Thảo luận Tổ 3: Quy định chặt chẽ các biện pháp xử lý vật chứng, tài sản để đảm bảo tính minh bạch

Toàn cảnh Phiên thảo luận tại Tổ 3

Tổ 3 gồm các Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh: Nghệ An, Bắc Giang và Quảng Ngãi. Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An Thái Thanh Quý, Tổ trưởng Tổ 3 điều hành nội dung thảo luận.

Dự thảo Nghị quyết gồm 5 điều, cụ thể: về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng (Điều 1); nguyên tắc thực hiện (Điều 2); Các biện pháp xử lý vật chứng, tài sản (Điều 3); Hiệu lực thi hành (Điều 4); Tổ chức thực hiện (Điều 5).

Qua thảo luận, các đại biểu cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Nghị quyết nhằm bảo đảm chống đóng băng tài sản, thất thoát, hao hụt giá trị của vật chứng, tài sản; kịp thời thu hồi tiền, tài sản cho Nhà nước và khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra.

Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình phát biểu tại Phiên thảo luận ở Tổ 3

Góp ý về phạm vi điều chỉnh và thời điểm áp dụng biện pháp xử lý vật chứng, tài sản (Điều 1 và Điều 3), đại biểu Lương Văn Hùng - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi đề nghị việc xử lý vật chứng ở giai đoạn tiền tố tụng cần phải rất thận trọng, bởi giai đoạn này chưa rõ có khởi tố vụ án, khởi tố bị can hay không. Việc xử lý vật chứng, tài sản của người chưa bị buộc tội có thể dẫn đến xâm phạm quyền tài sản theo quy định tại khoản 3 Điều 51 Hiến pháp. “Tài sản hợp pháp của cá nhân, tổ chức đầu tư, sản xuất, kinh doanh được pháp luật bảo hộ và không bị quốc hữu hóa". Đại biểu đề nghị quy định thời điểm xem xét, xử lý vật chứng, tài sản được thực hiện theo đúng Kết luận số 87-KL/TW khi đã khởi tố vụ án - khởi tố bị can; trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử.

Đại biểu Lương Văn Hùng - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi

Cơ bản đồng tình với 05 nhóm biện pháp xử lý sớm vật chứng, tài sản nhằm bảo đảm quyền lợi của bị hại, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan, bị can, bị cáo; tránh lãng phí và hài hòa lợi ích của Nhà nước, quyền tài sản của tổ chức, cá nhân, tuy nhiên, đại biểu Lương Văn Hùng bày tỏ băn khoăn về nguyên tắc áp dụng các biện pháp xử lý vật chứng, tài sản, có được áp dụng đồng thời từ 2 biện pháp trong 05 biện pháp mới quy định này hay không?

“Ví dụ sau khi áp dụng biện pháp nộp tiền bảo đảm để hủy bỏ việc thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa thì vật chứng, tài sản được giao cho chủ sở hữu hoặc người có quyền quản lý, sử dụng hợp pháp. Trường hợp xét thấy có dấu hiệu tẩu tán tài sản thì cơ quan tiến hành tố tụng có được quyền áp dụng thêm biện pháp tạm ngừng giao dịch, tạm dừng việc đăng ký, chuyển quyền sở hữu, sử dụng hay không?”, đại biểu nêu dẫn chứng.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng băn khoăn, đối với biện pháp nộp tiền để bảo đảm hủy bỏ việc thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa thì người bị buộc tội, tổ chức, cá nhân quy định tại điểm a khoản 2 Điều 3 dự thảo Nghị quyết có được quyền chuyển dịch tài sản (mua bán, trao đổi, tặng cho…) hay không? Dự thảo chưa làm rõ vấn đề này, do đó, đại biểu Lương Văn Hùng cho rằng, chỉ giao cho họ quyền quản lý, sử dụng, và những người này phải có nghĩa vụ bảo quản vật chứng, tài sản, đảm bảo không thay đổi hiện trạng đến khi có bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhằm đảm bảo nghĩa vụ thi hành án, bồi thường thiệt hại.

Đại biểu Lương Văn Hùng nhận thấy, pháp luật tố tụng hình sự hiện hành chưa quy định trực tiếp về 05 nhóm biện pháp xử lý vật chứng, tài sản như dự thảo Nghị quyết, do đó, thực tế hiện nay các cơ quan phải áp dụng thông qua nhiệm vụ, quyền hạn trong quản lý hành chính nhà nước, chưa được bảo đảm kiểm soát chặt chẽ theo quy định của tố tụng hình sự… Do đó, để đảm bảo biện pháp xử lý tài sản, vật chứng trong quá trình tố tụng được thực hiện minh bạch, đại biểu cho rằng, dự thảo Nghị quyết cần yêu cầu các cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện theo quy trình cụ thể, có căn cứ pháp lý rõ ràng. Đồng thời đề nghị dự thảo Nghị quyết phải quy định cụ thể, xác định phương pháp xử lý vật chứng, tài sản một cách định lượng có khoa học, tránh tùy tiện, cảm tính để đảm bảo đúng mục đích của việc xử lý sớm vật chứng, tài sản theo yêu cầu của Bộ Chính trị tại Kết luận số 87-KL/TW.

Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang

Cùng quan tâm đến các biện pháp xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình tố tụng (Điều 3 dự thảo Nghị quyết), đại biểu Đỗ Thị Việt Hà - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang cho biết, dự thảo Nghị quyết quy định 05 nhóm biện pháp xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ việc, vụ án hình sự; trong đó có 4 biện pháp áp dụng đối với vật chứng, tài sản đã thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa và có 1 nhóm biện pháp áp dụng có tính chất khẩn cấp tạm thời và có thể áp dụng ngay ở giai đoạn giải quyết nguồn tin về tội phạm.

