Thị trường dầu mỏ chao đảo trước cú sốc từ Trung Đông

Thị trường dầu mỏ đang trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết sau khi tình hình xung đột giữa Israel và Iran leo thang trong tuần qua. Mối lo ngại về một cuộc chiến toàn diện, cùng với nguy cơ gián đoạn nguồn cung dầu từ khu vực Trung Đông, đã khiến giá dầu tăng nhanh chóng.

Các diễn biến chiến tranh phức tạp khiến thị trường dầu mỏ ngày càng trở nên khó dự đoán. Ảnh: The Ghana Report

Cả thế giới hiện đang chờ đợi phản ứng từ Israel sau vụ tấn công bằng tên lửa của Iran vào đầu tuần. Nhiều báo cáo cho thấy, Israel có thể sẽ nhắm vào các cơ sở hạ tầng năng lượng và dầu mỏ quan trọng của Iran.

Khác với những cuộc xung đột địa chính trị tương tự trong quá khứ, giá dầu trong năm qua vẫn duy trì ở mức tương đối ổn định kể từ sau cuộc tấn công của Hamas vào Israel hồi tháng 10 năm 2023, khởi đầu cho cuộc khủng hoảng hiện tại tại Trung Đông. Nguyên nhân một phần đến từ chính sách cắt giảm sản lượng dầu của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) nhằm "ổn định" thị trường. Hiện OPEC đang nắm giữ khoảng 5 triệu thùng dầu dự trữ mỗi ngày.

Nhiều chuyên gia phân tích nhận định rằng OPEC, đặc biệt là các nhà sản xuất dầu lớn ở Trung Đông như Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), có đủ khả năng sản xuất để bù đắp cho bất kỳ sự gián đoạn nào về nguồn cung từ thành viên Iran.

Tuy nhiên, nếu xung đột leo thang, và các lực lượng thân Iran tấn công cơ sở hạ tầng dầu mỏ của các nước láng giềng Trung Đông, hoặc nếu Iran tiến hành phong tỏa eo biển Hormuz – tuyến đường vận chuyển dầu quan trọng của thế giới, thì giá dầu có thể tăng mạnh lên ba con số và thiết lập kỷ lục mới.

Nhiều chuyên gia vẫn cho rằng kịch bản xấu nhất – tức việc đóng cửa eo biển Hormuz, nơi vận chuyển khoảng 20 triệu thùng dầu mỗi ngày – có khả năng xảy ra thấp. Bất chấp điều đó, thị trường vẫn đang chuẩn bị cho khả năng gián đoạn nguồn cung từ Trung Đông, đặc biệt là sau một năm kể từ khi cuộc xung đột hiện tại bắt đầu.

Nếu các cơ sở hạ tầng của Iran bị tấn công, tổn thất lớn nhất đối với nguồn cung dầu toàn cầu có thể lên tới 3,5 triệu thùng mỗi ngày, trong đó khoảng 1 triệu thùng mỗi ngày là xuất khẩu, chủ yếu sang Trung Quốc.

Mặc dù vậy, với hơn 5 triệu thùng dầu dự trữ mỗi ngày, OPEC hoàn toàn có khả năng bù đắp cho sự thiếu hụt này.

“Về lý thuyết, nếu chúng ta mất toàn bộ sản lượng dầu của Iran – điều mà không phải là kịch bản chính của chúng tôi – OPEC+ vẫn có đủ công suất dự trữ để bù đắp cho cú sốc này,” bà Amrita Sen, đồng sáng lập công ty tư vấn Energy Aspects, phát biểu với Reuters.

Theo các chuyên gia, Ả Rập Xê Út có thể tăng sản lượng thêm khoảng 3 triệu thùng mỗi ngày, trong khi UAE có thể tăng thêm 1,4 triệu thùng.

Thị trường đã bắt đầu tính toán đến khả năng Israel tấn công các cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Iran, theo nhận định của công ty tư vấn FGE trong một báo cáo vào thứ Sáu.

Bất kỳ sự gián đoạn nào đối với nguồn cung dầu của Iran đều có thể đẩy giá dầu Brent lên trên mức 80 USD/thùng. Tuy nhiên, nếu không có sự kiện này, giá dầu có thể nhanh chóng quay trở lại mức 70 USD/thùng, FGE dự báo.

Tuy nhiên, nếu xung đột tiếp tục leo thang, khả năng sản xuất dự phòng của các nhà sản xuất dầu Trung Đông có thể bị đe dọa, theo ông Giovanni Staunovo, chuyên gia phân tích của UBS.

"Khả năng sản xuất dự trữ thực tế có thể thấp hơn nhiều nếu các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của các nước trong khu vực tiếp tục diễn ra," ông Staunovo cho biết trong cuộc phỏng vấn với Reuters.

Citigroup cho rằng khả năng Israel tấn công vào cơ sở xuất khẩu dầu chính của Iran tại đảo Kharg, nơi chiếm đến 90% xuất khẩu dầu của Iran, là một sự kiện "xác suất thấp nhưng tác động cao." Một sự kiện như vậy có thể khiến Iran tìm cách gây gián đoạn giao thông qua eo biển Hormuz, điều mà Citigroup cảnh báo sẽ "gây ra bước ngoặt lớn cho thị trường dầu mỏ toàn cầu và nền kinh tế thế giới."

Nếu kịch bản này xảy ra, giá dầu có thể tăng đột biến và vượt qua các mức kỷ lục trước đây, các nhà phân tích của Citigroup nhận định. Dẫu vậy, nhiều người vẫn tỏ ra hoài nghi về khả năng xung đột leo thang đến mức nghiêm trọng như vậy.

"Câu hỏi đặt ra là liệu Mỹ có thực sự cho phép Israel tấn công các cơ sở dầu mỏ của đối thủ trong một năm bầu cử hay không? Liệu Iran có thực sự đóng cửa eo biển Hormuz, điều này không chỉ cắt đứt xuất khẩu của các nước láng giềng mà còn của chính họ, nguồn thu nhập quốc tế chính của Iran?" các nhà phân tích của PMV cũng nêu câu hỏi.

"Sự leo thang của cuộc chiến và thiệt hại của nó sẽ phải được chứng minh rõ ràng trước khi các nhà đầu tư trên thị trường dầu mỏ có thể thoát khỏi sự hoài nghi hiện tại."

Dũng Phan (Theo Oilprice)