Trung Quốc tranh thủ 'lấy lòng' châu Âu

Tăng cường đối thoại với EU

Bắc Kinh đã tăng cường tần suất các cuộc trao đổi với các nhà lãnh đạo châu Âu trước cuộc đối thoại chiến lược giữa EU và Trung Quốc giữa Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Wang Yi và người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell.

Tuy nhiên, Trung Quốc và Liên minh châu Âu tiến điến cuộc đối thoại lãnh đạo hàng năm vào 10-06 với những thách thức lớn cần giải quyết như thỏa thuận đầu tư song phương vẫn còn dang dở, xích mích về các vấn đề bao gồm cả việc Trung Quốc xử lý Hồng Kông và cuộc họp gần đây giữa ông Tập và các nguyên thủ quốc gia châu Âu.

Tuần trước, ông Tập đã thực hiện cuộc gọi điện thoại thứ tư trong năm nay tới Thủ tướng Đức Angela Merkel vào 02-06, sau đó là lần thứ năm trong năm tới Tổng thống Pháp Emmanuel Macron vào 05-06.

Ông Tập và Trump chỉ nói chuyện hai lần qua điện thoại trong năm nay, khi mối quan hệ Mỹ-Trung đã chìm vào một trò chơi đổ lỗi lẫn nhau về đại dịch Covid-19. Cuộc trò chuyện qua điện thoại cuối cùng của họ là vào 07-02, khi ông Tập nói rằng Trung Quốc đã có hành động kịp thời để ngăn chặn sự bùng phát và kêu gọi Hoa Kỳ đánh giá tình hình một cách bình tĩnh.

Năm ngoái, ông Tập và Trump đã gặp nhau một lần - bên lề Hội nghị thượng đỉnh Nhóm 20 tại Osaka, nơi hai quốc gia đồng ý bắt đầu lại các cuộc đàm phán thương mại - và chia sẻ hai cuộc gọi điện thoại vào tháng 6 và tháng 12. Các quốc gia châu Âu đã cảm thấy áp lực từ Trump, khi tổng thống Mỹ đe dọa thuế quan mới đối với cả Trung Quốc và châu Âu trong khi thăm nông dân nuôi tôm hùm Mỹ vào 06-06.

Vào 07-06, Trump đã phê duyệt kế hoạch rút 9.500 lính Mỹ khỏi Đức. Nhận xét về động thái này, Bộ trưởng Ngoại giao Đức Heiko Maas nói rằng nhiều thập kỷ hợp tác với Mỹ đã trở thành một vấn đề “phức tạp” kể từ khi ông Trump trở thành tổng thống.

Theo Frans-Paul van der Putten, nghiên cứu sinh tại Viện Clingendael ở Hà Lan, nói rằng: “Trong khi hợp tác giữa Trung Quốc và EU có thể làm sâu sắc thêm các vấn đề kinh tế hoặc biến đổi khí hậu, thì cũng có những giới hạn quan trọng, đã thắt chặt trong những tháng gần đây. Điều đó bao gồm [EU] không làm suy yếu khả năng cạnh tranh kinh tế của chính mình, sự gắn kết nội bộ hoặc các giá trị chính trị”.

Các cổ phần sẽ có mối quan hệ cao giữa Trung Quốc và EU trong nửa cuối năm nay, đặc biệt là sau khi EU - cùng với Mỹ và Anh - đụng độ với Trung Quốc vào tháng trước bằng cách chỉ trích Bắc Kinh áp đặt luật an ninh quốc gia đối với Hồng Kông.

Shi Zhiqin, người đứng đầu chương trình quan hệ Trung Quốc-EU tại Trung tâm Chính sách Toàn cầu Carnegie-Tsinghua ở Bắc Kinh, đã nói rằng: “Tất cả mọi người đều biết rằng trong hai năm qua, quan hệ Trung Quốc-Hoa Kỳ khá tồi tệ, đặc biệt là khi hai người đổ lỗi cho nhau về nguồn gốc của virus. Mặc dù có một số căng thẳng, mối quan hệ của Trung Quốc với Châu Âu có cơ sở tốt hơn nhiều so với Hoa Kỳ và họ đứng cùng nhau trên các nguyên tắc chính như chủ nghĩa đa phương trong các vấn đề thế giới.”

Shi cho biết mối quan hệ với Đức sẽ đặc biệt cao trong chương trình nghị sự của Trung Quốc trong phần còn lại của năm 2020. Trong cuộc gọi điện thoại vào tuần trước, ông Tập và Merkel đã thảo luận về hợp tác về biến đổi khí hậu và hỗ trợ cho Tổ chức Thương mại Thế giới, đồng thời xác nhận việc hoãn một hội nghị thượng đỉnh giữa ông Tập và các nguyên thủ quốc gia của EU do covid-19, dự kiến vào giữa 9 tại thành phố Leipzig của Đức.

Hồng Kông đã không được đề cập trong các tuyên bố chính thức của chính phủ Pháp hoặc Trung Quốc về cuộc gọi giữa Macron và ông Tập vài tuần trước, mặc dù Reuters sau đó đã báo cáo rằng Macron đã nói với ông Tập rằng Pháp đang theo dõi tình hình chặt chẽ.

