SIPRI khiến chương trình hạt nhân Israel lộ diện

Lò phản ứng hạt nhân Dimona ở sa mạc Negev.

Tờ Jpost dẫn báo cáo của SIPRI đã xếp Israel đứng thứ 8 trong những quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân với 90 đầu đạn, đứng trước Triều Tiên, quốc gia ước tính có 50 đầu đạn.

Đứng đầu là Nga với 4.380 đầu đạn hạt nhân, tiếp theo là Mỹ với 3.708, không thay đổi so với năm 2023. Trung Quốc ở vị trí thứ ba với 500 đầu đạn, tăng so với 410 đầu đạn vào năm 2023.

Điều đặc biệt trong báo cáo của SIPRI là chúng được đưa ra khi Israel không xác nhận cũng không phủ nhận tình trạng vũ khí hạt nhân của mình, tuân theo cái gọi là chính sách "cố ý mơ hồ".

Tel Aviv đã nhiều lần nhắc lại câu thần chú rằng "Israel sẽ không phải là quốc gia đầu tiên giới thiệu vũ khí hạt nhân tới Trung Đông".

Điều đó nói lên rằng, nhà nước Do Thái từ chối ký Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) năm 1968 bất chấp áp lực quốc tế, nhấn mạnh rằng hiệp ước này sẽ không phù hợp với lợi ích an ninh quốc gia của Tel Aviv.

Điểm khởi đầu

Đánh giá về việc Israel phát triển và sở hữu vũ khí hạt nhân, tờ New York Times cho biết, Thủ tướng đầu tiên của Israel David Ben-Gurion đã cam kết với đất nước của ông việc mua vũ khí hạt nhân, thứ mà ông cho là cần thiết để ngăn chặn sự tái diễn của Holocaust (nạn diệt chủng do Đức Quốc xã thực hiện đã khiến hàng triệu người Do Thái thiệt mạng).

Năm 1949, một đơn vị thuộc đoàn khoa học của IDF đã tiến hành khảo sát địa chất ở sa mạc Negev, ban đầu tìm kiếm dầu mỏ nhưng sau đó là nguồn uranium, rất quan trọng cho phát triển hạt nhân.

Cũng vào thời điểm đó, Israel bắt đầu tài trợ cho sinh viên vật lý hạt nhân đi du học ở nước ngoài để họ có thể xem xét nghiên cứu liên quan đến phản ứng dây chuyền hạt nhân.

Đến năm 1952, người đứng đầu Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Israel lúc bấy giờ là Ernst David Bergmann đã tìm kiếm sự hợp tác hạt nhân với Pháp, trong đó bao gồm công việc của các nhà khoa học Israel tại các cơ sở hạt nhân của Pháp và chia sẻ kiến thức chuyên môn.

Đặc biệt là với những người có kinh nghiệm trong Dự án Manhattan, một chương trình do Mỹ dẫn đầu nghiên cứu và phát triển được thực hiện trong Thế chiến thứ hai để sản xuất vũ khí hạt nhân.

Israel có chương trình hạt nhân không?

Trong lần đầu tiên tỏ ra tán thành chương trình hạt nhân của Israel, tạp chí Time đưa tin vào ngày 13 tháng 12 năm 1960 rằng một quốc gia không thuộc NATO đã thực hiện một "sự phát triển nguyên tử".

Truyền thông Anh sau đó tuyên bố quốc gia được đề cập là Israel. Ngay sau đó, vào ngày 18 tháng 12 năm 1960, John McCone, chủ tịch lúc bấy giờ của Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Mỹ đã xác nhận việc Israel xây dựng lò phản ứng hạt nhân Dimona ở sa mạc Negev.

Tờ New York Times đưa tin thêm rằng Pháp hỗ trợ nhà nước Do Thái trong chương trình hạt nhân có mục đích của nước này. Thông tin này đã thúc đẩy Thủ tướng lúc đó là Ben-Gurion đưa ra tuyên bố duy nhất của Thủ tướng Israel về lò phản ứng Dimona.

Vào tháng 12 năm 1960, ông nói với các nhà lập pháp Israel rằng chính phủ đang xây dựng một lò phản ứng 24 megawatt "sẽ phục vụ nhu cầu của ngành công nghiệp, nông nghiệp, y tế và khoa học" và nó "được thiết kế dành riêng cho mục đích hòa bình".

Tuy nhiên, Bergmann nhấn mạnh rằng "Không có sự phân biệt giữa năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình hay mục đích quân sự".

NBC là hãng tin đầu tiên đưa tin công khai về khả năng hạt nhân của Israel. Vào tháng 1 năm 1969, đài truyền hình này lập luận rằng Israel đã quyết định "bắt tay vào chương trình khóa học cấp tốc để sản xuất vũ khí hạt nhân" và rằng nhà nước Do Thái sở hữu hoặc sẽ sớm sở hữu loại vũ khí như vậy.

Trong khi báo cáo bị các quan chức Israel bác bỏ, truyền thông Mỹ vào năm 1970 tuyên bố rằng Israel sở hữu vũ khí hạt nhân hoặc có "khả năng lắp ráp bom nguyên tử trong thời gian ngắn".

Ngày 5 tháng 10 năm 1986 chứng kiến những chi tiết đầu tiên về chương trình hạt nhân được cho là của Israel được The Times đưa tin, tờ này công bố thông tin do Mordechai Vanunu, một kỹ thuật viên trước đây làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu Hạt nhân Negev cung cấp.

Dựa trên một báo cáo công bố năm 2013 của tổ chức phi lợi nhuận, Bản tin của các nhà khoa học nguyên tử, người ta khẳng định rằng Israel đã bắt đầu sản xuất vũ khí hạt nhân vào năm 1967, với việc chế tạo hai quả bom hạt nhân đầu tiên.

Nghiên cứu nói rằng Israel dường như đã chế tạo vũ khí hạt nhân, tức là trung bình hai quả mỗi năm. Tuy nhiên, việc sản xuất được cho là đã ngừng vào năm 2004. Báo cáo tiếp tục khẳng định rằng Israel hiện sở hữu 80 đầu đạn hạt nhân và sở hữu đủ vật liệu phân hạch để sản xuất thêm 190 đầu đạn khác.

Tiến Thành