Phát triển thương hiệu Việt Nam tại thị trường CPTPP

Tại tọa đàm với chủ đề “Phát triển thương hiệu Việt Nam tại thị trường CPTPP” do Tạp chí Công Thương (Bộ Công Thương) tổ chức ngày 27/9 tại Hà Nội, các diễn giả cho rằng, CPTPP được kỳ vọng là bước ngoặt tạo ra xung lực mới, thúc đẩy hợp tác thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và các nước đối tác thành viên thực thi CPTPP, tuy nhiên hàng hóa thương hiệu Việt Nam xuất khẩu (XK) sang thị trường CPTPP còn khá khiêm tốn, nhiều sản phẩm còn mang thương hiệu nước ngoài.

CPTPP tạo “đòn bẩy” cho xuất khẩu

Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, nhắc tới Hiệp định CPTPP mọi người chủ yếu tập trung về ba thị trường chưa có hiệp định thương mại tự do (FTA) khi CPTPP có hiệu lực, đó là Canada, Mexico và Peru. Bởi, kể từ khi thực thi CPTPP, hai thị trường Canada, Mexico đã có sự tăng trưởng rất đáng khích lệ. Ngoài ra, thặng dư thương mại mà Việt Nam có được từ hai thị trường này thường chiếm từ 1/3 cho đến 1/2 thặng dư thương mại của các quốc gia.

Dư địa để doanh nghiệp thâm nhập sâu hơn nữa vào các thị trường như Canada, Mexico và Peru còn rất lớn.

Với thị trường Peru, Việt Nam thường cho rằng đây là thị trường khiêm tốn nhưng thực tế dư địa tăng trưởng của thị trường này lại rất cao. Có những năm tăng trưởng ba chữ số. Tuy nhiên, dư địa để doanh nghiệp (DN) thâm nhập sâu hơn nữa vào các thị trường như Canada, Mexico và Peru còn rất lớn. Có những mặt hàng hiện nay chỉ chiếm khoảng 3 – 5% tại các thị trường đó; hình ảnh về thương hiệu của Việt Nam tại các thị trường này còn tương đối khiêm tốn.

Bà Trần Thu Quỳnh, Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Canada cho biết, Canada hiện là 1 trong 10 đối tác thương mại quan trọng nhất của Việt Nam trên thế giới. Theo số liệu của cơ quan chức năng Canada, trong năm 2022, XK của Việt Nam sang Canada đã tăng 26,4% về giá trị kim ngạch so với năm 2021 và 5 năm sau khi thực thi CPTPP, tăng từ mức 4,1 tỷ USD năm 2018 lên đến 9,9 tỷ USD năm 2022. Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, giá trị XK của chúng ta sang địa bàn cũng tăng tới 110% sau 5 năm, tức đây là thị trường tỷ USD có tốc độ tăng trưởng XK cao nhất trong nhóm các nước CPTPP. Với mức tăng trưởng XK cao như vậy, hiện nay, Việt Nam đã trở thành đối tác nhập khẩu lớn thứ bảy của Canada và Canada cũng là nước chúng ta có thặng dư thương mại rất lớn, lên đến trên 9 tỷ USD.

Theo bà Trần Thu Quỳnh, CPTPP có tác dụng đòn bẩy giúp các DN hai nước quan tâm hơn đến cơ cấu các sản phẩm và thị trường của nhau. Cùng đó, CPTPP có tác động tích cực, hiệu ứng lan tỏa, thúc đẩy sự phát triển hơn của chuỗi cung ứng, vận tải và logistics… giữa Việt Nam và Canada. Tuy nhiên, tỷ lệ sử dụng ưu đãi thuế quan trong CPTPP chưa cao, có tới 60% sản phẩm được hưởng thuế 0% chưa tận dụng được. Hơn nữa, trên 60% hàng XK của Việt Nam sang Canada là các sản phẩm của khu vực FDI có thương hiệu riêng, trong khi khu vực trong nước chủ yếu vẫn xuất thô hoặc gia công.

Thực tế cho thấy sau khi thực thi CPTPP, XK của những mặt hàng hưởng thuế bằng 0 như điện thoại, điện tử, điện máy hay là kim loại cơ bản, thủy sản, rau củ, quả hay kể cả các sản phẩm khác như gạo điều, chè, cà phê… dù sử dụng form ưu đãi nào sang địa bàn cũng tăng đột biến. Có những mặt hàng tăng đến 1000% cho thấy CPTPP đã có tác dụng đòn bẩy giúp các DN của hai nước quan tâm hơn đến cơ cấu các sản phẩm và thị trường của nhau, từ đó gián tiếp thúc đẩy XK cả những mặt hàng không có lộ trình giảm thuế. Bên cạnh đó, CPTPP còn có tác động tích cực đến XK Việt Nam, thúc đẩy sự phát triển hơn của chuỗi cung ứng, vận tải và logistics giữa hai nước.