Theo Francois Godement, thành viên cao cấp tại Viện nghiên cứu Montaigne ở Paris, hầu hết các nước EU đã hoài nghi về mối quan hệ của họ với Bắc Kinh, vì Trung Quốc vẫn còn thiếu hành động sau khi hứa sẽ mở cửa thị trường cho các công ty châu Âu.

Theo ông, một yếu tố làm nặng thêm là các quốc gia đánh giá về việc có cho phép nhà sản xuất viễn thông Trung Quốc Huawei xây dựng cơ sở hạ tầng internet cực nhanh 5G của họ hay không, sau những cáo buộc rằng các sản phẩm của họ gây ra mối đe dọa an ninh bằng cách tạo điều kiện gián điệp cho chính phủ Trung Quốc.

Muốn thành đối tác hàng đầu của Anh hậu Brexit

Anh cũng là một trong những đối tác cực kì tiềm năng của Trung Quốc ở châu Âu, đặc biệt là sau sự kiện Brexit. Việc Anh thúc đẩy các đàm phán thương mại với các quốc gia, đặc biệt là ngoài châu Âu thì Trung Quốc là một thị trường béo bở trong những đàm phán này. Tuy nhiên, Phòng Thương mại Anh tại Trung Quốc cho biết, trong một bài viết hàng năm được công bố vào 09-06, “Cách tiếp cận của Anh đối với Trung Quốc phải được cân bằng và thông báo và không bị ảnh hưởng bởi áp lực chính trị bên ngoài”.

Báo cáo đi kèm với căng thẳng của Trung Quốc-Anh đang sôi sục một lần nữa về việc xử lý ổ dịch Covid-19, và về luật an ninh quốc gia mà Bắc Kinh đang áp đặt đối với Hồng Kông, đặt ra câu hỏi về quyền tự trị một phần được bảo đảm cho thuộc địa cũ của Anh khi bàn giao với Trung Quốc vào năm 1997.

Tuy nhiên, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Anh, sau Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ, và là đối tác thương mại lớn thứ năm. Thương mại của nước này với Trung Quốc đã tăng 17,6% trong năm 2019 so với năm trước lên 714 tỷ nhân dân tệ tương đương 101 tỷ USD, theo dữ liệu chính thức của Anh.

Để Anh trở thành một quốc gia thương mại toàn cầu thực sự, việc tham gia với Trung Quốc phải là ưu tiên hàng đầu và cuộc đối thoại bền vững sẽ là điều cần thiết để củng cố mối quan hệ giữa hai nước và tạo cơ hội mới cho các doanh nghiệp ở cả hai thị trường.

Sau khi Anh rời khỏi EU, chính phủ Anh xác định Hoa Kỳ, Nhật Bản, Úc và New Zealand là đối tác ưu tiên để đàm phán các hiệp định thương mại tự do (FTA). Các câu hỏi đã được đặt ra giữa các doanh nghiệp Anh, tuy nhiên, tại sao Trung Quốc không nằm trong số các quốc gia ưu tiên này cho một FTA, do dòng chảy thương mại song phương giữa Anh và Trung Quốc vượt xa mức thương mại hiện tại với các nước ưu tiên, ngoại trừ Mỹ.

Báo cáo của Phòng Thương Mại Anh cho biết: “Một thế giới kết nối và thị trường mở rất quan trọng để hỗ trợ tăng trưởng và tạo ra những cơ hội mới, nhưng vài tháng qua đã chứng minh sự dễ dàng trong đó chủ nghĩa dân túy và bảo hộ có thể phá vỡ các mối quan hệ quốc tế và tăng rủi ro kinh doanh. Anh và Trung Quốc phải chống lại sự thôi thúc này.”

Anh cũng đang tiến hành đánh giá bảo mật đối với nhà sản xuất viễn thông Trung Quốc Huawei, sau khi Mỹ công bố các biện pháp kiểm soát mới đối với khả năng công ty phát triển sản phẩm sử dụng công nghệ của Mỹ hồi tháng 5. Nó có thể dẫn đến sự đảo ngược quyết định của Johnson vào tháng 1 khi cho phép Huawei xây dựng tới 35% cơ sở hạ tầng cho mạng dữ liệu 5G mới của Anh. Trung Quốc đã kêu gọi Anh giữ chính sách độc lập và cung cấp môi trường kinh doanh không phân biệt đối xử cho các công ty Trung Quốc.

Phòng Thương mại Anh cũng cho biết quy định internet của Trung Quốc đã làm cho các doanh nghiệp nước ngoài trở nên tồi tệ hơn kể từ khi Trung Quốc thông qua luật mạng năm 2017, theo đó các doanh nghiệp có thể bị đóng cửa hoặc đưa ra các khoản tiền phạt lớn vì vi phạm được coi là đe dọa an ninh quốc gia. Sự mơ hồ trong việc thực thi luật pháp và kiểm soát dữ liệu, đã được xếp hạng là mối quan tâm hàng đầu của các công ty Anh tại Trung Quốc trong những năm gần đây.

Báo cáo đề nghị nới lỏng các biện pháp kiểm soát đối với việc chia sẻ dữ liệu xuyên biên giới và dòng vốn đến và đi từ Trung Quốc, cũng như thúc đẩy cải cách thị trường, bao gồm giảm “danh sách tiêu cực” của họ, điều này sẽ gỡ bỏ các rào cản tiếp cận thị trường Trung Quốc cho các công ty nước ngoài được chỉ định.

Nhã Trúc