Phong tục đẹp ngày Tết Việt Nam: Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi

Đầu năm mua muối

Tương truyền, thời xưa, có một thương nhân hành nghề buôn muối. Năm ấy hàng bán không chạy, cố gắng thế nào ông cũng không thể bán hết số muối của mình. Vốn thông minh, nhanh trí, ông bèn cho người phao tin rằng, nếu ai mua muối vào đầu năm thì vận may sẽ đến suốt cả năm. Thế là người ta ùn ùn đến mua muối của ông, trong chốc lát muối đã bán sạch. Sau này, người ta quên luôn câu chuyện của ông thương gia bán muối ế ấy, chỉ còn truyền tai nhau rằng: mua muối đầu năm thì gặp may. Từ đời này qua đời khác, người ta đều bắt chước nhau, dần dần tục ấy lan rộng khắp xa gần, cuối cùng trở thành phong tục truyền thống mua muối đầu năm của người Việt.

Tất nhiên, đó là câu chuyện vui, chưa có gì lấy làm bằng cớ. Nhưng ít nhất ta có thể hiểu rõ một điều rằng: thời xưa giao thông đi lại khó khăn, hàng hóa vận chuyển tốn công sức lắm, muối trở thành vật phẩm rất quan trọng và trân quý ở những nơi xa xôi, hẻo lánh. Muối làm ra ở vùng ven biển, vận chuyển đến miền khác trong đất liền tất là tốn công tốn của nhiều. Vậy nên, vào ngày đầu tiên của năm mới, người ta sẽ mua muối để dành. Lâu dần, đó trở thành phong tục đón năm mới độc đáo của người Việt Nam. Mỗi hạt muối đều mang theo hy vọng của người ta về thân thể khỏe mạnh, gia đình mỹ mãn, vợ chồng thuận hòa.

Ở Việt Nam, người ta thường mua muối vào sáng ngày mùng Một Tết. Trước đây, người bán hàng sẽ đong một bát muối đầy cho khách hàng, thay cho lời chúc năm mới viên mãn. Còn hiện tại, ở nhiều nơi, để thuận tiện hơn, người bán thường đong sẵn muối vào từng gói nhỏ trước khi bán cho khách. Khi mua bán, người mua cũng không trả giá mặc cả bởi họ tin rằng may mắn trong năm là… không thể giảm giá.

Cuối năm mua vôi

Nhưng tại sao người ta lại không mua vôi vào đầu năm, mà phải đợi đến tận cuối năm? Là bởi người xưa quan niệm vôi màu trắng biểu tượng cho sự bạc bẽo. Thế nên đầu năm không thể mua vôi, để tránh những rủi ro trong năm mới, tránh rạn nứt và đổ vỡ trong quan hệ tình cảm gia đình cũng như công việc. Thay vào đó, người ta sẽ mua vôi vào cuối năm, với ngụ ý là lấy những điều bạc bẽo mà tống khứ đi để đón chào một năm mới tràn đầy niềm vui, phúc lành.

“Cuối năm mua vôi”, ở một ý nghĩa khác, cũng chính là lời “nhắc khéo” của ông bà, cha mẹ với các cháu, các con: làm lụng phải tiết kiệm, cuối năm mua vôi sửa sang, xây nhà.

Văn hóa là linh hồn của dân tộc, trong đó lễ nghi lại là một trong những bộ phận quan trọng nhất của văn hóa. Dân tộc Việt đã trải qua nhiều thăng trầm lịch sử nhưng những truyền thống lễ nghi từ xa xưa, ở đâu đó vẫn đang âm thầm lưu truyền từ đời này sang đời khác, bảo ban con người tôn kính Thần linh, ước thúc đạo đức của chính mình. Chỉ có giữ vững được lễ nghi, người ta mới có thể trở thành một người thiện lương, có lễ giáo và đạo đức cao thượng vậy.

Thúy An (t/h)