Tình trạng khiến người bệnh ngửi thấy mùi thối rữa hậu Covid-19

Rối loạn khứu giác thường xảy ra trong vài tuần hoặc vài tháng sau khi khỏi Covid-19. Một số người gặp phải hội chứng parosmia - ngửi thấy mùi thối rữa. Triệu chứng này ảnh hưởng các mối quan hệ, gây trầm cảm, sụt cân, làm hỏng chất lượng cuộc sống.

Tiến sĩ Brent Senior, Giáo sư khoa tai mũi họng, phẫu thuật thần kinh tại Đại học Bắc Carolina tại Chapel Hill (Mỹ), cho biết với bệnh parosmia, một người có thể ngửi hoa hồng nhưng lại thấy có mùi giống mẩu giấy bị đốt cháy. Nhiều người cũng ngửi thấy mùi của cao su đốt, rác thải, nước thải, bùn và thức ăn có vị như xăng.

Nguyên nhân

Theo Reader's Digest, parosmia, hay là bệnh thiếu máu, là tình trạng thay đổi khứu giác đặc trưng. Những người gặp phải triệu chứng này có thể nhận thấy khứu giác kém hơn bình thường; không thể phát hiện ra một số mùi hương nhất định; phát hiện ra mùi bất thường hoặc khó chịu khi ngửi những thứ hàng ngày.

Parosmia là biến chứng tiềm ẩn của Covid-19. Nó có thể tự xuất hiện hoặc cùng với các triệu chứng khác, như nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi.

Nhiều người bị rối loạn khứu giác trong thời gian dài sau khi khỏi Covid-19, luôn ngửi thấy mùi ôi thiu, thối rữa. Ảnh: Shutterstock.

Covid-19 không phải là bệnh nhiễm virus duy nhất có thể gây ra parosmia. Tình trạng này được báo cáo sau các trường hợp cảm lạnh, cúm và bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác. Theo tổ chức Fifth Sense, cơ quan từ thiện của Vương quốc Anh hỗ trợ những người bị rối loạn khứu giác và vị giác, virus chiếm tới 12% tổng số trường hợp mắc tình trạng thiếu máu.

Triệu chứng này cũng liên quan dị ứng, nhiễm trùng xoang, chấn thương đầu, tiếp xúc một số chất độc, rối loạn thần kinh như động kinh. Theo tiến sĩ Senior, chứng rối loạn nhịp tim, anosmia (mất hoàn toàn khứu giác) và hạ huyết áp (giảm khứu giác) dường như phổ biến hơn nhiều với SARS-CoV-2, loại virus gây Covid-19.

Trong phân tích tổng hợp được công bố trên tạp chí Rhinology vào tháng 10, 47% bệnh nhân Covid-19 cho biết có vấn đề về khứu giác. Tiến sĩ Senior ước tính sự sai lệch về mùi nói chung xảy ra với tỷ lệ khoảng một nửa đối với các trường hợp nhiễm virus thông thường.

Khó có thể đưa ra con số cụ thể về bệnh parosmia, nhưng nghiên cứu trên tạp chí Chemical Senses phát hiện ít hơn 8% bệnh nhân mắc Covid-19 gặp chứng bệnh này. Điều này cho thấy tình trạng khá hiếm.

Không ai biết chính xác lý do điều này xảy ra nhưng nó có thể liên quan tổn thương các dây thần kinh khứu giác lâu dài.

Tiến sĩ Cunningham giải thích: "Covid-19 liên kết với các thụ thể đặc biệt thường ở ruột non và phổi nhưng cũng có trong các tế bào hỗ trợ cho các dây thần kinh liên quan khứu giác của chúng ta. Virus đánh bật các tế bào hỗ trợ đó".

Tuy vậy, tiến sĩ Senior cho biết tình trạng thiếu máu này có thể là dấu hiệu của sự hồi phục, nó chỉ ra rằng mũi của bạn đang lành lại.

"Điều này xảy ra phổ biến ở nhiều bệnh nhân khỏe hơn nên điều này cho chúng ta biết dây thần kinh đang hồi phục và tái tạo sau chứng thiếu máu não. Khoảng 2/3 số bệnh nhân hồi phục trong vòng khoảng một tháng. Dù vậy, một số ít trường hợp vẫn gặp vấn đề sau khi bị bệnh một năm", tiến sĩ Senior cho biết.

Thời gian tồn tại

Tiến sĩ Dennis Cunningham, Giám đốc y tế hệ thống kiểm soát và ngăn ngừa nhiễm trùng tại Hệ thống Y tế Henry Ford ở Michigan, cho biết chứng parosmia dường như kéo dài hơn ở bệnh nhân Covid-19.

Chứng bệnh này có xu hướng xuất hiện rất lâu sau khi SARS-CoV-2 được loại bỏ khỏi hệ thống của bạn, thường mất khoảng 14 ngày. Theo nghiên cứu hồi tháng 2 trên tạp chí Nature, các bệnh nhân bắt đầu mắc chứng rối loạn khứu giác trung bình sau 2,5 tháng kể từ khi có triệu chứng ban đầu.

Nghiên cứu được công bố vào tháng 5 cho thấy những người tham gia bị thay đổi mùi kéo dài từ khoảng 10 ngày đến 3 tháng. Mỗi người tham gia đều bị mất khứu giác một phần hoặc hoàn toàn trước khi phát triển bệnh parosmia. Hơn 75% số người cũng có cảm giác thay đổi về vị giác và chỉ 0,7% có các triệu chứng khác về mũi, chẳng hạn sổ mũi hoặc nghẹt mũi.

Trong nghiên cứu khác được công bố vào tháng 3, các nhà nghiên cứu phát hiện trong một nhóm 195 nhân viên y tế mắc Covid-19, 125 người bị rối loạn khả năng khứu giác và 118 người bị rối loạn chức năng vị giác. 89% người tham gia nghiên cứu đã hồi phục hoàn toàn hoặc một phần trong vòng 6 tháng và hầu hết trong số họ hồi phục ở mức độ nào đó trong vòng 2 tháng đầu tiên.

Ngửi một số mùi hương đặc trưng như chanh, đinh hương... có thể giúp giảm triệu chứng rối loạn khứu giác hậu Covid-19. Ảnh: Newmedical.

Giải pháp giảm triệu chứng

Thời gian dường như là liều thuốc tốt nhất để khứu giác trở lại hoạt động hiệu quả. Tổ chức Fifth Sense khuyên bạn nên rửa, xịt mũi thường xuyên khi bạn cảm thấy mùi khó chịu và ngửi kém. Người bệnh cũng nên tránh thức ăn cay, béo hoặc chiên để giảm triệu chứng.

Theo Healthline, bệnh nhân có thể thực hiện các bài tập luyện khứu giác. Nghiên cứu trên tạp chí The Laryngoscope cho biết các nhà khoa học đề nghị người sau khi khỏi Covid-19 thử ngửi 4 mùi hương khác nhau 2 lần/ngày. Các mùi hương khác biệt này bao gồm hoa hồng, bạch đàn, chanh và đinh hương, được chứng minh có hiệu quả với những người bị mất khứu giác tạm thời do Covid-19. Liệu pháp này kéo dài từ 3 đến 6 tháng.

Tiến sĩ Senior nói: "Nó giống như vật lý trị liệu cho mũi của bạn. Người bệnh buộc bản thân phải ngửi một số mùi nhất định trong vài phút mỗi ngày và nói 'Tôi biết đây là hoa hồng'. Dù bạn không ngửi thấy mùi giống hoa hồng, bộ não cần biết nó là như vậy".

Phương Mai