Sử dụng gỗ bền vững, hợp pháp trong các công trình kiến trúc - Xu thế chung của thế kỷ 21

Nếu sắt thép lên ngôi ở thế kỷ 19 và thế kỷ 20 là thời của bê tông cốt thép, thì vật liệu định hình thế kỷ 21 là gỗ. Giới khoa học và kiến trúc trên thế giới đang thúc đẩy một xu hướng mới “thời của gỗ” với các tòa nhà chọc trời đã và đang được xây dựng hoàn toàn bằng gỗ. Vì vậy, sử dụng vật liệu gỗ trong kiến trúc, xây dựng và thiết kế nội thất là một xu hướng tất yếu của thế kỷ 21.

Dân số thế giới và Việt Nam ngày một tăng lên, kéo theo đó là nhu cầu nhà ở, cơ sở hạ tầng cũng ngày càng tăng. Nếu tất cả các ngôi nhà đô thị đều xây dựng bằng bê tông và thép, quá trình biến đổi khí hậu sẽ diễn ra nhanh hơn. Chính vì thế, thế giới cần một giải pháp thay thế bền vững hơn. Và gỗ là vật liệu duy nhất nhiều và có thể tái sinh đáp ứng nhu cầu này.

Sử dụng gỗ bền vững, hợp pháp trong các công trình kiến trúc - Xu thế chung của thế kỷ 21

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS.KTS Lê Quân - Hiệu trưởng Trường đại học Kiến trúc Hà Nội - cho biết, là cơ sở đào tạo các kiến trúc sư và các nhà quản lý xây dựng tương lai, chúng tôi đặc biệt quan tâm đến các nội dung liên quan đến phát triển bền vững, bảo vệ môi trường trong chương trình đào tạo. Hội thảo hôm nay ngoài việc cung cấp kiến thức cho sinh viên về sử dụng bền vững và hợp pháp trong thiết kế, còn giới thiệu các giải pháp xây dựng một cách thông minh hơn, tối ưu hóa nguyên vật liệu, và vận dụng sáng tạo thiết kế kết hợp với công nghệ và kỹ thuật số.

Tại hội thảo, những kiến thức về lợi ích của vật liệu gỗ, thế nào là gỗ hợp pháp và gỗ bền vững, xu hướng sử dụng trong ngành thiết kế, nội thất và xây dựng, tiềm năng thiết kế và xây dựng trong ngành gỗ tại Việt Nam, kinh nghiệm thực tiễn về sử dụng gỗ trong thiết kế kiến trúc và nội thất đã được các chuyên gia hàng đầu từ các Hiệp hội Chế biến gỗ và Lâm sản Việt Nam, các kiến trúc sư, các doanh nghiệp gỗ chia sẻ cho sinh viên, giảng viên các khoa xây dựng, kiến trúc, nội thất và mỹ thuật công nghiệp.

Vật liệu gỗ cần được tái sử dụng. Bà Lena Pripp-Kovac, Giám đốc Phát triển bền vững Tập đoàn Inter IKEA, nêu quan điểm: Các nguyên liệu có thể tái tạo và tái chế là những điều kiện tiên quyết cho một xã hội tuần hoàn. Trong thế giới, với nguồn tài nguyên hạn chế, chúng tôi muốn rời bỏ mô hình một chiều “khai thác, sản xuất, bỏ đi” sang một hệ thống tuần hoàn nơi không có gì bị vứt đi và các sản phẩm cũ trở thành các nguồn nguyên liệu mới. Tham vọng của chúng tôi là truyền cảm hứng và tạo điều kiện cho khách hàng có cuộc sống tốt đẹp hơn mỗi ngày, trong phạm vi giới hạn của hành tinh này, vì thế những nguyên liệu mà chúng tôi sử dụng là chìa khóa để đạt được tham vọng đó. Hiện nay, 60% các nguyên liệu chúng tôi sử dụng có thể tái tạo được và 10% được tái chế. Mục tiêu của chúng tôi là đến năm 2030 chúng tôi sử dụng 100% nguyên liệu có thể tái tạo và tái chế.

