Thu tiền tỉ từ… suối nguồn Rào Quán

Nhà máy Thủy điện Quảng Trị

Trong sổ tay công tác có ghi, ngày 20/8/2006, tôi có chuyến tháp tùng lãnh đạo tỉnh và các ngành liên quan lên thực địa công trình, chứng kiến mô hình nhà máy thủy điện đầy đủ trên sông Rào Quán bắt đầu thành hình hài, cảm giác chế ngự được những dòng chảy từ các suối nguồn gom về lòng sông Rào Quán, phát ra nguồn điện, ai ai cũng phấn chấn trong lòng. Đến đầu năm 2007, khi công trình đưa vào vận hành, tôi lại có dịp lên công tác, mục sở thị những hạng mục xây dựng chính như đập dâng, đập tràn xả lũ, đường hầm áp lực, nhà van thủy lợi, tháp điều áp…đã cơ bản hoàn thành. Đến những tháng cuối năm 2007, 2 tổ máy với tổng công suất 64 MW bắt đầu phát điện. Đầu năm 2008 công trình chính thức nghiệm thu cấp nhà nước, đưa vào vận hành. Trong dịp kỉ niệm 50 năm chiến thắng Khe Sanh, giải phóng huyện Hướng Hóa, tôi có chuyến trở lại nơi đặt công trình thủy lợi đặc biệt quan trọng này. Giám đốc Công ty Thủy điện Quảng Trị Nguyễn Thanh Hùng cho biết, nhà máy thủy điện với 3 cụm công trình, trải trên diện tích 5 xã, với quyền sử dụng đất lên đến 1,12 triệu mét vuông, địa hình hiểm trở và hẻo lánh bao gồm các hạng mục: Khu vực lòng hồ thuộc các xã Hướng Linh, Hướng Sơn, Hướng Phùng; khu vực đầu mối gồm đập dâng, đập tràn, cửa nhận nước, đường hầm dẫn nước thuộc xã Hướng Tân; khu vực nhà máy thủy điện gồm 2 tổ máy, đường ống áp lực - Tháp điều áp - Nhà van - Trạm biến áp 110 kV thuộc xã Tân Hợp; khu vực văn phòng điều hành, nhà ở CBCNV thuộc thị trấn Khe Sanh, bán kính đến các điểm công trình từ 3 - 9 km. Tổng số tài sản ước tính đến cuối năm 2017 là 1.201 tỉ đồng. Công trình còn có một nhà van tưới thủy lợi công suất 36.000m3 /giờ phục vụ nông nghiệp của tỉnh, 20 km đường công vụ, 15 km ĐZ và 9 TBA tự dùng, 5 km đèn đường bảo vệ; 8 vị trí quản lí, kiểm tra, giám sát; 2 cơ sở làm kho bảo quản vật tư, lưu trữ địa chất công trình; các khu nhà điều hành, nhà ở, nhà ăn và các công trình phúc lợi phục vụ đời sống văn hóa tinh thần CBCNV,LĐ.

Sau khi công trình Thủy lợi - Thủy điện Quảng Trị cơ bản hoàn thành, vào tháng 2/2007, Công ty Thủy điện Quảng Trị được thành lập theo Quyết định số 188/QĐ-EVNHĐQT của Hội đồng Quản trị Tập đoàn Điện lực Việt Nam, được chuyển giao Tổng Công ty Phát điện 2 theo Quyết định số 3024/QĐBCT ngày 1/6/2012 của Bộ Công thương về việc thành lập Công ty mẹ - Tổng công ty Phát điện 2. Công ty tổ chức mô hình sản xuất trực tiếp. Tổ chức bộ máy gồm ban giám đốc, 6 phòng ban, 2 phân xưởng, 1 tổ kinh doanh - thị trường điện; có 94 CBCNV, trong đó trình độ chuyên môn nghiệp vụ đại học và trên đại học chiếm 73,4%, trung cấp và cao đẳng chiếm 11,7%, công nhân kĩ thuật chiếm 14,9%. Công ty Thủy điện Quảng Trị có nhiệm vụ quản lí vận hành công trình Thủy lợi - Thủy điện Quảng Trị theo mục tiêu điều tiết, bổ sung nước tưới cho hạ du, cấp nước sinh hoạt, giảm lũ cho đồng bằng; cung cấp điện lên lưới quốc gia phục vụ kinh tế - xã hội. Công ty có các lĩnh vực và ngành nghề kinh doanh chủ yếu là sản xuất, kinh doanh điện năng, cơ khí điện lực; lập dự án đầu tư xây dựng, tư vấn quản lí dự án, quản lí dự án đầu tư xây dựng các công trình, tư vấn giám sát thi công xây lắp các công trình; tư vấn hoạt động chuẩn bị sản xuất cho các nhà máy điện; đầu tư và quản lí vốn đầu tư các dự án nguồn điện; quản lí, vận hành, sửa chữa, bảo dưỡng, đại tu, thí nghiệm hiệu chỉnh, cải tạo, nâng cấp thiết bị điện, cơ khí, điều khiển, tự động hóa thuộc dây chuyền sản xuất điện, công trình điện; thí nghiệp điện; xuất nhập khẩu nhiên liệu, nguyên vật liệu, vật tư thiết bị ngành điện; thi công xây lắp các công trình điện và công trình xây dựng.

