Tạm hoãn xuất cảnh doanh nhân vì doanh nghiệp nợ thuế: Thắt và gỡ đều phải kịp thời

Trao đổi với VnBusiness, các chuyên gia, Luật sư khẳng định tạm hoãn xuất cảnh do nợ thuế là biện pháp cần thiết để chống thất thu thuế. Song, cùng với đó, ngành thuế cần thực hiện ngay đó là liên thông dữ liệu với cơ quan xuất nhập cảnh để có thể tháo gỡ ngay lệnh tạm hoãn xuất nhập cảnh tại hải quan cho những trường hợp đã hoàn thành nghĩa vụ thuế. Như vậy, ngành thuế thu được thuế, mà người nộp thuế cũng không rơi vào cảnh nộp thuế rồi nhưng vẫn lỡ công lỡ việc vì lệnh ngăn chặn không được tháo gỡ kịp thời.

Nợ thuế vài triệu đồng cũng bị hoãn xuất cảnh

Ông Nguyễn Trọng Thanh, Giám đốc Công ty TNHH Thanh Sơn (Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh) cho hay, ngày 11/9, ông lên sân bay làm thủ tục xuất cảnh nước ngoài thì nhận được thông báo cấm xuất cảnh do nợ thuế.

Trao đổi với VnBusiness, ông Thanh tỏ ra rất bất ngờ trước thông tin này: “Tôi không biết doanh nghiệp mình đang nợ thuế 5 triệu. Đây là số tiền khá nhỏ nhưng chúng tôi không biết có khoản nợ này. Tôi chưa nhận được thông báo nào, tại sao nợ, tạm hoãn xuất cảnh được”.

Ông Thanh chia sẻ, ông thành lập doanh nghiệp tháng 3/2021, hoạt động trong lĩnh vực bất động sản. Tuy nhiên, ngay sau đó, đại dịch Covid-19 bùng phát, công ty không thể kinh doanh, hoạt động được.

Từ đầu năm đến nay có 9.002 trường hợp thông báo tạm hoãn xuất cảnh đối với doanh nghiệp bỏ địa chỉ kinh doanh, cũng có 5,65% trường hợp nộp số thuế nợ.

“Đầu năm 2022, tôi đã thuê kế toán làm các thủ tục dừng hoạt động. Từ đó đến nay, doanh nghiệp không hoạt động, cũng không nhận được thông báo nào từ cơ quan thuế”, ông kể và cho biết sẽ đến cơ quan thuế để xác minh thông tin trên.

Gần đây, câu chuyện của ông Lương Hoài Nam, Tổng giám đốc Bamboo Airways bị tạm hoãn xuất cảnh do đang là người đại diện pháp luật đã mở ra cuộc tranh luận trái chiều về vai trò của biện pháp tạm hoãn xuất cảnh trong thu hồi nợ thuế.

Luật sư Nguyễn Văn An, Đoàn Luật sư Hà Nội cho hay: Thông tin doanh nhân, người đại diện pháp luật của doanh nghiệp bị tạm hoãn xuất cảnh được đưa lên phương tiện thông tin đại chúng khá nhạy cảm, ảnh hưởng không ít đến uy tín, danh dự của các doanh nhân, doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, các thông tin cấm xuất cảnh có thể được xem là nhạy cảm trong hợp tác với các đối tác hoặc có thể gây khó khăn cho hợp tác ngoại giao của doanh nghiệp.

Tính cả năm 2023 đến tháng 8/2024, cơ quan thuế đã thông báo tạm hoãn xuất cảnh đối với 17.952 trường hợp, với số tiền thuế nợ là 30.388 tỷ đồng. Cả năm 2023 chỉ thông báo tạm hoãn xuất cảnh 2.411 trường hợp với tổng số tiền thuế nợ là 6.719 tỷ đồng. Như vậy, trong 8 tháng đầu năm nay, số lượng thông báo tạm hoãn xuất cảnh tăng lên đáng kể.

Thực tế, ngay sau sự việc xảy ra, Bamboo Airways cũng đã ra thông báo nhấn mạnh: Thông báo này xuất phát từ vấn đề hành chính mà hãng đang làm việc chặt chẽ với các cơ quan chức năng để giải quyết, không liên quan đến vấn đề cá nhân của ông Lương Hoài Nam.

Về phía mình, ông Lương Hoài Nam chia sẻ: “Trước các nghĩa vụ thuế mà Bamboo Airways chưa có điều kiện để hoàn thành, tôi cùng ban lãnh đạo hãng đã và đang tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng, nỗ lực tìm giải pháp tháo gỡ vấn đề này trong bối cảnh Bamboo Airways đang còn nhiều khó khăn về tài chính”.

