Thiên tai kiềm hãm đà tăng trưởng

Bão Yagi đã gây ra nhiều thiệt hại cho các tỉnh phía Bắc.

Những con số kỳ vọng trước cơn bão

Trước cơn bão, dữ liệu của Việt Nam cho đến tháng 8 vẫn cho thấy đà tăng trưởng mạnh mẽ. Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) của Việt Nam đã vượt trội hơn so với các nước lân cận trong khu vực ASEAN kể từ tháng 6 năm 2024.

Sản lượng sản xuất ghi nhận 4 tháng liên tiếp (từ tháng 5 đến tháng 8) tăng trưởng hai chữ số so với cùng kỳ năm trước. Xuất khẩu ghi nhận mức tăng hai chữ số so với cùng kỳ năm trước trong 7 tháng đầu năm.

Tính đến hết tháng 8, thặng dư thương mại của Việt Nam đạt 18,5 tỷ USD, đang hướng tới mục tiêu vượt hoặc ít nhất bằng mức thặng dư thương mại kỷ lục 28,4 tỷ USD vào năm 2023. Tính từ đầu năm đến hết tháng 8, doanh số bán lẻ đã duy trì tốc độ tăng trưởng trung bình hàng tháng là 8,8% so với cùng kỳ, mặc dù có mức cơ sở cao vào năm 2023.

Dữ liệu đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục phản ánh sự lạc quan của các nhà đầu tư nước ngoài đối với Việt Nam. Ước tính đến hết tháng 10, dòng vốn FDI thực hiện tăng 8% lên 14,2 tỷ USD, và nếu đà tăng này tiếp tục, dòng vốn FDI cả năm có khả năng đạt trên 20 tỷ USD trong năm thứ ba liên tiếp (2023 đạt 23,2 tỷ USD).

Triển vọng FDI cũng rất mạnh mẽ, tính đến tháng 8 dòng vốn FDI đăng ký đạt 20,5 tỷ USD, cao hơn 7% so với mức 19,2 tỷ USD được ghi nhận trong cùng kỳ năm 2023, với gần 70% nằm trong lĩnh vực sản xuất. Còn ước tính đến hết tháng 10, khoảng 33% FDI đăng ký đến từ Singapore, tiếp theo là Nhật Bản…

Thiên tai không lường trước

Về triển vọng tăng trưởng năm 2024, do ảnh hưởng từ cơn bão Yagi nên sẽ được cảm nhận rõ hơn vào cuối quý III và đầu quý IV-2024 ở các tỉnh phía Bắc của Việt Nam. Tác động sẽ thể hiện qua việc sản lượng sụt giảm và các cơ sở bị hư hỏng ở nhiều lĩnh vực như sản xuất, nông nghiệp và các dịch vụ. Tuy nhiên, ngoài những gián đoạn tạm thời này, các yếu tố cơ bản dài hạn vẫn khá vững chắc.

Mặc dù Việt Nam đã tăng trưởng vượt trội ở mức 6,93% trong quý II-2024, tốc độ nhanh nhất trong gần 2 năm, nhưng đà tăng trưởng mạnh mẽ này khó có thể tiếp tục trong nửa cuối năm 2024. Sau khi tính đến những yếu tố ảnh hưởng từ bão Yagi, các nỗ lực tái thiết và nền cơ sở cao hơn trong nửa cuối năm 2023, chúng tôi đang điều chỉnh giảm mức dự báo tăng trưởng cho Việt Nam.

Đối với quý III-2024, dự báo tốc độ tăng trưởng chậm lại ở mức 5,7%, giảm so với mức 6% trước đó; đối với quý IV-2024 là 5,2%, giảm so với mức 5,4%. Do đó, dự báo tăng trưởng cả năm 2024 được hạ xuống còn 5,9%, giảm khoảng 0,1% so với dự báo trước đó là 6%.

