Thảo luận, chất vấn về phòng chống thiên tai và vận hành hồ đập trong mùa mưa lũ

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Văn Đệ đã tham gia giải trình.

Đẩy nhanh tiến độ xây dựng bản đồ ngập lụt

Đại biểu HĐND tỉnh Hồ Thị Thùy Trang cho biết băn khoăn của cử tri liên quan đến an toàn đập, hồ chứa nước vùng hạ du. Cụ thể, Nghị định 114/2018/NĐ-CP ngày 4.9.2018 của Chính phủ quản lý an toàn hồ đập chứa nước đã có hiệu lực hơn 4 năm, vậy cử tri mong muốn được biết, việc xây dựng, phê duyệt bản đồ ngập lụt tỉnh ta đã thực hiện đến đâu, việc công bố, công khai cho người dân được thực hiện như thế nào? Việc xây dựng cơ sở dữ liệu về đập, hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh hiện nay đã thực hiện đến đâu, và thông tin cảnh báo sớm cho người dân vùng bị ảnh hưởng trước khi hồ xã lũ và khi có nguy cơ xẩy ra sự cố có kịp thời để người dân phòng tránh hay chưa?

Trước những băn khoăn của đại biểu về việc sớm hoàn thiện hệ thống cảnh báo sớm theo quy định tại Nghị định 114, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Đệ cho rằng, xây dựng bản đồ ngập lụt và các cơ sở dữ liệu là một việc rất khó, đòi hỏi nguồn lực nhiều. Và kể cả khi đã có thì đây cũng là một kênh tham khảo. Hiện Nghệ An mới chỉ xây dựng được một hệ thống bản đồ ngập lụt cho vùng hạ du của sông Cả. Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Đệ, xây dựng xong bàn giao cho người dân thì phải cắm mốc, trong khi kinh phí hạn hẹp. Đây là nguyên nhân toàn tỉnh mới thực hiện được một hệ thống và 2 hệ thống đang triển khai.

Toàn cảnh Kỳ họp thứ 11, HĐND tỉnh Nghệ An khóa XVIII

Xử lý vi phạm các công trình ngăn dòng chảy

Đại biểu HĐND tỉnh Hồ Sỹ Nguyệt cho rằng, trước đây mưa lớn chỉ xảy ra ngập lụt ở vùng thấp trũng, vùng xa sông, xa biển. Tuy nhiên những năm gần đây, khi mưa lớn lại xảy ra ngập lụt ở vùng gần sông, gần biển, nhất là một số đơn vị đồng bằng, kể cả TP. Vinh, vậy đâu là nguyên nhân và giài pháp trong thời gian tới như thế nào?

Trước câu hỏi này, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Văn Đệ cho rằng, nguyên nhân thứ nhất là do thời tiết cực đoan, xẩy ra mưa dồn dập với cường độ lớn. Bên cạnh đó, có yếu tố tác động của con người, người dân xây dựng các công trình lấn chiếm hành lang tiêu thoát lũ, thu hẹp dòng chảy. Các vùng đệm trước đây như ao hồ trước đây bị bồi lấp để xây dựng các công trình dân dụng dẫn đến tiêu thoát bị hạn chế dẫn đến ngập úng.

Để giải quyết tình tình trạng này, theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Đệ, các công trình, dự án liên quan đến dòng chảy dứt khoát không được xây dựng. Đối với các công trình xây dựng trái phép ảnh hưởng đến dòng chảy, ngăn dòng chảy thì nhất định phải tháo dỡ. "Ở đây có sự buông lỏng của chính quyền cơ sở, để người dân xây dựng nhà cửa, công trình lấn sông nên vào mùa mưa, nước không thoát ra được ra cửa biển nên gây ngập lụt. Thời gian tới, tỉnh sẽ chỉ đạo quyết liệt, xử lý nghiêm các vi phạm về lấn chiếm hành lang thoát lũ", Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Đệ nhấn mạnh.

Tại phiên chất vấn, các vấn đề liên quan đến quản lý nhà nước đối với hồ đập do cấp xã quản lý hoặc tư nhân vận hành; những vi phạm trong lấn chiếm hành lang các công trình thủy lợi, dòng chảy tiêu thoát lũ cũng đã được Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Đệ giải trình và làm rõ.

Cụ thể, tỉnh hiện có 1.061 hồ chứa thủy lợi và 22 hồ thủy điện, trong đó có 687 hồ chưa được nâng cấp, sửa chữa. Hầu hết các hồ chứa thủy lợi chưa có thiết bị đo đạc, quan trắc, cảnh báo an toàn đập và xây dựng bản đồ ngập lụt. Theo ông Nguyễn Văn Đệ, việc vận hành 22 hồ chứa thủy điện đang hoạt động trên địa bàn tỉnh đều tuân thủ theo quy trình đã được phê duyệt. Các dữ liệu này được kết nối trực tuyến hằng ngày với bộ, Ban Chỉ huy phòng chống lụt bão của tỉnh để theo dõi, giám sát. "Qua kiểm tra cho thấy các chủ hồ, địa phương cơ bản đã thực hiện đúng quy định khi xả lũ như bằng điện thoại, văn bản, loa phát thanh cho người dân và thông báo người dân tối thiểu trước 4 giờ", ông Nguyễn Văn Đệ nhấn mạnh.

Mưa lũ hồi tháng 10.2022 tại thị trấn Mường Xén, huyện Kỳ Sơn. Nguồn: TTXVN

Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Thái Thanh Quý cho biết, Nghệ An là tỉnh có hồ thủy lợi, thủy điện lớn nhất nước (chiếm 15%), lại chịu tác động của nhiều loại hình thiên tai. Trong khi đó, các hồ đập xuống cấp, thiếu thiết bị quan trắc lượng mưa, bản đồ ngập lụt - đây là vấn đề được tỉnh, cử tri quan tâm, lo lắng. Từ đầu năm 2022 đến nay, thiên tai tại Nghệ An đã làm chết 11 người, bị thương 1 người, 98 nhà bị sập, 973 nhà bị hư hỏng, tốc mái; gây thiệt hại lớn về sản xuất nông, lâm nghiệp và các công trình hạ tầng thiết yếu…Chỉ tính riêng đợt mưa lũ do ảnh hưởng của cơn bão số 4 vào tháng 10-2022, thiệt hại hơn 1.000 tỉ đồng.

Chủ tịch HĐND tỉnh Thái Thanh Quý đánh giá, các nội dung giải trình cho thấy, tỉnh đã rất chủ động trong phòng chống thiên tai, góp phần giảm nhẹ tác động. Nhưng cũng đã cho thấy những vấn đề căn cơ, cần phải quan tâm khắc phục. Đó là số lượng công trình thủy lợi, hồ đập xuống cấp nhiều gây nguy cơ mất can toàn cao. Thiếu các thiết bị quan trắc, hệ thống giám sát thông mình chưa đảm bảo. Một số chính quyền cơ sở chưa làm hết trách nhiệm. Vấn đề xả lũ vẫn còn những khoảng trống phải sớm khắc phục.

Thảo Anh