Tân Tổng thống Mexico và nỗ lực cải thiện tình hình an ninh đất nước

Đẩy mạnh công tác trấn áp tội phạm

Khi nhậm chức, tân Tổng thống Claudia Sheinbaum đã đưa ra một số sáng kiến quan trọng để giải quyết tình trạng mất an ninh trong 100 ngày đầu tiên của bà. Các ưu tiên bao gồm tăng cường phối hợp và chia sẻ thông tin tình báo; giải quyết tình trạng bạo lực ở Chiapas và tống tiền ở Michoacán, cũng như thành lập các lực lượng đặc nhiệm liên ngành chuyên biệt để giúp giảm tình trạng mất an ninh tại một số điểm nóng trên khắp cả nước.

Chiến lược này là một trong những biện pháp đầu tiên được tổng thống vạch ra, trong nỗ lực giải quyết cuộc khủng hoảng an ninh, đặc biệt là ở các khu vực bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi bạo lực liên quan đến băng đảng ma túy. Chính sách mới nhằm hạn chế các vụ giết người và tội phạm nghiêm trọng ở những khu vực chiếm tỷ lệ lớn các vụ giết người liên quan đến tội phạm có tổ chức. Những khu vực này bao gồm Colima, Tijuana, Acapulco, Celaya và tiểu bang Chiapas - một chiến trường cho các cuộc đấu tranh quyền lực của cartel, cũng sẽ là tâm điểm cho các hoạt động an ninh bền vững và các chương trình phúc lợi thúc đẩy hòa bình.

Tân Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum công bố chiến lược an ninh mới. Ảnh: Gob. mx

Chiến dịch an ninh mới sẽ do Bộ trưởng an ninh Omar García Harfuch đảm trách, người từng là cảnh sát trưởng của bà Sheinbaum khi bà làm thị trưởng thành phố Mexico, có kinh nghiệm thực tế về mối nguy hiểm của tội phạm tổ chức. Ông sẽ giám sát việc củng cố bộ máy tình báo của đất nước theo một hệ thống quốc gia mới với nhiều đặc vụ và nhà phân tích thực địa hơn.

Theo đó, chiến dịch này bao gồm bốn trụ cột: thứ nhất, giải quyết nguyên nhân, hỗ trợ các gia đình dễ bị tổn thương bằng cách giảm nghèo đói và bất bình đẳng. Tạo cơ hội cho thanh thiếu niên cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn họ tham gia các nhóm tội phạm có tổ chức. Thứ hai, củng cố Lực lượng Vệ binh Quốc gia theo Bộ Quốc phòng (Sedena) - Tăng cường năng lực hoạt động và tính chuyên nghiệp của Lực lượng Vệ binh Quốc gia bằng cách sử dụng các nguồn lực và hệ thống giáo dục của Sedena. Thứ ba, tăng cường năng lực tình báo và điều tra - Thành lập Hệ thống Tình báo Quốc gia và Phó Bộ trưởng Tình báo và Điều tra Cảnh sát để cải thiện việc phát hiện các mạng lưới tội phạm bằng cách sử dụng công nghệ, công tác thực địa và phân tích để dự đoán. Cuối cùng là tăng cường phối hợp trong nội các an ninh và chính quyền tiểu bang, bao gồm các biện pháp can thiệp có mục tiêu vào các khu vực tội phạm cao như Guanajuato, Baja California, Chihuahua, Guerrero, Jalisco và Sinaloa.

Cách tiếp cận khác biệt
Các chuyên gia nhận định, chiến dịch an ninh này sẽ là cơ hội để bà Sheinbaum tạo sự khác biệt so với người tiền nhiệm và cố vấn của bà, cựu Tổng thống Andres Manuel Lopez Obrador, người có chiến lược “ôm chứ không đạn” vốn bị chỉ trích vì cách tiếp cận bằng "những cái ôm" thay vì nổ súng chỉ khiến các tổ chức tội phạm lộng hành hơn nữa.

Bà nhấn mạnh, chiến dịch này nhằm mục đích hỗ trợ công chúng ở những khu vực bị ảnh hưởng đặc biệt nặng nề bởi tội phạm bạo lực, cũng như những người trẻ tuổi đang phải chịu đựng tình trạng nghiện ma túy. Trong nhiệm kỳ của mình, cựu Tổng thống Lopez Obrador đã phải đối mặt với sự chỉ trích vì chiến lược của mình. Những người phản đối cho rằng, chiến lược này quá mềm mỏng, khiến cho phạm vi hoạt động của các nhóm tội phạm được mở rộng và càng trở nên khó trấn áp hơn.

Bà Sheinbaum cũng khẳng định thêm rằng, chính phủ của bà sẽ không theo đuổi loại “cuộc chiến” quân sự chống lại các băng đảng ma túy mà cựu tổng thống Felipe Calderón đã phát động vào năm 2006. Ông Garcia Harfuch cho biết: “Chiến lược mới sẽ tập trung nhiều vào công tác phòng chống tội phạm và sẽ làm việc với tất cả các cơ quan liên bang để đạt được hòa bình lâu dài trong nước”.