Đây vẫn là sự phục hồi tích cực so với mức tăng trưởng 5% vào năm 2023. Theo đó, dự báo tăng trưởng GDP cho năm 2025 được điều chỉnh tăng lên 6,6%, phản ánh mức tăng dự kiến để bù đắp cho những khoản sụt giảm trước đó.

Cẩn trọng với lạm phát

Bất chấp tác động từ cơn bão Yagi vừa qua và tỷ giá VNĐ phục hồi đáng kể kể từ tháng 7, chúng tôi vẫn kỳ vọng Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam sẽ duy trì lãi suất chính sách chủ chốt trong thời gian còn lại của năm 2024, đồng thời chú ý đến rủi ro lạm phát.

Từ đầu năm đến hết tháng 8, chỉ số tiêu dùng (CPI) toàn phần tăng 4% so với cùng kỳ năm trước, chỉ thấp hơn một chút so với mục tiêu 4,5%. Tuy nhiên, sau cơn bão Yagi áp lực tăng giá có thể sẽ gia tăng sau sự gián đoạn trong sản lượng nông nghiệp, vì thực phẩm chiếm 34% trọng số CPI.

Theo tôi, NHNN có thể sẽ áp dụng cách tiếp cận hỗ trợ theo trọng tâm hơn, để hỗ trợ các cá nhân và doanh nghiệp bị ảnh hưởng trong khu vực của họ, thay vì triển khai một công cụ hỗ trợ rộng rãi trên toàn quốc như cắt giảm lãi suất.

Do đó, chúng tôi dự báo NHNN sẽ duy trì lãi suất tái cấp vốn ở mức hiện tại là 4,5%, trong khi tập trung vào việc thúc đẩy tăng trưởng tín dụng và các biện pháp hỗ trợ khác. Tuy nhiên, việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) công bố cắt giảm lãi suất 50 điểm cơ bản tại cuộc họp tháng 9, có thể làm tăng khả năng và áp lực đối với NHNN trong việc cân nhắc nới lỏng chính sách một cách tương tự.

VNĐ phục hồi và ổn định trong 2025

Cùng chung diễn biến với các đồng tiền trong khu vực, VNĐ đã ghi nhận mức tăng theo quý lớn nhất kể từ năm 1993, nhưng đã phục hồi 3,2%, đạt mức 24.630 đồng/USD. Và áp lực bên ngoài từ sức mạnh của đồng USD đang bắt đầu giảm dần khi Fed bắt đầu chu kỳ nới lỏng như kỳ vọng, trong khi các yếu tố nội tại cho thấy sự ổn định hơn nữa của VNĐ.

Nói như vậy để thấy rằng, bất chấp ảnh hưởng của cơn bão, đà tăng trưởng mạnh mẽ được dự báo của Việt Nam nhờ thúc đẩy cả hoạt động sản xuất và thương mại, nhiều khả năng sẽ kéo dài sang năm 2025. Kỳ vọng về chính sách tiền tệ ổn định từ NHNN với trọng tâm là thúc đẩy tăng trưởng tín dụng cũng như hỗ trợ VNĐ.

Tóm lại, đà tăng thêm của VNĐ từ đây khó có thể diễn ra với tốc độ tương tự như quý III-2024. Nhìn chung, dự báo cập nhật của chúng tôi là 24.500 VNĐ/USD trong quý IV-2024, 24.300 VNĐ/USD trong quý I-2025, 24.100 VNĐ/USD trong quý II-2025, và 23.900 VNĐ/USD trong quý III-2025.

Bão Yagi đã khiến hơn 2.100 người thương vong trên khắp châu Á, với tổng thiệt hại ước tính vượt quá 14 tỷ USD, trở thành một trong những cơn bão gây thiệt hại lớn nhất trong lịch sử.

SUAN TECK KIN, Giám đốc Khối Nghiên cứu thị trường và Kinh tế toàn cầu, UOB