Tranh cãi đề xuất chuyến bay một phi công

Các hãng hàng không và cơ quan hàng không đang chuẩn bị cho một cuộc chiến với các phi công, những người phản đối việc chuyển sang bay một mình. Ảnh: Nelson Almeida.

Các hãng hàng không và cơ quan quản lý đang nỗ lực để cắt giảm số phi công trong buồng lái xuống một thay vì 2 người. Điều này sẽ giúp giảm chi phí và giảm bớt áp lực do thiếu hụt phi công. Nhưng việc đặt trách nhiệm quan trọng lên một người duy nhất ở vị trí điều khiển sẽ khiến không ít khách hàng lo lắng.

Hơn 40 quốc gia bao gồm Đức, Anh và New Zealand đã yêu cầu Liên Hợp Quốc đặt ra các tiêu chuẩn hàng không giúp biến các chuyến bay một phi công trở thành hiện thực. Cơ quan An toàn Hàng không Liên minh Châu Âu (EASA) cũng đã làm việc với các nhà sản xuất máy bay để xác định cách các chuyến bay với một phi công sẽ hoạt động và chuẩn bị các quy tắc để giám sát chúng.

EASA cho biết các dịch vụ như vậy có thể bắt đầu vào năm 2027.

Lo ngại

Tony Lucas, cơ trưởng Airbus SE A330 của Qantas Airways Ltd. và là chủ tịch Hiệp hội Phi công Australia & Quốc tế, lo ngại rằng một phi công đơn độc có thể bị choáng ngợp trong trường hợp khẩn cấp trước khi bất kỳ ai khác có thời gian đến buồng lái để trợ giúp.

Trên chuyến bay 447 của Air France trên đường đến Paris từ Rio de Janeiro vào ngày 1/6/2009, khi máy bay đang bay ở độ cao 35.000 feet (10.670 m) trên Đại Tây Dương và cơ trưởng đang nghỉ ngơi trong cabin, các phi công trong buồng lái bắt đầu nhận được kết quả đọc tốc độ bị lỗi, có thể là từ các ống dò bị đóng băng bên ngoài máy bay.

Vào thời điểm cơ trưởng đến buồng lái 90 giây sau đó, chiếc máy bay đã ở trong tình trạng ngừng hoạt động khí động học. Chưa đầy 30 phút sau, nó chạm mặt nước, khiến 228 người thiệt mạng.

Lucas cũng lo lắng về việc mất cơ hội hướng dẫn các phi công cấp dưới nếu phi hành đoàn ngày càng phải làm việc đơn độc.

Thay đổi có thể đến sớm

Những thay đổi theo kế hoạch mang lại nhiều thách thức. Vẫn chưa rõ điều gì sẽ xảy ra nếu một phi công đơn độc gục xuống hoặc bắt đầu bay thất thường. Tự động hóa, công nghệ và hỗ trợ từ xa từ mặt đất bằng cách nào đó sẽ phải thay thế chuyên môn, sự an toàn và tính tức thời của phi công thứ hai.

Hàng không đã hướng tới điểm này trong nhiều thập kỷ. Vào những năm 1950, buồng lái máy bay thương mại đông đúc hơn, điển hình là có cơ trưởng, cơ phó hoặc phi công phụ, kỹ sư bay, hoa tiêu và điều hành viên vô tuyến điện. Những tiến bộ trong công nghệ dần dần khiến 3 vị trí cuối cùng trở nên dư thừa.

Janet Northcote, người đứng đầu bộ phận truyền thông của EASA, đã viết trong một email: “Chúng tôi có khả năng loại bỏ phần nhân lực dư thừa cuối cùng khỏi máy bay”.

Theo yêu cầu của EU gửi Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế, cơ quan tiêu chuẩn hàng không của Liên Hợp Quốc, điều kiện để hoạt động với một phi công là ít nhất phải an toàn như khi có 2 người điều khiển.

Chủ tịch Đông Nam Á của Boeing Alexander Feldman cho biết tại hội nghị thượng đỉnh kinh doanh của Bloomberg ở Bangkok tuần trước: “Các rào cản tâm lý có lẽ khó hơn các rào cản công nghệ”.

Các chuyến bay một người lái gặp khó khăn vì nhiều rào cản tâm lý. Ảnh: EASA.

Bước đầu tiên của quá trình sẽ là cho phép lái phi công lái một mình khi máy bay đang bay, thường là khoảng thời gian ít bận rộn hơn so với cất cánh và hạ cánh. Điều đó sẽ cho phép phi công còn lại nghỉ ngơi trong cabin, thay vì ở trong buồng lái để điều khiển máy bay.

Bằng cách luân phiên nghỉ giải lao theo cách này, phi hành đoàn 2 người có thể bay các tuyến đường dài hơn mà không cần sự trợ giúp của một phi công phụ.

Cuối cùng, việc bay có thể hoàn toàn tự động với sự giám sát tối thiểu của phi công trong buồng lái. Theo EASA, hệ thống này có thể phát hiện nếu phi công mất khả năng vì bất kỳ lý do gì và sau đó tự hạ cánh máy bay tại một sân bay đã chọn trước.

Tuy nhiên, cơ quan này cũng cho biết các chuyến bay như vậy không có khả năng xảy ra cho đến sau năm 2030.

Đánh giá nhu cầu

Giá trị của việc có 2 phi công đã được chứng minh vào ngày 15/1/2009, khi một chiếc máy bay của US Airways va phải một đàn ngỗng ngay sau khi cất cánh và mất điện ở cả 2 động cơ. Cơ trưởng Chesley Sullenberger và cơ phó Jeffrey Skiles đã cùng nhau hạ cánh chiếc Airbus A320 trên sông Hudson. Không có ai chết. Vụ việc được gọi là “phép lạ trên sông Hudson”.

“Cho đến nay, không có gì được chứng minh là an toàn hơn so với phi công thứ hai được nghỉ ngơi, đủ tiêu chuẩn, được đào tạo bài bản có mặt trực tiếp trên sàn đáp”, Hiệp hội Phi công Hàng không Quốc tế nói với ICAO.

Joe Leader, Giám đốc điều hành của Apex, một hiệp hội hàng không có trụ sở tại New York tập trung vào trải nghiệm của hành khách, cho biết: “Hành khách của các hãng hàng không thương mại hoàn toàn mong đợi và xứng đáng có được 2 phi công trong buồng lái”.

Cơ quan Hàng không Dân dụng Vương quốc Anh cho biết trong một email rằng việc chuyển sang hoạt động với một phi công có thể ảnh hưởng đến các lĩnh vực như đào tạo phi hành đoàn và yêu cầu y tế, cũng như sức khỏe tâm thần và sự hài lòng trong công việc.

EASA cho biết họ nhận thức được những lo ngại về việc bay một mình và giải quyết chúng là một phần của quá trình.

Northcote cho biết: “Những khái niệm này sẽ không được thực hiện cho đến khi cộng đồng hàng không cảm thấy thoải mái rằng các hoạt động ít nhất sẽ an toàn như hiện nay”.

Diệu Thanh