Thuốc chẹn H2 trị viêm loét dạ dày do vi khuẩn H.pylori, cảnh giác với tác dụng phụ

1. Thuốc chẹn H2 là gì?

Thuốc chẹn H2 là một nhóm thuốc làm giảm lượng axit được tạo ra bởi các tế bào trong niêm mạc dạ dày. Chúng còn được gọi là 'thuốc đối kháng thụ thể histamin H2'. Các thuốc này bao gồm cimetidine, famotidine nizatidine... với nhiều tên thương hiệu khác nhau.

2. Tác dụng của thuốc chẹn H2 trong điều trị viêm loét dạ dày do vi khuẩn H.pylori

Dạ dày sản xuất axit để giúp tiêu hóa thức ăn và tiêu diệt vi trùng (vi khuẩn). Axit này có tính ăn mòn nên cơ thể tạo ra một hàng rào chất nhầy tự nhiên giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi bị bào mòn (xói mòn). Khi vi khuẩn H.Pylori xâm nhập vào cơ thể, sẽ tấn công hàng rào chất nhầy tự nhiên này khiến cho axit dạ dày có thể xâm nhập qua lớp niêm mạc, dẫn đến viêm, loét, gây đau...

Histamine là một chất hóa học được sản xuất tự nhiên bởi một số tế bào trong cơ thể, bao gồm các tế bào trong niêm mạc dạ dày, kích thích các tế bào tạo axit (tế bào thành) trong niêm mạc dạ dày giải phóng axit.

Thuốc chẹn H2 sẽ giúp ngăn chặn các tế bào tạo axit trong niêm mạc dạ dày phản ứng với histamine, làm giảm lượng axit trong dạ dày, giúp người bệnh giảm đau, giảm viêm, loét...

Nếu không can thiệp sớm, viêm loét dạ dày do H.Pylori có thể thúc đẩy ung thư dạ dày.

2. Cảnh giác với tác dụng phụ của thuốc chẹn H2 trong điều trị

Nếu người bệnh được kê đơn thuốc chẹn H2, cần lưu ý một số vấn đề dưới đây:

- Các tác dụng phụ thường nhẹ, bao gồm tiêu chảy, táo bón, mệt mỏi, buồn ngủ, nhức đầu và đau cơ... Nếu gặp người bệnh cần thông báo cho bác sĩ điều trị biết.

- Khi dùng quá liều quy định, có thể gặp: Lú lẫn, tiêu chảy, buồn nôn, nôn, nhịp tim bất thường, khó thở, đổ mổ hôi, đồng tử giãn, huyết áp thấp. Do đó, không dùng thuốc quá 2 tuần khi chưa có ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

- Dùng cimetidine liều cao, kéo dài cũng có liên quan đến chứng vú to ở nam giới, giảm số lượng tinh trùng, liệt dương ở nam giới và tiết sữa ở phụ nữ. Tình trạng này thường hết khi ngừng thuốc.

Ngoài ra, ở bệnh nhân trên 50 tuổi, người có các bệnh về thận, suy gan có thể gặp tác dụng phụ nghiêm trọng trên hệ thần kinh trung ương bao gồm mê sảng, nhầm lẫn, ảo giác và nói lắp.

Tránh lạm dụng khi dùng các thuốc ức chế thụ thể H2 trị loét dạ dày do H.Pylori.

3. Làm thế nào để dùng thuốc an toàn?

Thuốc chẹn H2 có khả năng ức chế tiết acid dạ dày trong 24 giờ. Tác dụng của thuốc chủ yếu vào quá trình tiết acid cơ bản và về đêm, điều này rất quan trọng trong việc chữa lành vết loét dạ dày do vi khuẩn H.Pylori. Để có kết quả tốt nhất, bệnh nhân nên dùng thuốc trước khi đi ngủ.

Để dùng thuốc an toàn, người bệnh cần lưu ý:

- Không lạm dụng thuốc cho tất cả các trường hợp đau do các bệnh về tiêu hóa mà không có chỉ định của bác sĩ hoặc dược sĩ.

- Các thuốc chẹn H2 đều đi vào sữa mẹ. Do đó, cần hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng cho phụ nữ mang thai và cho con bú.

- Khả năng tương tác với các loại thuốc khác đôi khi có thể xảy ra. Cimetidin có thể làm thay đổi hiệu quả của một số loại thuốc giảm đau hay làm giảm quá trình chuyển hóa warfarin của cơ thể (một chất làm loãng máu). Vì vậy nếu phải dùng đồng thời với các thuốc khác, cần tham khảo ý kiến của dược sĩ hoặc bác sĩ.

- Thuốc chẹn H2 có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ vitamin B12, vitamin D, folate và một số chất dinh dưỡng khác của cơ thể. Ngoài ra, những người dùng thuốc chẹn H2 và bổ sung magiê nên uống vào các thời điểm khác nhau trong ngày để giảm nguy cơ tương tác.

- Thuốc cũng có thể được dùng đồng thời với thuốc trung hòa acid nếu muốn giảm nhanh các triệu chứng và thời gian tác dụng kéo dài hơn.

- Trường hợp thuốc chẹn H2 không làm giảm chứng ợ nóng trong vài ngày, chảy máu hoặc khó nuốt nên được báo ngay cho bác sĩ.

4. Một số biện pháp thay đổi lối sống

- Giảm cân: Việc đạt được và duy trì cân nặng vừa phải ở những người thừa cân có thể làm giảm các triệu chứng sản xuất quá nhiều acid dạ dày.

- Bỏ hút thuốc: Tránh hút thuốc thụ động và bỏ hút thuốc, có thể giúp cải thiện các triệu chứng của viêm loét dạ dày tá tràng do vi khuẩn H.Pylori.

- Nâng cao đầu khi ngủ có thể giúp giảm bớt các triệu chứng ợ nóng hay trào ngược.

- Điều chỉnh chế độ ăn uống: Một số loại thực phẩm và đồ uống có thể gây ra các triệu chứng ợ nóng hay trào ngược. Vì vậy, cần tránh thức ăn có tính acid, nhiều chất béo và cay, đồ uống có cồn, sô cô la, cà phê và bạc hà...

Nhóm người có nguy cơ cao mắc ung thư dạ dày.

DS. Hoàng Vân