Syria tìm 'lối thoát' trong thế bị mắc kẹt giữa Iran và Israel

Cuối tuần qua, hơn 100 máy bay chiến đấu của Israel đã ném bom các mục tiêu ở Iran. Nhưng trước đó, Israel còn có mục tiêu khác là vô hiệu hóa các hệ thống phòng không và radar ở Syria - những thứ có thể được sử dụng để cảnh báo Iran về các cuộc tấn công trên không.

Các tiêm kích còn lại của Israel sau đó đã tấn công vào các mục tiêu của Iran trong hai đợt nữa, đi qua Syria và Iraq. Sau đó, Iraq đã phàn nàn với Liên hợp quốc rằng Israel vi phạm không phận Iraq để thực hiện các cuộc ném bom.

Tuyến đường có thể được máy bay Israel sử dụng trong cuộc tấn công Iran. Ảnh đồ họa: DW

Các quốc gia lân cận khác, bao gồm Jordan và Ả Rập Xê Út, đã nhanh chóng nói với thế giới rằng máy bay Israel không bay qua lãnh thổ của họ. Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Ả Rập Xê Út lo sợ bị lôi kéo vào cuộc xung đột và trước đó đã cố gắng trấn an Iran rằng họ sẽ không liên quan gì đến bất kỳ hành động quân sự nào của Israel.

Trên thực tế, sau các sự kiện diễn ra vào cuối tuần này, Chính phủ Syria, đứng đầu là Tổng thống Bashar Assad, có thể sẽ phải chịu nhiều áp lực nhất.

Eva Koulouriotis, một chuyên gia độc lập về Trung Đông cho biết: "Những ngày tiếp theo có thể là những ngày phức tạp nhất đối với ông Assad. Syria đứng giữa một đồng minh Iran buộc phải sử dụng tất cả các lá bài chiến lược để bảo vệ an ninh quốc gia và lợi ích khu vực của mình, và một Israel muốn vẽ lại ranh giới ảnh hưởng ở Trung Đông, đặc biệt là ảnh hưởng của Iran".

Lịch sử liên minh Syria với Iran

Syria, dưới thời gia đình Assad, là đồng minh Ả Rập thân cận nhất của Iran kể từ những năm 1980, khi người cha đã khuất của ông Bashar Assad, Hafez, đứng về phía Iran trong cuộc chiến tranh Iran - Iraq kéo dài 8 năm. Các quốc gia Ả Rập khác đứng về phía Iraq.

Syria cũng giúp quân đội Iran hỗ trợ Hezbollah khi tổ chức này mới thành lập, sau khi Israel tấn công Lebanon vào những năm 1980.

Bất chấp những liên minh đó, chính quyền Syria vẫn tương đối im lặng khi Israel ám sát các nhà lãnh đạo Hezbollah, tiến hành các cuộc không kích vào Lebanon và gần đây nhất là tấn công miền nam Lebanon để chiến đấu với Hezbollah trên bộ.

Israel cũng thường xuyên ném bom những mục tiêu mà họ cho là liên quan đến Hezbollah bên trong Syria. Gần đây nhất, Israel đã nhắm vào các cửa khẩu biên giới Syria-Lebanon và cơ sở hạ tầng của Syria như cầu và đường cao tốc, vì Israel lập luận những thứ này đang được sử dụng để tiếp tế cho Hezbollah ở Lebanon.

Syria cân bằng giữa hai bên

Trong lịch sử, Syria đã vun đắp một mối quan hệ cân bằng với Israel, quốc gia có chung đường biên giới. Ngay cả khi gia đình Assad liên minh với Iran, các chính quyền Syria vẫn cố gắng tránh xa rắc rối với Israel bằng cách giữ cho mặt trận Golan - lãnh thổ Syria do Israel chiếm đóng - được yên tĩnh.

Tổng thống Assad cũng biết rằng việc tham gia sâu vào cuộc xung đột ngay bây giờ "sẽ thúc đẩy hành động của Israel có thể làm suy yếu đáng kể khả năng bảo vệ quyền lực của Damascus", Soufan Group, một công ty tư vấn an ninh của Mỹ, đã viết vào đầu năm nay.

Do đó, việc Syria giữ im lặng trước các động thái của Israel "là vấn đề tự vệ", Haid Haid, một thành viên tư vấn của chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại tổ chức nghiên cứu Chatham House của Anh, cho biết.

Ông Assad cũng đã được Israel gián tiếp yêu cầu không được can thiệp. "Thật khó để nói chắc chắn điều gì đang diễn ra nhưng Israel, ngay từ đầu, đã nói rõ qua cả thông điệp công khai lẫn riêng tư, rằng bất kỳ sự can dự nào cũng sẽ phải trả giá đắt", Haid lưu ý.

Trong khi đó, chuyên gia Koulouriotis tin rằng để làm hài lòng Israel, ông Assad đã ngăn chặn các cuộc biểu tình ủng hộ Hezbollah và rút quân đội Syria khỏi khu vực gần Golan. Và để làm hài lòng Iran, ông đã gửi quân đội Syria đến Aleppo và Idlib để các chiến binh Hezbollah trước đây đồn trú ở đó có thể di chuyển đến Lebanon, đồng thời cung cấp cho họ vũ khí.

Dữ liệu cho thấy Israel đã ném bom Syria hơn 220 lần kể từ tháng 10/2023. Ảnh: AFP

Những bước tiếp theo của Syria

Cho đến nay, Iran vẫn chưa yêu cầu ông Assad cho phép Iran chiến đấu với Israel qua Golan. "Tehran sẽ không đưa ra quyết định nguy hiểm đó trừ khi họ phải đối mặt với mối đe dọa an ninh quốc gia, chẳng hạn như bị nhắm vào chương trình hạt nhân", Koulouriotis nói và cho biết thêm rằng nếu điều đó xảy ra, ông Assad sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài làm theo những yêu cầu của Iran.

Mặc dù Syria đã cố gắng xích lại gần hơn với các quốc gia Ả Rập trước đây đã xa lánh họ trong cuộc nội chiến, nhưng cả Haid và Koulouriotis đều không tin rằng Syria sẽ từ bỏ liên minh với Iran để củng cố mối quan hệ tốt hơn với các quốc gia Vùng Vịnh. Ông Assad nhiều khả năng sẽ cố gắng duy trì sự cân bằng giữa Israel và Iran giống như cách mà cha ông đã làm trước đây.

"Tôi không thấy rằng (ông Assad) sẽ hy sinh những mối quan hệ này trừ khi cá nhân ông và chế độ của ông gặp nguy hiểm", Koulouriotis kết luận.

Ngọc Ánh (theo DW)