Ngoài ra, bà Sheinbaum cũng đã đề cập đến vụ sát hại tân thị trưởng Alejandro Arco và khẳng định rằng, một cuộc điều tra đang được tiến hành để xác định động cơ và theo đuổi các vụ bắt giữ; đồng thời đề cập đến khả năng triển khai Lực lượng Vệ binh Quốc gia đến khu vực bị ảnh hưởng và nhấn mạnh sự phối hợp hơn nữa với các thống đốc bang và văn phòng tổng chưởng lý như một phần trong chiến lược an ninh của bà.

Cần thận trọng khi triển khai chiến dịch

Nữ Tổng thống Sheinbaum dù cam kết vẫn tiếp tục chính sách an ninh của người tiền nhiệm, Andrés Manuel López Obrador, song bà sẽ ưu tiên giải quyết nguyên nhân gốc rễ của tội phạm thông qua các chương trình phúc lợi và xã hội của chính phủ hơn là chống tội phạm bằng vũ lực. Theo WSJ, ông García "đã làm việc chặt chẽ với các cơ quan thực thi pháp luật của Mỹ và thúc đẩy hoạt động thu thập thông tin tình báo, đào tạo cảnh sát". Theo đó, các quan chức Mỹ đã bày tỏ sự lạc quan rằng hợp tác an ninh có thể được cải thiện dưới thời chính phủ của Sheinbaum.

Mexico là nơi cực kỳ nguy hiểm đối với các ứng cử viên và quan chức chính trị, những người thường xuyên bị tội phạm có tổ chức nhắm tới. Có thể nói, cuộc bầu cử tổng thống Mexico năm 2024 là cuộc bầu cử "đẫm máu" nhất trong lịch sử hiện đại của đất nước, với 37 ứng cử viên bị ám sát trước cuộc bỏ phiếu ngày 2.6. Tuy nhiên, những vụ giết người này, cũng như hầu hết các vụ giết người khác ở Mexico, hiếm khi dẫn đến việc bắt giữ và truy tố thành công.

Mike Ballard, giám đốc tình báo tại công ty an ninh quốc tế Global Guardian, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết tình trạng không bị trừng phạt và củng cố các thể chế để bảo đảm an toàn cho các chính trị gia. Ông cho biết, Chính phủ mới của Mexico sẽ cần phải tăng cường nỗ lực bắt giữ và truy tố các thủ lĩnh của những băng đảng ma túy Mexico (còn gọi là cartel) hàng đầu, nếu họ thực sự mong muốn có thể ngăn chặn được quyền lực của các nhóm này trở nên mạnh mẽ hơn. Ông dẫn chứng rằng, các băng đảng mafia tại Mỹ và cách thức hoạt động của các tổ chức này đã dần suy yếu sau một loạt các vụ bắt giữ, kết án và án tù dài hạn trong những năm 1980 và 1990.
Cho đến nay, Mexico vẫn đang phải vật lộn để thực hiện một cuộc đàn áp toàn diện, vì thiếu nguồn lực kết hợp với tình trạng tham nhũng trong cảnh sát và quân đội đã làm chệch hướng các nỗ lực. Phần lớn hoạt động thực thi pháp luật của quốc gia này được thực hiện ở cấp tiểu bang, với tội giết người được coi là tội của tiểu bang. Theo đó, bà Sheinbaum có kế hoạch hợp tác với các tiểu bang để cải thiện và tái cấu trúc lực lượng cảnh sát và văn phòng công tố viên của họ, nguồn tin cho biết.
Bên cạnh đó, theo cố vấn an ninh công cộng David Saucedo, chiến lược của chính phủ mới sẽ đối mặt với khó khăn trong việc phân bổ ngân sách lớn, với ước tính chi tiêu cho chiến dịch này sẽ cần phải tăng ít nhất gấp đôi so với mức 6% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hiện tại. Hơn nữa, bà Sheinbaum cũng sẽ cần phải thận trọng khi triển khai kế hoạch của mình, vì các vụ bắt giữ trùm ma túy cấp cao trước đây đã dẫn đến hậu quả là bạo lực cực đoan, làm phức tạp thêm khả năng của chính phủ Mexico trong việc triển khai các hoạt động mà không gây ra phản ứng dữ dội chết người. Chẳng hạn như, vụ bắt giữ thủ lĩnh Sinaloa Cartel Ismael "El Mayo" Zambada ở Mỹ hồi tháng 7 đã gây ra một cuộc tranh giành quyền lực trong cartel, khiến cho 150 người thiệt mạng. Sự hỗn loạn này đã thúc đẩy các cuộc biểu tình của người dân, yêu cầu chính phủ gia tăng các biện pháp kiểm soát tội phạm có tổ chức, bảo đảm an toàn cho họ.

Các cuộc thăm dò cho thấy, mức độ bạo lực cao đã trở thành mối quan tâm chính của người dân Mexico. Do đó, người dân nước này bày tỏ hy vọng chiến dịch an ninh của bà Sheinbaum sẽ thực sự mang lại hiệu quả, sự an toàn và hòa bình lâu dài cho đất nước.

Châu Anh