Cần sự kết nối đầu tư và xây dựng thương hiệu

Tuy gia tăng về số lượng và giá trị XK nhưng hàng hóa thương hiệu Việt Nam XK sang thị trường CPTPP còn khá khiêm tốn. Nhiều sản phẩm hàng hóa Việt Nam XK sang thị trường CPTPP vẫn còn mang thương hiệu nước ngoài. “Ở các thị trường này, người ta biết đến cà phê Việt Nam, gạo Việt Nam nhưng người ta chỉ biết đến một thương hiệu cụ thể của Việt Nam”, ông Khanh thẳng thắn chỉ rõ.

Bà Trịnh Huyền Mai, Phó trưởng Phòng Chính sách xúc tiến thương mại - Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho hay, hiện nay, DN XK của Việt Nam chủ yếu là DN nhỏ và vừa và hình thức XK thông qua chuỗi cung ứng gia công XK hoặc XK ở dạng là nguyên thô, nguyên liệu để làm đầu vào cho nhà sản xuất, nhà chế biến ở nước ngoài. Các DN này thu mua về, chế biến lại, bao bì đóng gói và XK bằng thương hiệu của họ nên giá trị gia tăng cũng như thương hiệu riêng của Việt Nam còn rất khiêm tốn. Hơn nữa, việc xây dựng thành công thương hiệu chỉ diễn ra ở một số DN thực sự có tiềm lực, hiểu biết về thị trường và có một chiến lược bài bản.

Ở góc độ DN, bà Nguyễn Thị Huyền, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Sản xuất và Xuất khẩu Quế Hồi Việt Nam (Vinasamex) chia sẻ, tại Hoa Kỳ và Canada, nếu như mọi người vào Amazon sẽ thấy rất nhiều các thương hiệu trà nổi tiếng Davidson, Teeccino… đều là khách hàng của Vinasamex. Khi nhìn thấy cơ hội và chúng tôi đã đặt ra mục tiêu xây dựng một dòng sản phẩm với thương hiệu của mình tại các thị trường đặc biệt là Mỹ và Canada.

Từ những bước ban đầu, Vinasamex đã quyết định xây dựng thêm hai thương hiệu nhỏ là Spice fest và Cinna kitchen với mục tiêu riêng. Với Spicefest, Vinasamex mong muốn sẽ mang tất cả những gia vị của Việt Nam đến từng căn bếp của người dân Hoa Kỳ để khi sử dụng những gia vị này, người ta sẽ luôn cảm thấy hạnh phúc và vui vẻ. Giống như trong nhà đang có lễ hội (Spice festival là lễ hội gia vị). Trong quá trình từng bước định vị và phát triển thương hiệu như vậy, Vinasamex cũng gặp rất nhiều khó khăn để đưa được sản phẩm vào các kệ siêu thị hay đưa lên sàn Amazon. Vinasamex đã nhận được sự hỗ trợ từ Cục Xúc tiến thương mại để DN có được một gian hàng trên Amazon. Điều này đòi hỏi sự kiên trì của DN.

Để khai thác hiệu quả CPTPP, bà Trần Thu Quỳnh lưu ý DN cần phải hướng vào những cơ hội lớn hơn. Cùng đó, kết nối về sản xuất, đầu tư, công nghệ, thương hiệu giữa DN Canada và Việt Nam. Về phía Bộ Công Thương, thời gian tới sẽ chỉ đạo các đơn vị nâng cao nhận thức của các cấp, ngành, ý nghĩa, vai trò cũng như sự cần thiết của việc xây dựng thương hiệu, nhất là cấp lãnh đạo DN. Cùng đó, tăng cường các hoạt động, nâng cao năng lực cho về xây dựng, phát triển và quản trị thương hiệu của DN. Bên cạnh đó, hỗ trợ các hiệp hội xây dựng được chiến lược cạnh tranh của thương hiệu ngành, xây dựng và quảng bá những chỉ dẫn địa lý của ngành; khuyến khích và hỗ trợ DN đã có sản phẩm đạt thương hiệu quốc gia, DN có tiềm lực, tiềm năng và có khát vọng mang thương hiệu Việt Nam ra chinh phục thị trường thế giới.

Lưu Hiệp