Về cơ bản, đại biểu nhất trí với các quy định về các nhóm biện pháp nêu trên, đây là các biện pháp chưa được quy định trong pháp luật tố tụng hình sự. Qua thực tiễn giải quyết các vụ án hình sự về kinh tế, tham nhũng, chức vụ cho thấy, việc thí điểm các biện pháp này sẽ góp phần giải quyết cơ bản những vướng mắc, bất cập hiện nay.

Riêng đối với biện pháp cho phép mua bán, chuyển nhượng vật chứng, tài sản tại khoản 3 Điều 3 của dự thảo Nghị quyết, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà đề nghị cần xác định rõ hơn tiêu chí, điều kiện để được áp dụng biện pháp cho nộp tiền lấy lại tài sản quy định tại khoản 2 Điều 3 và cho mua bán, chuyển nhượng tài sản tại khoản 3 Điều 3. Mặc dù vật chứng, tài sản có đặc tính giống nhau nhưng theo quy định tại khoản 2 thì được phép nộp tiền bằng giá đã định để giải tỏa kê biên. Trong khi theo quy định tại khoản 3 thì phải bán đấu giá. Đại biểu cho rằng, quy định này có thể dẫn đến việc người bị buộc tội chỉ yêu cầu thực hiện biện pháp nộp tiền để giải tỏa kê biên tài sản, làm giảm khả năng khắc phục hậu quả so với biện pháp xử lý tài sản qua bán đấu giá.

Về thời điểm thực hiện Nghị quyết và hiệu lực thi hành (Điều 4), đại biểu Đỗ Thị Việt Hà đề nghị cân nhắc sự cần thiết quy định nội dung tại khoản 2 Điều này.

Nhất trí cao với sự cần thiết ban hành Nghị quyết này, đại biểu Trần Đức Thuận - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An cho rằng, đây là Nghị quyết thí điểm, có cơ sở chính trị, sự chỉ đạo của Bộ Chính trị, đặc biệt nhằm giải quyết các vấn đề bất cập trong xử lý các vụ án kinh tế, tham nhũng lớn trong thời gian vừa qua. “Tài sản là vật chứng, tài sản thu giữ để đảm bảo cho thi hành án, đặc biệt giải quyết các hậu quả cho người bị hại. Do đó, tôi thấy rằng, Nghị quyết này rất nhân văn, nhất là khi chúng ta chưa có cơ sở để xử lý những vướng mắc, bất cập của Bộ luật Tố tụng hình sự thì đây là Nghị quyết để chúng ta xử lý kịp thời”, đại biểu nêu rõ

Đại biểu Trần Đức Thuận - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An

Đánh giá cao Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp, đại biểu Trần Đức Thuận cho rằng, Quốc hội ban hành Nghị quyết liên quan đến nhiều nội dung của Bộ luật Tố tụng hình sự, do đó đề nghị Cơ quan soạn thảo rà soát kỹ lưỡng các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự và các quy định của pháp luật liên quan để tránh chồng chéo, vướng mắc. Trong trường hợp có chồng chéo, vướng mắc thì nên theo Nghị quyết này trong vấn đề xử lý vật chứng, tài sản liên quan đến các vụ án hình sự.

Đồng tình với cơ quan thẩm tra, đại biểu Trần Đức Thuận nêu rõ, dự thảo Nghị quyết đảm bảo đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật. Hồ sơ dự thảo Nghị quyết đảm bảo đủ điều kiện trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp này. Đồng tình với phạm vi thí điểm chỉ tập trung vào những vấn đề nổi cộm, vào các tội phạm kinh tế, tham nhũng, tuy nhiên về phạm vi điều chỉnh, đại biểu đề nghị nên quy định rõ, rạch ròi hơn vấn đề xử lý vật chứng như thế nào, tài sản là vật chứng thì xử lý như thế nào và tài sản kê biên như thế nào để dễ dàng thực hiện hơn.

Riêng đối với việc xử lý vật chứng là tài sản (tiền), đại biểu Trần Đức Thuận cho rằng, những tài sản có ý nghĩa lưu thông trong phát triển kinh tế - xã hội thì quan điểm là không để lãng phí, do đó đề nghị Cơ quan soạn thảo cần có tiêu chí rõ hơn để tạo thuận lợi cho cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình thực hiện.

Cũng tại Phiên họp, các đại biểu thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu. Cơ bản nhất trí với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung các luật thuộc Dự án Luật, tuy nhiên, các ý kiến cho rằng, Báo cáo đánh giá tác động còn nhận định chung chung, thiếu số liệu minh chứng thể hiện sự cấp bách và vướng mắc trên thực tiễn, do đó đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo bổ sung làm rõ. Đồng thời cần rà soát, chỉnh lý các dự thảo luật để bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật; tránh một nội dung quy định tại nhiều luật dẫn tới chồng chéo, mâu thuẫn, gây khó khăn trong quá trình áp dụng pháp luật; đơn giản hóa trình tự, thủ tục để đẩy nhanh tiến độ lập, thẩm định, phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch…

Trân trọng giới thiệu một số hình ảnh tại Phiên thảo luận ở Tổ 3:

Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An Thái Thanh Quý, Tổ trưởng Tổ 3 điều hành nội dung thảo luận.

Quang cảnh Phiên họp

Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình phát biểu tại Phiên thảo luận ở Tổ 3

Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương phát biểu tại Phiên thảo luận ở Tổ 3

Các đại biểu dự Phiên họp

Đại biểu Trần Văn Lâm - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang

Các đại biểu dự Phiên thảo luận

Đại biểu Leo Thị Lịch - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang

Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang phát biểu tại Phiên thảo luận tổ./.

Bích Ngọc - Nghĩa Đức