Tên lửa ATACMS chính là 'khắc tinh' với tổ hợp phòng không S-300/400?

"Lực lượng phòng vệ Ukraine đã tập kích thành công một tiểu đoàn tên lửa phòng không S-400 gần Dzhankoy và hai tiểu đoàn tên lửa phòng không S-300 của đối phương gần Chornomorske và Yevpatoriia trong đêm", quân đội Ukraine thông báo trên mạng xã hội hôm 10/6.

Dzhankoy, Yevpatoriia và Chornomorske là các địa điểm nằm trên bán đảo Crimea do Nga kiểm soát.

Theo quân đội Ukraine, đòn đánh đã vô hiệu hóa các radar của tổ hợp S-300/S-400 và kích nổ đạn dược tại các khu vực.

"Không có tên lửa nào của chúng tôi bị hệ thống phòng không 'hiệu quả cao' của đối phương đánh chặn", lực lượng này nói, song không đề cập tên của tên lửa hay cung cấp bằng chứng liên quan vụ tấn công. Hiện Nga cũng chưa lên tiếng về điều này.

Trước đó Ukraine đã tung bằng chứng họ dùng tên lửa ATACMS để tập kích phá hủy hệ thống phòng không S-400.

Bộ Quốc phòng Ukraine ngày 23/5 thông báo quân đội nước này trước đó một ngày tấn công vị trí Nga triển khai tổ hợp phòng không S-400 gần sân bay Mospito ở tỉnh Donetsk bằng tên lửa đạn đạo ATACMS.

Theo kênh Telegram tiếng Nga Dosye Shpiona, một radar 96L6E, xe chỉ huy và hai bệ phóng của tổ hợp S-300/S-400 bị phá hủy, một tổ hợp bị hư hại trong trận tập kích.

Hình ảnh tổ hợp phòng không S-400 của Nga gần sân bay Mospyne, vùng Donetsk phát nổ khi bị tên lửa ATACMS tập kích.

Từ khi Mỹ chuyển giao tên lửa ATACMS, Ukraine đã liên tục dùng loại tên lửa này để tập kích các tổ hợp phòng không S-300/400 của Nga.

Ngoài việc bị đánh chặn thành công thì một số các tổ hợp S-300/400 Nga cũng đã thiệt hại.

Với tầm bắn 300km, các tên lửa ATACMS Mỹ vừa cung cấp Ukraine sẽ có thể tấn công vào bất kỳ nơi nào thuộc các phần lãnh thổ của Ukraine mà Nga đang kiểm soát, trong đó có bán đảo Crimea.

Tên lửa ATACMS tầm xa mang đến cho Ukraine thêm một lựa chọn mới để tấn công các mục tiêu nằm sâu trong phòng tuyến của Nga và củng cố kho vũ khí có hạn của Kiev.

Ukraine đã sở hữu các tên lửa hành trình tầm xa do Anh và Pháp cung cấp, nhưng chúng được phóng từ máy bay. Trong khi đó ATACMS được phóng từ mặt đất, do đó mở rộng năng lực tấn công của Ukraine, giúp họ linh hoạt hơn.

Sau khi nhận hệ thống pháo phản lực HIMARS và M270 MLRS vào mùa hè năm 2022, Ukraine đã phá hủy thiết bị của Nga và làm hư hại trung tâm chỉ huy, hậu cần và doanh trại quân đội đối phương.

Theo báo New York Times, trước đây khi Mỹ cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine, Ukraine đã có thể gây thiệt hại nặng nề cho phía Nga.

Nhưng sau đó, Nga rút lực lượng và kho vũ khí của họ ra khỏi tầm bắn của những vũ khí này. ATACMS tầm xa nằm trong số những hệ thống vũ khí cuối cùng mà Kiev mong muốn nhưng Mỹ đã lưỡng lự cung cấp.

Mỹ bắt đầu chuyển phiên bản Block 1 tên lửa ATACMS cho Ukraine mùa thu năm ngoái sau nhiều tháng cân nhắc.

