Thúc đẩy phát triển giao thông công cộng, bảo vệ môi trường

Những bất cập của hệ thống giao thông công cộng

Tại Hà Nội, giao thông công cộng đang đứng trước nhiều thách thức như hạ tầng chưa đảm bảo; sự cạnh tranh của phương tiện vận chuyển hành khách ứng dụng công nghệ (Grab, Bee…). Bên cạnh đó là bất cập về tổ chức giao thông, tình trạng ùn tắc giao thông vẫn diễn biến phức tạp.

Đường Võ Chí Công Hà Nội tắc sau trận mưa sáng 12/5 (Ảnh: Phạm Hùng).

Trong khi các tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội còn đang trong quá trình xây dựng, xe buýt nhanh BRT mới chỉ có một tuyến đơn độc thì nhiệm vụ vận tải hành khách công cộng phải trông chờ chủ yếu vào xe buýt.

Ông Nguyễn Hoàng Hải - Giám đốc Trung tâm Quản lý vận hành giao thông đô thị Hà Nội cho rằng, xe buýt tại Hà Nội đã có những bước phát triển theo cả chiều rộng và chiều sâu. Tuy nhiên, một số năm gần đây, sự tăng trưởng sản lượng vận tải hành khách công cộng không như mong muốn. Xe buýt mới đảm nhận tỷ lệ vận chuyển là 12,2%; trong khi tỷ lệ lớn nhất vẫn là xe máy chiếm tới 64,4%. Ngoài ra, những thành phần khác cần khuyến khích phát triển là xe đạp và đi bộ thì hiện vẫn đang ở tỷ lệ rất thấp.

Tắc đường ngày càng trở thành nỗi ám ảnh đối với người dân sống ở các thành phố lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh… Dẫu vậy, các giải pháp nhằm giảm thiểu tình trạng này vẫn chưa mang lại hiệu quả. Nguyên nhân thì có nhiều, nhưng cơ bản là do hạ tầng chưa theo kịp sự phát triển của đô thị. Ngoài ra, với kết cấu kiến trúc hạ tầng hiện nay, việc hạn chế các phương tiện giao thông cá nhân nếu không có lộ trình rõ ràng và hoàn chỉnh thì sẽ ngày càng khó khăn.

Ở Việt Nam, với đặc trưng cơ bản là nhà phố, nhiều ngóc ngách nhỏ chiếm hơn 80%, cùng với đó là nền kinh tế phi chính thức tập trung rất đông người lao động tự do. Nền kinh tế này phù hợp xe máy, khó tương thích với loại phương tiện giao thông công cộng. Trong khi đó, muốn giải quyết bài toán giao thông thì không thể không quan tâm đến cấu trúc đô thị. Vì vậy, việc xây dựng hệ thống giao thông công cộng công suất lớn phải gắn liền việc dùng nhà cao tầng “gom dân” theo chiều dọc.

Ngoài ra, cần tiến hành xây dựng đô thị dọc theo hệ thống tuyến metro (tàu điện). Ở các trạm tàu điện, nên hình thành các dự án quy hoạch khu nhà ở hoặc nhóm nhà ở. Đối với các nhóm phức hợp cao tầng thì nên tập trung ưu tiên chức năng thương mại - dịch vụ, văn phòng, bãi đậu xe, hạn chế chức năng ở, kết hợp khu công viên cây xanh, thể dục thể thao tập trung phục vụ công cộng…

Việc phát triển các trung tâm thương mại, khu vui chơi giải trí, công viên cạnh các tuyến metro ở ngoại ô sẽ tạo sức thu hút lớn, để cư dân từ khu trung tâm ra ngoại ô mua sắm, vui chơi. Ngay các trạm này cần có những nơi đỗ xe có sức chứa lớn và chống ngập tốt để thuận tiện cho người dân gửi xe và sử dụng metro. Vì thế, theo các chuyên gia, không thể cấm xe máy hay ô-tô mà phải phát triển đường metro để người dân tự giảm dần các phương tiện cá nhân. Chỉ có điều, ở thời điểm hiện tại, việc xây dựng các tuyến metro vẫn đang nảy sinh nhiều vấn đề bất cập. Mong rằng trong vài năm tới, những km đầu tiên của các tuyến metro sẽ được đưa vào hoạt động, đồng thời phát triển đô thị nén dọc các tuyến metro này để việc sử dụng cơ sở hạ tầng hiệu quả và bền vững.

Cho thuê xe đạp qua các ứng dụng công nghệ

Trong bối cảnh đó, thanh toán điện tử tại Việt Nam cũng có những bước phát triển vượt bậc khi thanh toán qua các kênh Internet và điện thoại di động đạt tốc độ tăng trưởng ấn tượng cả về số lượng giao dịch và giá trị giao dịch, với tốc độ tăng trưởng của năm 2018 tăng tương ứng 19,5% và 169,5% so với năm 2017. Trong Quý I năm 2019, những con số tăng trưởng của thanh toán điện tử thậm chí còn khởi sắc hơn với số lượng và giá trị giao dịch tài chính qua kênh Internet tăng 68,8% và 13,4% so với cùng kỳ năm 2018; số lượng và giá trị giao dịch tài chính qua kênh điện thoại di động tăng 97,7% và 232,3% so với cùng kỳ năm 2018. Theo Khảo sát Tiêu dùng Toàn cầu (GCS) của PwC đối với 27 nước/vùng lãnh thổ, Việt Nam là thị trường tăng trưởng nhanh nhất về thanh toán di động trong năm 2018 khi tỷ lệ người tiêu dùng thanh toán bằng điện thoại di động ở Việt Nam đã tăng lên 61% từ mức 37% của năm 2017.

Qua tìm hiểu ở các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới và từ thực trạng tại Thủ đô Hà Nội, tôi đề xuất giải pháp nhằm hạn chế phương tiện cá nhân, phát triển giao thông công cộng như xe Bus, bus nhanh, tàu điện…

Trước mắt Hà Nội nên áp dụng thí điểm mô hình trong khu vực phố cổ, nội thành rồi dần dần đến các khu vực các quận huyện xa trung tâm để thực hiện mô hình cho thuê xe đạp qua các ứng dụng công nghệ và thanh toán điện tử.

Thành phố thí điểm trong khu vực phố cổ các tuyến hiện cấm phương tiện cơ giới, thành lập các trạm cho thuê xe đạp để mỗi người dân thuận tiện hơn trong di chuyển nhưng vẫn đảm bảo các quy định bảo tồn văn hóa, phát triển kinh tế xã hội, hình thành thói quen sử dụng dịch vụ. Dần dần khi tháo gỡ được những vướng mắc, bất cập ban đầu có thể mở rộng mô hình ra tất cả các quận nội thành. Khi đó người dân ủng hộ với cùng sự phát triển của các loại hình giao thông công cộng, tôi tin chắc rằng sẽ giải được bài toán giao thông đang nhức nhối bây lâu nay, đồng thời góp phần làm giảm lượng khi thải ra không khí góp phần xây dựng thành phố xanh, sạch, đẹp tạo nên nét văn hóa của Thủ đô ngàn năm văn hiến.

(Bài viết có sử dụng trích dẫn tư liệu của các báo: Thời nay, http://kinhtedothi.vn. www.sbv.gov.vn)

* Tít do báo Lao động Thủ đô đặt!

Nguyễn Hữu Trung