Thời gian trì hoãn mục tiêu khí hậu đã hết

Lòng sông Solimoẽs Tiver ở vùng Manacapuru của Amazonas tại Brazil khô cạn do hạn hán. Nguồn: EPA.

Theo người đứng đầu về môi trường của Liên hợp quốc (LHQ) Inger Andersen, đây là thời điểm then chốt để cắt giảm lượng khí thải carbon lớn cần thiết để chấm dứt cuộc khủng hoảng khí hậu.

Một báo cáo từ Chương trình Môi trường của LHQ (Unep) đã phát hiện ra rằng, cần phải huy động năng lượng tái tạo chưa từng có, bảo vệ rừng và các biện pháp khác trên toàn cầu để đưa thế giới thoát khỏi con đường hướng tới mức nhiệt độ tăng thảm khốc là 3,1 độ C. Cho đến nay, các đợt nắng nóng khắc nghiệt, bão, hạn hán và lũ lụt đã tàn phá các cộng đồng có mức nhiệt độ toàn cầu chưa đến 1,5 độ C.

Theo báo cáo, các quốc gia khó thực hiện được những lời hứa cắt giảm carbon cho năm 2030 và ngay cả khi thực hiện được thì mức tăng nhiệt độ cũng chỉ giới hạn ở mức vẫn còn thảm khốc là 2,6 - 2,8 độ C. Báo cáo nhấn mạnh, không còn thời gian cho "lời nói suông", đồng thời kêu gọi các quốc gia hành động tại hội nghị thượng đỉnh COP29 vào tháng 11.

Về mặt kỹ thuật, việc giữ mục tiêu quốc tế 1,5 độ C là khả thi, nhưng mục tiêu này đòi hỏi lượng khí thải phải giảm 7,5% mỗi năm cho đến năm 2035. Điều đó có nghĩa là phải dừng lượng khí thải tương đương với lượng khí thải của EU mỗi năm trong một thập kỷ. Việc trì hoãn cắt giảm khí thải chỉ có nghĩa là cần phải cắt giảm mạnh hơn trong tương lai.

Unep cho biết, các quốc gia phải cùng nhau cam kết cắt giảm 42% lượng khí thải nhà kính hàng năm vào năm 2030 và 57% vào năm 2035 trong các cam kết tiếp theo của LHQ, được gọi là các đóng góp do quốc gia tự quyết định và sẽ đến hạn vào tháng 2. LHQ cho biết, nếu không có những cam kết này và hành động nhanh chóng để hỗ trợ chúng, mục tiêu 1,5 độ C sẽ không còn nữa.

Tuy nhiên, bà Inger Andersen - Giám đốc điều hành của Unep cho biết, thật sai lầm khi chỉ tập trung vào mục tiêu 1,5 độ C, vì mỗi phần nhỏ của một độ nóng lên toàn cầu được tránh sẽ cứu được mạng sống, thiệt hại và chi phí: "Đừng quá tập trung vào một con số kỳ diệu. Giữ nhiệt độ ở mức thấp nhất có thể là mục tiêu chúng ta cần đạt được".

Bà Andersen cho biết, tài chính và công nghệ để cắt giảm khí thải đã có, nhưng cần có "lòng can đảm chính trị", đặc biệt là từ các quốc gia G20 (trừ Liên minh châu Phi), nhóm gây ra 77% lượng khí thải toàn cầu.

Theo bà Andersen, các quốc gia trên thế giới đã đưa ra những lời hứa mạnh mẽ về khí hậu tại hội nghị thượng đỉnh Paris năm 2015. Và bây giờ là lúc phải thực hiện lời hứa đó bởi đây thực sự là thời điểm khủng hoảng khí hậu. Chúng ta cần huy động ở quy mô toàn cầu với tốc độ chưa từng thấy trước đây.

“Hãy bắt đầu ngay bây giờ nếu không mục tiêu 1,5 độ C sẽ sớm bị phá sản và được thay thế bằng mục tiêu dưới 2 độ C. Điều khó chịu là công nghệ đã ở đó để nắm bắt, cũng như các cơ hội việc làm và phát triển kinh tế. Chỉ cần có lòng dũng cảm chính trị và một số nhà lãnh đạo mạnh mẽ” – bà Andersen nói.

Tổng Thư ký LHQ António Guterres cho rằng: "Chúng ta đang chơi với lửa, nhưng không thể tiếp tục chơi với thời gian. Tình trạng nóng lên toàn cầu đang thúc đẩy các cơn bão khổng lồ, gây ra lũ lụt kinh hoàng, biến rừng thành hộp quẹt và biến thành phố thành phòng xông hơi khô”.

"Các chính phủ phải cai nghiện nhiên liệu hóa thạch và cho chúng ta thấy cách họ sẽ loại bỏ chúng một cách nhanh chóng và công bằng. Thuế đánh vào nhiên liệu hóa thạch có thể giúp đầu tư cho hành động vì khí hậu” – ông Guterres kêu gọi.

Báo cáo của Unep phát hiện ra rằng, việc triển khai năng lượng mặt trời và gió nhanh hơn có thể cắt giảm 27% lượng khí thải cần thiết. Theo bà Andersen, đây là một công nghệ lớn có giá rẻ và điều này đã được chứng minh, đầu tư vào đây không phải đánh bạc.

Việc ngăn chặn nạn phá rừng cũng có thể cắt giảm thêm 20% lượng khí thải. Phần lớn lượng còn lại có thể đến từ hiệu quả năng lượng và điện khí hóa các tòa nhà, giao thông và công nghiệp, cũng như cắt giảm khí thải mê-tan từ các cơ sở nhiên liệu hóa thạch, mà bà Andersen cho là không khó để thực hiện.

Báo cáo của Unep ước tính, khoản đầu tư cần thiết để cắt giảm lượng khí thải xuống mức bằng 0 là 1 - 2 nghìn tỷ đô la/năm, tương đương khoảng 1% giá trị của nền kinh tế toàn cầu và thị trường tài chính. "Chúng ta đang nói đến một vài điểm phần trăm sẽ tăng dần về mặt đổi mới cơ sở hạ tầng đang xuống cấp ở các nước phát triển. Nhưng các nước đang phát triển sẽ cần tài chính từ các quốc gia giàu có, một chủ đề hàng đầu trong chương trình nghị sự của Cop29” – bà Andersen cho biết và thừa nhận, tình hình địa chính trị toàn cầu đang khó khăn với các cuộc xung đột ở Trung Đông và Ukraine, nhưng nếu có một không gian mà thế giới có thể gặp nhau, thì đó thực sự là không gian môi trường.

“Chúng ta càng sớm hành động mạnh mẽ vì một tương lai ít carbon, bền vững và thịnh vượng, thì sẽ càng sớm đạt được mục tiêu. Nó sẽ cứu mạng sống, tiết kiệm tiền và bảo vệ các hệ thống trên trái đất mà tất cả chúng ta phụ thuộc vào” - bà Andersen nói thêm.

Hà Anh