Trang bị kiến thức sức khỏe sinh sản cho trẻ vị thành niên: Tăng cường tuyên truyền, kịp thời tư vấn

Giới trẻ cần được trang bị, tư vấn kiến thức về sức khỏe sinh sản, giới tính để tránh các trường hợp mang thai ngoài ý muốn

Thực tế đáng báo động

Thống kê cho thấy tỷ lệ mang thai ở tuổi vị thành niên trên cả nước nói chung và tỉnh Bình Dương nói riêng đang ở mức cao. Đặc biệt có những ca phá thai của trẻ vị thành niên không được thống kê, báo cáo ở các cơ sở y tế tư nhân. Đây là thực tế đáng báo động.

Theo bà Lê Thị Tuyết Bình, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh, đa số các trường hợp mang thai ở trẻ vị thành niên là ngoài ý muốn. “Việc quyết định tiếp tục giữ hay chấm dứt mang thai là một quyết định khó khăn đối với gia đình và trẻ vị thành niên. Đây là vấn nạn đang được xã hội quan tâm, bởi hậu quả của tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, cuộc sống, tương lai của trẻ mà còn ảnh hưởng đến chất lượng dân số”, bà Bình nói.

Xét về mặt kinh tế - xã hội, trẻ vị thành niên mang thai phải gián đoạn việc học hành, khó khăn về kinh tế, không kiếm được việc làm, từ đó dễ dẫn đến bế tắc. Hạnh phúc gia đình có thể bị rạn nứt, tỷ lệ ly dị cao, dễ bị phân biệt đối xử. Nhiều trường hợp bạn trai trốn tránh trách nhiệm, ruồng bỏ, gia đình và xã hội không chấp nhận dẫn đến mẹ vị thành niên dễ bị căng thẳng và khủng hoảng tâm lý.

Ngày Tránh thai thế giới năm nay với chủ đề “Giới trẻ hãy có trách nhiệm trong việc quan hệ tình dục an toàn và chủ động tránh thai vì hạnh phúc của chính mình, vì tương lai của đất nước”, nhằm nâng cao nhận thức và kiến thức cho cộng đồng về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên/ thanh niên; nguyên nhân, hậu quả của việc mang thai ngoài ý muốn và kêu gọi sự quan tâm, phối hợp giáo dục định hướng từ gia đình, nhà trường và các cơ quan có liên quan.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) quy định lứa tuổi 10 - 19 tuổi là tuổi vị thành niên, tâm sinh lý phát triển không còn là trẻ con nhưng cũng chưa thành người lớn. Ở lứa tuổi vị thành niên, đa số các em chưa được trang bị đầy đủ những kiến thức về cơ chế thụ thai, các biện pháp tránh thai. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ vị thành niên Việt Nam đang đối mặt với nhiều vấn đề về sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục. Điển hình là việc quan hệ tình dục sớm, quan hệ tình dục không an toàn, mang thai ngoài ý muốn, mắc các bệnh nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục, lạm dụng các chất gây nghiện. Đặc biệt trẻ vị thành niên thiếu kỹ năng sống, thiếu kiến thức tiếp cận với các nguồn thông tin tin cậy cũng như các dịch vụ tư vấn dự phòng, hỗ trợ và chăm sóc sức khỏe sinh sản, tình dục. Đây là một trong những nguyên nhân khiến tình trạng mang thai ở trẻ vị thành niên còn ở mức cao.

Ảnh hưởng sức khỏe sinh sản

Trẻ vị thành niên có quan hệ tình dục sớm khi cơ thể còn quá non nớt có thể làm tổn thương cơ quan sinh sản ở cả nam và nữ. Nguy cơ cao mắc phải các bệnh viêm nhiễm qua đường tình dục, gây tắc vòi trứng ở nữ, tắc ống dẫn tinh ở nam, là một trong những nguyên nhân gây vô sinh phổ biến hiện nay. Khi mang thai ở tuổi vị thành niên dễ dẫn đến các biến chứng trong quá trình thai nghén, như: Dễ bị sẩy thai, đẻ non, nhiễm độc thai nghén, làm tăng nguy cơ tử vong mẹ. Tỷ lệ mắc bệnh tật và tử vong của trẻ sơ sinh ở người mẹ nhỏ tuổi cao hơn nhiều so với các bà mẹ ở tuổi trưởng thành; dễ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, trong đó có cả HIV/AIDS. Làm mẹ sớm dễ bị căng thẳng, khủng hoảng tâm lý, tổn thương tình cảm và thiếu điều kiện tốt trong cuộc sống. Không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý, gây ám ảnh, trầm cảm, việc mang thai ngoài ý muốn và nạo hút thai còn gây nguy hiểm lớn cho cơ thể của các trẻ em gái. Việc nạo hút thai tùy tiện có thể gây chấn thương như thủng tử cung, thủng bàng quang, thủng ruột non... gây nhiễm trùng. Nhiều bạn trẻ đã mất cơ hội làm mẹ sau này vì nạo hút thai nhiều lần.

Trẻ vị thành niên cần hiểu đầy đủ thông tin về mang thai, biện pháp tránh thai và rèn luyện kỹ năng kiểm soát cảm xúc. Phụ huynh và nhà trường nên phối hợp để trang bị cho trẻ những kiến thức về sức khỏe sinh sản, tình dục, giới tính: “Không nên quan hệ tình dục trước tuổi trưởng thành, nếu quan hệ tình dục phải thực hiện tình dục an toàn”. Đặc biệt phụ huynh nên dành nhiều thời gian trò chuyện, tâm sự với con những định hướng đúng đắn về tình cảm, tránh những sai lầm không đáng có.

Các chuyên gia trong lĩnh vực sinh sản khuyến cáo tốt nhất là không nên quan hệ tình dục trước tuổi 20 đối với nam và trước 18 tuổi đối với nữ. Nam giới dưới 20 tuổi, nữ giới dưới 18 tuổi cơ thể chưa phát triển hoàn thiện, tâm lý chưa phát triển ổn định, chưa có sự chuẩn bị về thể chất, tâm lý, kiến thức sinh sản và giới tính nên quan hệ tình dục sớm sẽ dẫn đến những hậu quả về sau.

KIM HÀ - HẢI YẾN