa số ý kiến cho rằng, quy định này tương tự như một số địa phương vừa được Quốc hội cho phép. Do vậy, nhất trí như Dự thảo. Tuy nhiên, với đặc thù là địa phương nằm trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, có vai trò quan trọng trong bảo đảm an ninh lương thực, do vậy, việc chuyển đổi phải tuân thủ các điều kiện: Lấy ý kiến công khai và được sự đồng thuận của các chủ thể chịu sự tác động của việc chuyển đổi; không ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân; Không ảnh hưởng đến an ninh lương thực; Phải mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội thiết thực, phù hợp với quy hoạch được phê duyệt; Việc phân cấp phải gắn với trách nhiệm cụ thể của cá nhân, tổ chức, trách nhiệm của người phân cấp và người được phân cấp để bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả, tránh tiêu cực, thất thoát, lãng phí.

Ảnh: Quang Khánh

Có ý kiến đề nghị cân nhắc nội dung trên vì Cần Thơ có vai trò quan trọng trong bảo đảm an ninh lương thực quốc gia và hiện nay, việc khiếu kiện tại một số địa phương chủ yếu liên quan đến đất đai, nhất là đất trồng lúa; việc chuyển đổi có thể ảnh hưởng đến người nông dân và trật tự xã hội.

Về Dự án nạo vét kết hợp thu hồi sản phẩm luồng hàng hải Định An - Cần Thơ, Chính phủ đề xuất các dự án nạo vét kết hợp thu hồi sản phẩm luồng hàng hải Định An - Cần Thơ bảo đảm chuẩn tắc hàng hải cho tàu có trọng tải từ 10.000 tấn trở lên ra vào các cảng của thành phố Cần Thơ và có quy mô vốn từ 500 tỷ đồng trở lên được áp dụng các hình thức ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp; miễn, gia hạn tiền thuê đất. Đa số ý kiến trong Ủy ban Tài chính – Ngân sách tán thành về sự cần thiết có chính sách khuyến khích xã hội hóa nguồn lực trong thực hiện các dự án nạo vét luồng hàng hải nhằm thể chế hóa Nghị quyết 59 của Bộ Chính trị, phát huy lợi thế đặc thù của Cần Thơ và Đồng bằng sông Cửu Long, hạn chế bồi lắng ảnh hưởng lưu thông hàng hải; khắc phục khó khăn trong thực hiện xã hội hóa, thu hút đầu tư luồng hàng hải Định An - Cần Thơ, giảm chi phí cho ngân sách nhà nước và chi phí logistic, phục vụ việc vận chuyển hàng hóa, đặc biệt hàng nông sản, phát huy thế mạnh của Cảng Cái Cui , tạo bước phát triển kinh tế cho Cần Thơ và khu vực.

Tuy nhiên, để bảo đảm phát huy tối đa hiệu quả, đề nghị trước khi triển khai các dự án cụ thể, Chính phủ chịu trách nhiệm chỉ đạo thực hiện một số nội dung sau: Đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội gắn với quy hoạch vùng Đồng bằng sông Cửu Long; đặc biệt cần đánh giá đầy đủ tác động môi trường; chế độ dòng chảy, bồi lắng trầm tích, địa hình đáy sông, sự tương tác giữa các yếu tố tác động thủy động lực học có thể dẫn đến gia tăng tình trạng xói mòn, sạt lở, bồi lắng bùn cát…; đề xuất giải pháp khắc phục tối đa tác động tiêu cực môi trường đối với luồng hàng hải Định An - Cần Thơ, gắn với ứng phó biến đổi khí hậu. Quy định cụ thể trách nhiệm của các Bộ, ngành, địa phương có liên quan trong tổ chức thực hiện.

Về một số ưu đãi cụ thể, đa số ý kiến cho rằng, mức ưu đãi về thuế và tiền thuê đất được quy định trong Dự thảo Nghị quyết là hợp lý, tương tự như ưu đãi cho các dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Tuy nhiên, để bảo đảm thận trọng, có căn cứ hợp lý, áp dụng lâu dài, đề nghị trên cơ sở tổng kết 5 năm thực hiện, từ đó xem xét, quyết định việc tiếp tục áp dụng cơ chế này cho cả các dự án mới sau này hoặc điều chỉnh cho phù hợp với thực tế. Có ý kiến cho rằng, để một mặt bảo đảm thu hút đầu tư, song cũng bảo đảm tính an toàn, hợp lý của việc áp dụng thí điểm, đề nghị áp dụng mức ưu đãi thuế và tiền thuê đất thấp hơn; thời hạn rút ngắn hơn so với Dự thảo Nghị quyết để nhất quán với thời hạn thí điểm 5 năm của cơ chế đặc thù.

Dự thảo Nghị quyết quy định Trung tâm liên kết, sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp Vùng đồng bằng sông Cửu Long tại Cần Thơ là khu vực có ranh giới địa lý xác định được Thủ tướng Chính phủ thành lập phù hợp với các quy hoạch có liên quan, để thu hút các dự án đầu tư trong các lĩnh vực nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, sản xuất, chế biến và cung ứng dịch vụ, xuất khẩu nông, thủy sản và các dự án đầu tư, doanh nghiệp có dự án đầu tư tại Trung tâm được hưởng một số cơ chế, chính sách ưu đãi về thuế, thủ tục hải quan, thủ tục thuế.

Đa số ý kiến tán thành việc thành lập Trung tâm và các nội dung ưu đãi nêu trên vì phù hợp với tinh thần Nghị quyết 59 của Bộ Chính trị; tạo cơ chế hỗ trợ người dân tiêu thụ sản phẩm, thu hút đầu tư, tăng sức cạnh tranh của khu vực, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, phù hợp với đặc thù của Cần Thơ và cả vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Mức ưu đãi thuế, thời hạn ưu đãi đã được quy định theo hướng tham khảo các mức ưu đãi đang được áp dụng cho các Khu kinh tế. Tuy nhiên, đề nghị trong tổ chức thực hiện cần bảo đảm chặt chẽ, tránh gian lận thương mại, lợi dụng chính sách. Một số ý kiến đề nghị Chính phủ: Khẩn trương ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện ngay sau khi được Quốc hội thông qua để cụ thể hóa quy định tại Nghị quyết trên nguyên tắc chặt chẽ, đúng đối tượng, công khai, minh bạch về phạm vi và các điều kiện ưu đãi. Quy định danh mục dự án được đầu tư vào Trung tâm. Làm rõ tính tuân thủ các cam kết quốc tế; Có chính sách tiêu thụ trong nước đối với sản phẩm sản xuất tại Trung tâm…

Hoàng Ngọc