Tòa án Hình sự Quốc tế điều tra cuộc chiến chống ma túy ở Philippines

Bà Fatou Bensouda, Công tố viên trưởng của ICC, hôm 14/6 cho biết sẽ thúc đẩy cuộc điều tra tại Philippines và xem đó như là nỗ lực cuối cùng trước khi rời nhiệm sở vào tuần này, theo AFP.

"Có cơ sở phù hợp để tin rằng đã có dấu hiệu xuất hiện tội ác chống lại loài người trong quá trình chính phủ Philippines thực thi chiến dịch chống ma túy", bà Bensouda nói.

Bà Fatou Bensouda, Công tố viên trưởng của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC). Ảnh: Reuters.

Bà Bensouda đã yêu cầu ICC cho phép tiến hành điều tra toàn diện về các cáo buộc cảnh sát Philippines giết hại hàng chục nghìn người một cách bất hợp pháp trong giai đoạn 2016-2019 tại quốc gia Đông Nam Á này.

Trước đó, năm 2019, chiến dịch trấn áp tội phạm ma túy của Tổng thống Duterte đã hứng chịu sự chỉ trích của cộng đồng quốc tế, buộc ICC phải khởi động một cuộc điều tra sơ bộ.

Sau đó, Philippines đã quyết định rời khỏi ICC. Dù vậy, bà Bensouda cho biết tổ chức này vẫn có thể điều tra về các cáo buộc vi phạm luật pháp quốc tế mà Manila là thành viên.

Nhậm chức năm 2016, ông Duterte cam kết đưa Philippines thoát khỏi vấn nạn ma túy. Ông công khai ra lệnh cho cảnh sát giết các nghi phạm ma túy trong trường hợp tính mạng của lực lượng thực thi pháp luật gặp nguy hiểm.

Chiến dịch truy quét tội phạm ma túy cũng là sáng kiến chính sách của ông Duterte và được ông bảo vệ một cách quyết liệt trước các ý kiến trái chiều, đặc biệt từ các quốc gia phương Tây.

Theo các số liệu chính thức, hơn 6.000 người đã thiệt mạng trong hơn 200.000 hoạt động chống ma túy được tiến hành kể từ tháng 7/2016. Các nhóm nhân quyền ước tính số người chết có thể cao hơn nhiều lần.

Trong khi đó, giới chức địa phương cũng đưa nhiều nghi phạm vào "danh sách theo dõi". Sau đó, cảnh sát sẽ đến nhà những người này và giết hại các nghi phạm "với lý do tự vệ".

Tổ chức Ân xá Quốc tế (AI) nói rằng cuộc điều tra của ICC là một "hành động mang tính bước ngoặt". Bà Agnes Callamard, người đứng đầu AI, cho biết: “Đây là khoảnh khắc đầy hy vọng cho hàng nghìn gia đình ở Philippines, những người đang tiếc thương người thân vì cái gọi là 'cuộc chiến chống ma túy' của chính phủ".

Trong khi đó, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) cho biết ICC đã "giáng một đòn đau" vào các nỗ lực bảo vệ chiến dịch chống ma túy của ông Duterte.

Ông Duterte đã nhiều lần tuyên bố ICC không có quyền tư pháp đối với ông và vị tổng thống Phillippines sẽ không hợp tác trong cuộc điều tra. Thậm chí, ông còn đe dọa bắt bà Bensouda.

Tổng thống Philippines khẳng định rằng hệ thống tư pháp của đất nước đang hoạt động trong bối cảnh các tòa án địa phương không thể hoặc không sẵn sàng truy tố nghi phạm trong các vụ giết người.

Ông Duterte cho biết ông sẵn sàng ngồi tù nếu bị chứng minh là có tội trong hệ thống tư pháp Philippines. "Nếu tòa án nói rằng tôi phải ngồi tù, tôi sẽ ngồi tù. Tôi chỉ làm những gì tôi phải làm", ông Duterte khẳng định hồi tháng 12/2020.

Dù vậy, bà Bensouda cho biết ICC "vẫn giữ quyền tư pháp đối với các hành vi vi phạm xảy ra trên lãnh thổ một quốc gia, trong thời kỳ quốc gia đó là thành viên" của tòa án quốc tế.

Phạm Ân