Phiên bản này có tầm bắn 165km, mang đầu đạn chùm chứa 950 quả đạn con.

Mỹ hồi tháng 3 bí mật chuyển cho Ukraine một số tên lửa ATACMS tầm bắn tới 300km, gây thiệt hại cho nhiều căn cứ tại khu vực Nga đang kiểm soát và bán đảo Crimea.

Tên lửa đạn đạo chiến thuật MGM-140 ATACMS được tạo ra vào giữa những năm 1980 vào lúc "hoàng hôn" của Chiến tranh Lạnh và được đưa vào phục vụ trong Quân đội Mỹ đầu năm 1991.

Đáng chú ý, sự ra đời của tên lửa đạn đạo chiến thuật MGM-140 đúng thời điểm diễn ra cuộc chiến do Mỹ lãnh đạo chống lại Iraq của thời Tổng thống Saddam Hussein.

Trong chiến tranh vùng Vịnh năm 1991, tên lửa tầm xa ATACMS đã được sử dụng rộng rãi trong các cuộc chiến do Mỹ phát động ở Afghanistan và Iraq vào những năm 2000.

MGM-140 ATACMS tham chiến lần đầu trong chiến dịch Bão táp sa mạc năm 1991. Khoảng 32 đạn tên lửa đã được phóng từ bệ phóng M270.

Trong chiến dịch Tự do Iraq năm 2003, hơn 450 tên lửa MGM-140 ATACMS đã được Mỹ bắn vào quân đội Iraq gây thiệt hại nghiêm trọng góp phần dẫn đến sự sụp đổ của quân đội nước này.

MGM-140 ATACMS là dòng tên lửa đạn đạo chiến thuật được Tập đoàn Lockheed Martin phát triển dành cho quân đội Mỹ và một số nước đồng minh.

Tên lửa đạn đạo MGM-140 ATACMS có tầm bắn từ 150 - 300 km tùy biến thể.

Tên lửa này có thể được triển khai trên nhiều nền tảng khác nhau đa phần là các phương tiện cơ giới mặt đất với các biến thể như pháo phản lực M270 MLRS hay HIMARS.

Dù có kích thước khá lớn cùng hình dáng bên ngoài khá đặc biệt nhưng trên thực tế mỗi hệ thống M270 MLRS chỉ có thể mang theo 2 tên lửa MGM-140 ATACMS, con số này trên HIMARS chỉ có 1.

Sau khi được đưa vào trang bị, Lockheed Martin tiếp tục phát triển dự án ATACMS với việc cho ra đời các biến thể tiếp theo của MGM-140 gồm: MGM-140B - Block IA, MGM-164 ATACMS - Block II và MGM-168 ATACMS - Block IVA.

Mỗi biến thể được phát triển dành cho từng loại nhiệm vụ khác trong đó MGM-168 ATACMS - Block IVA sở hữu tầm bắn xa nhất lên đến 300km với khả năng mang theo một đầu đạn nổ cực mạnh, nặng 230kg.

Đạn tên lửa MGM-140 ATACMS nặng 1,6 tấn, dài 4m, đường kính thân 610 mm, có thể mang theo nhiều loại đầu đạn khác nhau bao gồm cả các loại đầu đạn phân mảnh có khả năng gây sát thương trên diện rộng.

Ngoài ra tên lửa này có thể trang bị đầu đạn hạt nhân có sức công phá từ 15-25 kt.

Tên lửa được dẫn đường bằng hệ thống định vị toàn cầu và dẫn đường quán tính cho độ chính xác cực cao.

Gần đây Mỹ đang tái khởi động chương trình chế tạo phiên bản mới của loại tên lửa này có tầm phóng lên tới 500 km.

Bên cạnh quân đội Mỹ, các tên lửa này chỉ được vận hành bởi một số đối tác như Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Lan, Romania, cũng như Hàn Quốc, Bahrain, Qatar, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Úc, Đài Loan (TQ), Litva, Estonia và Ma-rốc.