Thượng đỉnh Mỹ-Trung: Biden đề cập nhân quyền, ông Tập nêu 'ranh giới đỏ' với Đài Loan

Cuộc đối thoại giữa các nhà lãnh đạo của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, diễn ra sáng nay theo giờ Việt Nam (16/11), được hai bên mô tả là thẳng thắn và trực tiếp khi cả hai bên đều cố gắng hạ nhiệt căng thẳng và tránh xung đột.

Tổng thống Mỹ Joe Biden họp thượng đỉnh trực tuyến với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình - Ảnh: Reuters

Cuộc hội đàm dường như không mang lại kết quả ngay lập tức, nhưng đã tạo cơ hội cho hai nhà lãnh đạo thúc đẩy mối quan hệ của họ thoát khỏi tình trạng đối đầu và băng giá.

Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về các vấn đề Triều Tiên, Afghanistan, Iran, thị trường năng lượng toàn cầu, thương mại và cạnh tranh, khí hậu, các vấn đề quân sự, đại dịch và các lĩnh vực khác mà họ thường xuyên bất đồng.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc đưa tin, ông Tập, người đã không rời khỏi đất nước của mình kể từ khi COVID-19 lây lan trên toàn thế giới gần hai năm trước, đã so sánh hai nước như "hai con tàu khổng lồ đang đi trên biển".

"Tôi hy vọng rằng, thưa Tổng thống, ngài có thể thực hiện vai trò lãnh đạo chính trị để đưa chính sách Trung Quốc của Mỹ trở lại đường hướng hợp lý và thực dụng", ông Tập nói với ông Biden, theo Tân Hoa xã.

Tổng thống Biden cũng nói về việc tránh xung đột giữa hai bên.

"Đối với tôi, trách nhiệm của chúng ta với tư cách là các nhà lãnh đạo của Trung Quốc và Mỹ là đảm bảo rằng sự cạnh tranh giữa các quốc gia của chúng ta không trở thành xung đột, cho dù có chủ ý hay ngoài ý muốn", ông Biden nói trong một cuộc trao đổi ngắn mà các phóng viên Mỹ quan sát. "Đơn giản thôi, cạnh tranh thẳng thắn".

Hai nhà lãnh đạo đã có một "cuộc tranh luận lành mạnh", một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết sau đó. Tổng thống Biden nhấn mạnh tầm quan trọng của việc Trung Quốc thực hiện các cam kết của mình trong khuôn khổ thương mại được đàm phán với người tiền nhiệm của ông Biden, cựu tổng thống Donald Trump, quan chức Mỹ cho biết.

Trung Quốc đang bị chậm trễ trong cam kết mua thêm 200 tỷ USD hàng hóa và dịch vụ của Mỹ, nhưng các quan chức Trung Quốc cho biết ông Tập nói với Biden rằng điều quan trọng là tránh chính trị hóa vấn đề.

Các quan chức Mỹ cho biết hai nhà lãnh đạo cũng thảo luận về các biện pháp giải quyết nguồn cung năng lượng toàn cầu. Các quan chức Trung Quốc cho biết ông Tập đã đồng ý nâng cấp "làn đường nhanh" cho các quan chức doanh nghiệp Mỹ đến Trung Quốc.

Quan chức Mỹ cho biết vấn đề gây tranh cãi về việc liệu Mỹ có cử phái viên của Nhà Trắng tới Thế vận hội Mùa đông Bắc Kinh vào tháng Hai hay không đã không được đưa ra.

Cuộc họp thượng đỉnh Biden - Tập Cận Bình được cộng đồng quốc tế đặc biệt quan tâm - Ảnh: Reuters

“Lằn ranh đỏ” với Đài Loan

Những khác biệt rõ ràng về vấn đề Đài Loan vẫn còn sau cuộc đàm phán giữa hai nhà lãnh đạo.

Tổng thống Biden nhắc lại sự ủng hộ lâu dài của Mỹ đối với chính sách "Một Trung Quốc", theo đó nước này chính thức công nhận Bắc Kinh chứ không phải Đài Bắc, ông cũng cho biết ông "phản đối mạnh mẽ những nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng hoặc phá hoại hòa bình và ổn định trên eo biển Đài Loan", Nhà Trắng cho biết.

Trong khi đó, ông Tập cảnh báo rằng những người ở Đài Loan đòi độc lập và những người ủng hộ họ ở Mỹ đang "chơi với lửa", theo Tân Hoa xã.

"Trung Quốc kiên nhẫn và tìm kiếm sự thống nhất hòa bình với sự chân thành và nỗ lực to lớn, nhưng nếu những người ly khai Đài Loan khiêu khích, hoặc thậm chí vượt qua lằn ranh đỏ, chúng tôi sẽ phải thực hiện các biện pháp quyết định", ông Tập nhấn mạnh.

Một quan chức Mỹ cho biết "không có gì mới được thiết lập dưới dạng đường ray bảo vệ hoặc bất kỳ cách hiểu nào khác" về Đài Loan, mặc dù ông Biden đã nêu ra "những lo ngại rất rõ ràng".

Ông Tập phản đối những nỗ lực của Washington nhằm tạo thêm không gian cho Đài Loan trong hệ thống quốc tế và những bình luận gần đây của Tổng thống Biden rằng Mỹ sẽ bảo vệ Đài Loan trong một số trường hợp nhất định cũng làm gia tăng căng thẳng.

Trung Quốc tuyên bố hòn đảo tự trị là của mình. Bắc Kinh đã cam kết sẽ đưa hòn đảo này vào quyền kiểm soát của Trung Quốc, bằng vũ lực nếu cần thiết.

Trong cuộc hội đàm, Tổng thống Biden cũng đã nêu ra các vấn đề khác mà Bắc Kinh coi là mối quan tâm trong nước, bao gồm việc vấn đề Hồng Kông và Tân Cương, nơi các chính sách của Trung Quốc thường xuyên phải đối mặt với sự chỉ trích của các nhóm nhân quyền nước ngoài.

Kể từ khi nhậm chức Tổng thống Mỹ vào tháng 1/2021, ông Biden và ông Tập đã không có cuộc gặp trực tiếp nào và lần cuối họ nói chuyện là qua điện thoại vào tháng 9. Tổng thống Mỹ nở nụ cười tươi khi Chủ tịch Trung Quốc xuất hiện trên màn hình lớn trong phòng họp của Nhà Trắng.

“Ít nhất thì họ đang nói chuyện”, nhà kinh tế Wellian Wiranto từ Ngân hàng OCBC ở Singapore nhận xét về cuộc đàm phán. "Đó dường như là kỳ vọng chính của thị trường toàn cầu khi nói đến bất kỳ kết quả cụ thể nào".

Phan Nguyên