Một số chuyên gia khác cũng cho rằng, việc tạm cấm xuất cảnh lãnh đạo doanh nghiệp đang nợ thuế là cần thiết nhằm chống thất thu thuế. Tuy nhiên, cần cân nhắc liều lượng, hợp tình hợp lý và hợp hoàn cảnh; không nên máy móc, căng thẳng đối với doanh nghiệp nếu doanh nghiệp quá khó khăn. Bởi trong tâm lý của xã hội, việc tạm hoãn xuất cảnh ai đó, người ta nghĩ ngay việc doanh nghiệp đó, người đó có nguy cơ về tội hình sự, bị bắt, khởi tố… Đây là thông điệp khá nặng nề.

Tạm hoãn xuất cảnh chỉ là một trong những biện pháp thu nợ thuế

Chia sẻ về vấn đề này, theo TS Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế: Dư luận đang hiểu chưa đúng về việc hoãn xuất cảnh và đánh đồng chuyện này với môi trường kinh doanh.

“Phải xác định nợ thuế là phải xử lý vấn đề nợ thuế. Còn chuyện hỗ trợ doanh nhân, doanh nghiệp làm ăn, kinh doanh là chuyện khác. Không đánh đồng hai chuyện này giống nhau”, ông Ánh nói.

Với ý kiến cho rằng, nợ thuế là do doanh nghiệp khó khăn, theo ông Ánh, đây là kiểu đánh giá định tính bởi không ai trả lời được nợ thuế của doanh nghiệp do cố tình hay là do doanh nghiệp gặp phải hoàn cảnh khó khăn.

"Không ai có thể xác minh được chuyện họ khó khăn và nợ thuế như thế nào. Cách chúng ta vận hành hệ thống kinh tế là có nợ là phải xử lý hết số nợ đã”, ông Ánh nói.

Chuyên gia này nói thêm, cơ quan thuế có thu được thuế thì phải có chế tài, chỉ có điều chúng ta phải xem xét chính sách hoãn, dừng xuất cảnh này sau một thời gian có hiệu quả hay không để tiến hành áp dụng và tăng liều lượng hoặc bãi bỏ.

Tổng cục Thuế cho biết, năm 2024, có 1.424 trường hợp đã nộp thuế trên tổng số 6.539 trường hợp thông báo tạm hoãn xuất cảnh, chiếm gần 21,8%. Tổng số tiền thuế nợ đã trả chiếm 7,04% tổng số tiền thuế nợ trong các quyết định tạm hoãn xuất cảnh.

Trong số 9.002 trường hợp thông báo tạm hoãn xuất cảnh đối với doanh nghiệp bỏ địa chỉ kinh doanh, cũng có 5,65% trường hợp nộp số thuế nợ.

Theo ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thuế, tạm hoãn xuất cảnh chỉ là một trong những biện pháp thu nợ thuế. Bởi Chính phủ đã ban hành nhiều Nghị định, quy định chi tiết về việc tăng cường hoạt động thu thuế, biện pháp quản lý thuế đối với các đối tượng nợ thuế. Nếu ngành thuế thấy có thể áp dụng các biện pháp khác thì không nhất thiết áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh. Thấy có nguy cơ cao thất thu thuế, biện pháp này mới thực hiện để đảm bảo lợi ích của ngân sách.

“Tạm hoãn xuất cảnh chỉ là một biện pháp nhỏ và không phải biện pháp thực sự mạnh nhất. Biện pháp chúng tôi đang áp dụng nhiều nhất là dừng sử dụng hóa đơn. Biện pháp này mạnh hơn nhiều. Rất nhiều doanh nghiệp, hệ thống lớn khi bị dừng sử dụng hóa đơn thì có tác động ngay. Đó là công cụ của Nhà nước trang bị cho ngành thuế để bảo vệ lợi ích của ngân sách”, ông Minh cho hay.

Đại diện Tổng cục Thuế cũng khẳng định không phải tất cả cá nhân nợ thuế đều bị tạm hoãn xuất cảnh, mà việc này chỉ áp dụng với một số ít đối tượng.

“Theo quy định của pháp luật, việc tạm hoãn xuất cảnh chỉ thực hiện với những cá nhân ra nước ngoài không quay trở lại, hoặc rất lâu sau mới quay trở lại Việt Nam, nguy cơ không thu hồi được nợ thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt vi phạm hành chính thuế rất cao”, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết.

Còn với người dân ra nước ngoài du lịch, chữa bệnh, thăm thân, hội thảo, hội nghị... thì trường hợp còn nợ thuế vẫn được xuất cảnh bình thường. Ngay cả với các trường hợp nợ thuế bị tạm hoãn xuất cảnh, nhưng nếu có bảo lãnh về tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt và các khoản thu khác thuộc ngân sách Nhà nước thì vẫn có thể được xuất cảnh.

Cộng đồng doanh nghiệp và VnBusiness đồng tình với quan điểm này của lãnh đạo Tổng cục Thuế, vì thể hiện tinh thần đồng hành cùng phát triển. Chúng tôi cho rằng rất cần có văn bản hướng dẫn cụ thể từ Tổng cục Thuế để tránh gây khó khăn cho doanh nghiệp và doanh nhân trong quá trình kinh doanh, đặc biệt trong giai đoạn còn nhiều khó khăn như hiện nay.

Thanh Hoa