Thi vào 10 cạnh trạnh gay gắt, bốc thăm ngẫu nhiên môn thứ 3 có hợp lý?

Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến các địa phương, trường học về dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Quy chế tuyển sinh trung học cơ sở và tuyển sinh trung học phổ thông trong đó có việc góp ý cho phương án thi tuyển lớp 10 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Đáng chú ý, về thi tuyển, Sở Giáo dục và Đào tạo sẽ tổ chức thi 3 môn gồm: Toán, Ngữ văn và một môn thi thứ ba được bốc thăm ngẫu nhiên trong số các môn học còn lại thuộc Chương trình giáo dục phổ thông cấp trung học cơ sở.

Ảnh minh họa: Phạm Linh/ giaoduc.net.vn.

Người viết là giáo viên bậc trung học phổ thông có đôi điều góp ý về dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Quy chế tuyển sinh trung học cơ sở và tuyển sinh trung học phổ thông như sau.

Thứ nhất, theo Phụ lục ban hành kèm theo Công văn số 5718/BGDĐT-GDTrH ngày 25/9/2024 của Bộ Giáo dục và Đào tạo [1], người viết đồng tình với các quy định ở khoản 1 và điểm b khoản 2 Về phương thức tuyển sinh trung học phổ thông liên quan đến các nội dung: xét tuyển, thời lượng dành cho các môn thi.

Người viết không đồng tình với điểm a khoản 2 (trích): "Số lượng môn thi là 3 (ba) môn, gồm: Toán, Ngữ văn và 1 (một) môn thi do Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức bốc thăm ngẫu nhiên trong số các môn học còn lại thuộc chương trình giáo dục phổ thông cấp trung học cơ sở... Môn thi được bốc thăm phải công bố trước ngày 31/3 hằng năm".

Bởi vì, về mặt tâm lí, với tính chất cạnh tranh lớn, kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 trung học phổ thông công lập ở các tỉnh thành (nhất là ở các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh) hàng năm nhận được sự quan tâm đặc biệt của giáo viên, học sinh, phụ huynh và kể cả dư luận xã hội khi môn thi thứ ba chưa được công bố.

Học sinh lớp 9, chỉ mới 15 tuổi, phải chờ đợi môn thi được bốc thăm từ tháng 9 đến 31/3 hàng năm (7 tháng) thực sự là thời gian dài lê thê, kéo theo tâm lí căng thẳng, lo lắng.

Những học sinh có lực học học khá, giỏi thì không nói, nhưng các em có sức học chỉ ở mức trung bình và dưới trung bình thì không tránh khỏi chuyện đoán môn thi thứ ba, dẫn đến việc học lệch rất tai hại.

Về môn học, học sinh lớp 10 được lựa chọn 4 môn trong 9 môn học bao gồm: Địa lý; Giáo dục kinh tế và pháp luật; Vật lý; Hóa học; Sinh học; Công nghệ; Tin học; Âm nhạc; Mỹ thuật. Ngoài ra, học sinh còn phải lựa chọn các chuyên đề học tập khác nhau.

Vì vậy, quy định học sinh lớp 9 thi 3 môn, gồm: Toán, Ngữ văn và 1 môn thi được bốc thăm ngẫu nhiên trong số các môn học còn lại thuộc chương trình giáo dục phổ thông cấp trung học cơ sở, theo quan điểm cá nhân tôi là chưa phù hợp.

Tôi lấy ví dụ, học sinh A học tốt môn Khoa học tự nhiên nhưng học yếu môn Lịch sử và Địa lí. Nếu phải thi môn Lịch sử và Địa lí thì em này rất thiệt thòi và dĩ nhiên em có thể mất cơ hội vào học ở các trường trung học phổ thông công lập.

Dẫu biết rằng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 hình thành và phát triển cho học sinh 5 phẩm chất và 10 năng lực cốt lõi hướng đến việc phát triển toàn diện cho các em cả về thể chất, tinh thần, kiến thức và cả kỹ năng thực hành cần có, nhưng người viết khẳng định điều này là rất khó.

Ngay cả thầy cô của các em cũng chỉ giỏi một, hai môn, nếu học sinh không được chọn môn thi thứ ba, người viết cho rằng là chưa hợp tính hợp lí.