17 năm qua, đặc biệt trong giai đoạn 2013-2018, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Tổng công ty Phát điện 2, UBND tỉnh Quảng Trị và sự quyết tâm phấn đấu của tập thể CBCNV, Công ty Thủy điện Quảng Trị đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao với những thành tích rất ấn tượng. Công ty luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của EVN, EVNGENCO2 giao về sản xuất điện; thực hiện tốt chức năng công trình đa mục tiêu, đáp ứng tốt nhiệm vụ kinh tế - xã hội của địa phương. Trong 5 năm, công ty đã phát vào hệ thống điện quốc gia 1 tỉ 235 triệu kWh, hằng năm bình quân phát 247 triệu kWh, vượt hơn 13% sản lượng điện thiết kế (217 triệu kWh) và vượt kế hoạch của EVN, EVNGENCO2 giao, là một trong những nhà máy có hiệu quả cao trong số các nhà máy thủy điện của hệ thống điện quốc gia. Tham gia thực hiện có hiệu quả trong thị trường phát điện cạnh tranh, đáp ứng tốt phương thức huy động của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia, bảo đảm độ sẵn sàng cao của hai tổ máy, nhà máy vận hành an toàn ổn định, đảm bảo chất lượng điện năng. Riêng trong năm 2018, công ty đã sản xuất được 318,96 triệu kWh, đạt 127,6% sản lượng EVNGENCO2 giao (250 triệu kWh); doanh thu đạt 345,99 tỉ đồng, lợi nhuận đạt 149,4 tỉ đồng.

Công ty còn phối hợp tốt với Trung tâm điều độ Hệ thống điện quốc gia có kế hoạch điều tiết hồ chứa hợp lí, vừa đảm bảo sản xuất điện theo kế hoạch, vừa đảm bảo cấp nước tưới tiêu cho hạ du trong thời gian cao điểm mùa khô. Hằng năm bổ sung hơn 200 triệu mét khối nước hữu ích cho thủy lợi Nam Thạch Hãn, tưới tiêu cho hạ du 2 vụ, đáp ứng nhu cầu nước tưới cho sản xuất nông nghiệp của tỉnh Quảng Trị. Với trách nhiệm quản lí vận hành an toàn hồ đập, đảm bảo chức năng phòng lũ theo thiết kế, công ty đã tính toán điều tiết nước một cách hợp lí nhất để đáp ứng nguồn nước phục vụ nông nghiệp và phát điện, đồng thời không gây mất an toàn đập. Liên tục trong 5 năm (2013 - 2017), công ty tiến hành điều tiết nước hợp lí, không gây lũ chồng lũ cho hạ lưu. Việc tổ chức phòng, chống lụt bão được triển khai rất hiệu quả, sẵn sàng tích nước vào cuối mùa lũ đáp ứng nhu cầu phát điện và tưới tiêu trong mùa khô năm sau, đây là một thành công lớn trong việc thực hiện nhiệm vụ đa chức năng của công trình Thủy lợi- Thủy điện Quảng Trị.

Một điểm đáng ghi nhận của Công ty Thủy điện Quảng Trị là một trong những đơn vị đóng góp lớn nhất vào ngân sách địa phương, nhiều năm được UBND tỉnh Quảng Trị tặng cờ thi đua và bằng khen hoàn thành xuất sắc nghĩa vụ nộp ngân sách nhà nước. Tổng số thuế công ty nộp tại địa phương từ năm 2013-2017 là 187,16 tỉ đồng (không kể phí dịch vụ môi trường rừng và một số thuế khác). Năm 2018, công ty nộp vào ngân sách nhà nước 46,77 tỉ đồng, nộp phí dịch vụ môi trường rừng 12 tỉ đồng, là một trong những đơn vị đứng tốp đầu nộp ngân sách tỉnh Quảng Trị. Hằng năm, công ty xây dựng kế hoạch sản xuất - kinh doanh, đảm bảo doanh thu và lợi nhuận tối đa. Tổng doanh thu 5 năm (2013-2017) là 1.346,19 tỉ đồng; lợi nhuận sau thuế đạt 176,58 tỉ đồng.

Từ năm 2013- 2017, đã có 60 sáng kiến được áp dụng vào quá trình quản lí, vận hành, sản xuất của đơn vị đưa lại hiệu quả, làm lợi hàng chục tỉ đồng, được Hội đồng sáng kiến, cải tiến kĩ thuật, hợp lí hóa sản xuất công ty và Tổng công ty Phát điện 2 công nhận, khen thưởng. Do có thành tích xuất sắc trong sản xuất, kinh doanh, ngày 6/12/2012, Chủ tịch nước đã tặng thưởng cho Công ty Thủy điện Quảng Trị Huân chương Lao động hạng Ba.

15 năm trước, vào sáng 30/11/2004, Tổng Công ty Điện lực Việt Nam và UBND tỉnh Quảng Trị đã tổ chức chặn dòng sông Rào Quán trên công trình Thủy lợi - Thủy điện Quảng Trị và 3 năm sau đó phát điện tổ máy số 1. Từ đây tôi biết, những suối nguồn gom nước cho con sông Rào Quán đã góp phần làm ra dòng điện, hòa vào lưới điện quốc gia, thu về hàng trăm tỉ đồng cho ngân sách nhà nước. Nhưng có lẽ quan trọng hơn cả là chính công trình đã góp phần cung cấp nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp, cải thiện môi trường sống và phân lũ cho vùng đồng bằng phía hạ du; cùng với công trình đại thủy nông Nam Thạch Hãn liên tục đem lại những mùa vàng cho người nông dân Quảng Trị, góp phần xây dựng một nền nông nghiệp hiệu quả và bền vững trên vùng đất nổi tiếng gió Lào, nắng lửa của ba mươi năm trước…

Đào Tâm Thanh