Ukraine còn lại gì sau bao năm rời xa Liên X

Tuy nhiên, việc loại bỏ các loại máy bay cũ như tiêm kích chiến đấu Su-15/17/22, MiG-23/25/27 là khá khách quan. Khoảng 80 máy loại này đã được bán, gần như tất cả số còn lại đã bị thanh lý vào thời điểm sau đó.

Đồng thời, một phần đáng kể Su-24 bị đưa đi tái chế (hiện vẫn chưa rõ số lượng chính xác), chỉ có một chiếc Su-24 được bán ra nước ngoài (cho Estonia để trưng bày trong bảo tàng). Ngoài ra, Kiev cũng loại bỏ 4 chiếc Su-25UTG huấn luyện chiến đấu trên tàu sân bay rõ ràng là không cần thiết (hai chiếc được bán cho Nga, một chiếc cho Mỹ và Trung Quốc).

Các hệ thống phòng không cũ (S-75M, S-125M, "Krug", "Cube") đã được đưa đi cất giữ hoặc xử lý. Nhiều máy bay và trực thăng loại mới được gửi đi cất giữ hoặc được bán ra nước ngoài. Các phương tiện sẵn sàng chiến đấu còn lại rất hiếm khi cất cánh; thời gian bay hàng năm trong những năm 1990 và 2000 chỉ vài giờ cho mỗi phi công.

Máy bay Ukraine đã được xuất khẩu sang nhiều nước, trong đó thị trường châu Phi chiếm ưu thế. Máy bay chiến đấu Su-27 cũng bị bán ra nước ngoài 8 chiếc (trong đó có 2 chiếc Su-27UB được bán cho Mỹ và 1 chiếc thì không trở về sau khi đi sửa chữa ở Belarus), 26 chiếc MiG-29 cũng bị bán đi (bao gồm cả 3 chiếc MiG-29UB bán cho Mỹ).

138 chiếc trực thăng vũ trang Mi-24 (tức là bằng một nửa tổng số) cũng bị bán đi. Hơn 200 chiếc máy bay huấn luyện L-39 cũng đã bị bán. Máy bay vận tải được chuyển đổi ồ ạt sang máy bay dân dụng và sau đó chúng cũng bị bán ra nước ngoài hoặc thải bỏ.

Đặc biệt, trong số 150 chiếc Il-76, hiện chỉ có khoảng 14 chiếc còn đang trong tình trạng bay (7 - 8 chiếc của không quân và 5 đến 6 chiếc cho các hãng hàng không dân dụng và hơn 50 chiếc đang được cất giữ.

Phòng thiết kế Antonov đã tham gia vào việc phát triển một số loại máy bay vận tải và chở khách, trong đó nổi tiếng nhất là máy bay phản lực vận tải hạng trung An-70 (được phát triển chung với Nga). Tuy nhiên, hai bản sao đầu tiên của An-70 đã bị rơi trong các chuyến bay thử nghiệm.

An-70 vẫn là loại máy bay mới duy nhất được không quân Ukraine tiếp nhận trong suốt những năm đất nước độc lập. Các chương trình hiện đại hóa đã được phát triển cho Su-25 theo biến thể M1 và MiG-29 theo biến thể MU1 và MU2, nhưng chỉ có một số lượng nhỏ được sử dụng.

Cùng với sự kiện sáp nhập Crimea, vào tháng 3/2014, 116 máy bay và trực thăng của Ukraine đã thuộc quyền kiểm soát của Nga (chỉ có 8 chiếc kịp bay về Ukraine), còn có 5 trung đoàn tên lửa phòng không S-300PS và 3 trung đoàn tên lửa phòng không Buk-M1 cũng rơi vào tay Nga.

Vào tháng 4-5, Moscow đã trả lại Kiev hầu hết các máy bay và theo quy định, chúng được đưa ra ngoài bằng phương tiện giao thông mặt đất. Tuy nhiên do ảnh hưởng của cuộc nội chiến, Nga đã ngừng việc chuyển giao các phương tiện.