Từ đó, người viết đề xuất phương án thi như sau: Số lượng môn thi là 3 môn, gồm: Toán, Ngữ văn và 1 môn thi do học sinh lựa chọn trong số các môn học còn lại thuộc chương trình giáo dục phổ thông cấp trung học cơ sở.

Hoặc số lượng môn thi là 3 môn bắt buộc, gồm: Toán, Ngữ văn và Ngoại ngữ (chủ yếu là tiếng Anh) do Sở Giáo dục và Đào tạo quy định, tùy theo đặc thù của từng địa phương. Ví dụ, Thành phố Hồ Chí Minh, hơn 10 năm nay, kì thi tuyển sinh lớp 10 ở Thành phố Hồ Chí Minh chỉ chọn 3 môn thi Toán, Ngữ văn và Ngoại ngữ nhưng ngành giáo dục Thành phố vẫn không sợ học sinh học lệch.

Nhiều ý kiến đã từng khẳng định, Toán đại diện cho các môn khoa học tự nhiên; Ngữ văn, đại diện cho các môn khoa học xã hội và Ngoại ngữ là môn học rất thiết thực trong thời kì hội nhập. Học sinh ở các thành phố lớn chỉ cần thi 3 môn bắt buộc này là đủ.

Thứ hai, điểm c khoản 2 quy định (trích): "Nội dung đề thi nằm trong chương trình giáo dục phổ thông cấp trung học cơ sở, chủ yếu là chương trình lớp 9".

Người viết đề xuất nên thêm quy định ở nội dung này như sau: Nội dung đề thi nằm trong chương trình giáo dục phổ thông cấp trung học cơ sở, chủ yếu là chương trình lớp 9 và một số phạm vi kiến thức có liên quan đến các lớp 6, 7, 8.

Lí do: Chương trình trung học cơ sở được thiết kế theo định hướng phát triển năng lực nên sẽ có sự kế thừa và phát triển qua các khối lớp dưới.

Ví dụ, học sinh lớp 9 không nắm được các kiến thức về lí lẽ và bằng chứng của văn bản nghị luận đã được học ở lớp 6 thì làm sao các em có thể làm bài tốt câu nghị luận xã hội.

Thứ ba, theo dự thảo, người viết chưa thấy Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định các môn thi tuyển sinh có nhân hệ số hay không.

Hiện nay, các địa phương được quyền tự chủ trong tuyển sinh nên mỗi nơi có một hình thức thi hoặc xét tuyển vào lớp 10 khác nhau.

Những năm học vừa qua, kỳ thi tuyển sinh lớp 10 đối với các trường trung học phổ thông không chuyên, đa số các tỉnh, thành lựa chọn 3 môn thi: Ngữ văn; Toán; Ngoại ngữ.

Tuy nhiên, theo ghi nhận của người viết, nhiều tỉnh, thành tính điểm hệ số 2 cho môn Toán và Ngữ văn còn môn Ngoại ngữ chỉ được tính điểm hệ số 1. Một vài tỉnh, thành tính điểm hệ số 1 cho cả 3 môn thi được nhiều giáo viên cho là hợp lí.

Thứ tư, người viết cũng chưa hình dung được các môn Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lí sẽ ra đề thi như thế nào.

Thí sinh sẽ làm 2, 3 phân môn độc lập hay cùng làm trên một đề chung? Thiết nghĩ, điều này rất nên đưa sớm có thông tin để thầy cô giáo, lãnh đạo ngành giáo dục hoặc các cá nhân, tổ chức quan tâm góp ý thêm.

Tài liệu tham khảo:

[1] http://thptchuyen.bacgiang.edu.vn/lien-he/danh-muc-xin-y-kien/gop-y-mot-so-noi-dung-du-kien-sua-doi-bo-sung-quy-che-tuyen-sinh-thcs-va-thpt.html

[2] https://giaoduc.net.vn/de-xuat-thi-vao-10-co-2-mon-bat-buoc-mon-thu-3-do-so-gd-boc-tham-ngau-nhien-post245972.gd

(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.

Cao Nguyên