Khi nhu cầu sử dụng gỗ và sản phẩm gỗ tăng trong cuộc sống hàng ngày, điều quan trọng là người tiêu dùng cần đảm bảo gỗ được sử dụng là gỗ hợp pháp, và được khai thác từ các khu rừng được quản lý bền vững để giảm áp lực lên môi trường và bảo vệ diện tích rừng tự nhiên còn sót lại.

Bà Tô Kim Liên, Giám đốc Trung tâm Giáo dục và Phát triển (CED) nhận định, nếu nhu cầu từ gỗ và sản phẩm gỗ tăng sẽ buộc chúng ta phải trồng nhiều rừng hợp pháp để đáp ứng và tận dụng mọi nơi để trồng cây. Những yếu tố cần lưu ý khi sử dụng vật liệu gỗ, để đảm bảo việc sử dụng gỗ không ảnh hưởng đến môi trường và sinh thái, gỗ sử dụng phải được khai thác từ các khu rừng một cách hợp pháp và được quản lý bền vững.

Nạn khai thác gỗ bất hợp pháp cũng là những nguyên nhân dẫn đến mất rừng ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới. Nhằm ngăn chặn nạn khai thác gỗ bất hợp pháp, trên phương diện quốc tế, Liên minh châu Âu và các nước phát triển đã đưa ra nhiều chương trình và sáng kiến nhằm tăng cường quản trị rừng, thực thi Luật Lâm nghiệp và thương mại gỗ nhằm hạn chế nạn khai thác gỗ trái phép để giữ lại các khu rừng nguyên sinh còn sót lại trên thế giới. Mua, bán và sử dụng gỗ hợp pháp và bền vững, chính là góp phần bảo vệ rừng.

Theo ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, gỗ là loại vật liệu tự nhiên, thân thiện với môi trường, có khả năng tái tạo và cho phép các nhà thiết kế thỏa sức sáng tạo. Ông Ngô Sỹ Hoài cũng khuyến nghị sinh viên các trường đại học kiến trúc và xây dựng chuyên tâm nghiên cứu và thiết kế nhiều mẫu mã sản phẩm gỗ mang phong cách Việt, trí tuệ Việt và thương hiệu Việt để tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm gỗ Việt trên thị trường thế giới.

Ngày 19/10/2018, Việt Nam đã ký kết Hiệp định Đối tác tự nguyện về Thực thi luật lâm nghiệp, bảo vệ rừng và thương mại lâm sản (VPA/FLEGT) với Liên minh châu Âu (EU) và cam kết tất cả gỗ khai thác, nhập khẩu, vận chuyển, chế biến, mua bán và xuất khẩu tại Việt Nam đều phải đảm bảo tính hợp pháp. Hiện, Việt Nam đang xây dựng và hoàn thiện chính sách nhằm kiểm soát chặt chẽ hơn toàn bộ chuỗi cung ứng của sản phẩm. Như vậy, trong tương lai, gỗ và sản phẩm gỗ bất hợp pháp sẽ không được phép lưu thông trên thị trường Việt Nam.

Hội thảo là một trong những hoạt động của Dự án “Đảm bảo tính hợp pháp của gỗ tại thị trường trong nước và thúc đẩy sử dụng gỗ hợp pháp và bền vững tại Việt Nam” được tài trợ bởi Tổ chức Lương Nông của Liên hợp quốc (FAO), do CED cùng các đối tác tại Việt Nam thực hiện từ tháng 5/2020. Cùng với Hà Nội, chuỗi hội thảo cho sinh viên, giảng viên, các nhà thiết kế trẻ sẽ được tổ chức ở Đà Nẵng, Phú Yên cho hơn 1.000 sinh viên từ 5 trường đại học đào tạo các chuyên ngành kiến trúc, xây dựng, kiến trúc nội thất trên các địa bàn này. Ngoài ra, dự án cũng hỗ trợ các hoạt động truyền thông, nâng cao nhận thức nhằm thúc đẩy việc sử dụng, mua bán gỗ hợp pháp ở khu vực tư nhân (các doanh nghiệp Việt Nam).

Nguyễn Hạnh