Ở Crimea, hiện có 9 chiếc MiG-29, 3 chiếc L-39, 1 chiếc An-72, 2 chiếc Be-12, cũng như một số chiếc Mi-8. Chỉ có 5 chiếc Mi-8 bị tịch thu và chuyển giao cho Bộ Nội vụ Crimea, số còn lại được cất giữ tại sân bay Belbek và hoàn toàn không thể sử dụng được nếu không được bảo dưỡng. Tất cả các hệ thống phòng không và hệ thống phòng không của Ukraine cũng vẫn ở Crimea.

Trong các cuộc giao tranh ở Donbass, hỏa lực phòng không trên bộ đã bắn rơi 6 Su-25 (trong đó có 5 Su-25M1), 2 MiG-29, 1 Il-76, 1 An-26, 1 An-30, 5 Mi- 24P/VP, 5 Mi-8. Mặc dù những tổn thất này không thể được coi là thảm khốc, nhưng các chuyến bay hàng không phục vụ chiến đấu đã thực sự ngừng hoạt động, điều này góp phần rất lớn vào thất bại của lực lượng mặt đất Ukraine.

Trong các trận đánh tại Debaltseve vào tháng 1 đến tháng 2/2015, máy bay của lực lượng vũ trang Ukraine hoàn toàn không được sử dụng, điều này cũng góp phần vào thất bại thứ hai của lực lượng mặt đất Ukraine.

Sau khi chiến tranh bùng nổ ở Ukraine, hàng chục máy bay quân sự và máy bay trực thăng đang được cất giữ đã được "tái trang bị". Một hoặc hai sư đoàn tên lửa phòng không S-300V, tất cả 24 hệ thống phòng không Tor, một số hệ thống phòng không S-125M đã được đưa trở lại hoạt động.

Nhờ đó, mặc dù bị tổn thất, nhưng hiện nay lực lượng không quân và hàng không lục quân của Ukraine đã có nhiều máy bay và trực thăng hơn so với thời điểm tháng 3/2014. Tuy nhiên, tất cả công nghệ hàng không (ngoại trừ An-70) và tên lửa phòng không đều do công nghiệp quốc phòng Liên Xô sản xuất, tức là đã lỗi thời.

Ngày nay, khoảng 350 máy bay chiến đấu (ít hơn một phần tư số lượng ban đầu) và hơn 100 máy bay trực thăng, 40 tiểu đoàn tên lửa phòng không tầm xa và tầm trung vẫn đang được niêm cất. Việc mua thiết bị mới ở Nga hiện là điều không thể. Ở Đông Âu, Ukraine chỉ có thể mua một số lượng nhỏ MiG-29, Su-25 và Mi-24 do Liên Xô sản xuất, điều này rõ ràng là không có ý nghĩa.

Năm 2019, máy bay trực thăng đa năng H225 (AS332) của Pháp bắt đầu được đưa vào biên chế của quân đội Ukraine, nhưng chúng không phải là loại mới và không phải là loại trực thăng chiến đấu. Kiev không có kinh phí cho công nghệ hiện đại của phương Tây. Tuy nhiên, nước này cũng đang lên kế hoạch mua tới 100 máy bay chiến đấu do phương Tây sản xuất trong 10-15 năm tới.

Trong 10 năm nữa, khi những nguồn tài nguyên công nghệ cuối cùng được thừa hưởng từ Liên Xô cạn kiệt, giới lãnh đạo Ukraine sẽ phải đưa ra một số quyết định. Tuy nhiên, triển vọng cho tất cả các lực lượng vũ trang Ukraine là vô cùng mơ hồ. Điều rất đáng chú ý là vào năm 2019, thời gian bay hàng năm trong không quân Ukraine trên mỗi phi công đã trở lại mức trước chiến tranh là ít hơn 30 giờ. Nguồn ảnh: Pinterest.

Thái Hòa