Ứng dụng trí tuệ nhân tạo ngăn chặn sử dụng hóa đơn bất hợp pháp

Vẫn còn tình trạng sử dụng hóa đơn bất hợp pháp

Thời gian qua, cơ quan thuế và cơ quan công an đã phát hiện, xử lý nhiều trường hợp vi phạm pháp luật về hành vi mua bán hóa đơn trái phép, với mục đích khấu trừ thuế giá trị gia tăng (GTGT) đầu vào, giảm nghĩa vụ thuế, hợp thức hóa cho hàng hóa trôi nổi. Hành vi trái pháp luật này không chỉ gây thất thu cho ngân sách nhà nước, mà còn ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh, tạo sự không công bằng giữa các doanh nghiệp (DN). Trước thực trạng này, Chính phủ, Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, các cơ quan chức năng đã và đang đẩy mạnh các giải pháp rà soát, công bố thông tin các DN rủi ro cao về hóa đơn và xử lý hình sự đối với các cá nhân, tổ chức vi phạm pháp luật.

Điển hình gần đây nhất, Cục Thuế Quảng Trị vừa chuyển hồ sơ của Công ty TNHH MTV Lộc Anh Quảng Trị có dấu hiệu trốn thuế, mua bán hóa đơn trái phép sang Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Quảng Trị để phối hợp điều tra, xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật.

Cục Thuế Quảng Trị cho biết, quý I/2023, theo thông tin trên tờ khai thuế GTGT của Công ty TNHH MTV Lộc Anh Quảng Trị có doanh thu là hơn 1,68 tỷ đồng, thuế GTGT đầu ra là hơn 168 triệu đồng. Tuy nhiên, thông tin trên hệ thống hóa đơn điện tử (HĐĐT) có doanh thu lên tới 256,3 tỷ đồng, thuế GTGT đầu ra là hơn 25,63 tỷ đồng. Như vậy, chênh lệch về doanh thu của DN này là hơn 254,6 tỷ đồng và chênh lệch thuế GTGT đầu ra là hơn 25,46 tỷ đồng.

Trước những dấu hiệu bất thường này, Cục Thuế tỉnh Quảng Trị cùng chính quyền địa phương đã kiểm tra, xác minh địa chỉ DN đăng ký với cơ quan thuế. Kết quả xác minh phát hiện, Công ty TNHH MTV Lộc Anh Quảng Trị không hoạt động tại địa chỉ đăng ký, không liên lạc được với người đại diện theo pháp luật. Từ những thông tin trên, cơ quan thuế xác định, Công ty TNHH MTV Lộc Anh Quảng Trị có dấu hiệu rủi ro cao về thuế. Theo đó, Cục Thuế tỉnh Quảng Trị đã gửi công văn về việc chuyển tin báo có dấu hiệu sử dụng không hợp pháp hóa đơn đối với Công ty TNHH MTV Lộc Anh Quảng Trị sang Cơ quan điều tra Công an tỉnh Quảng Trị để phối hợp điều tra, xử lý.

Đại diện Cục Thuế tỉnh Quảng Trị cho biết thêm, qua rà soát, cơ quan thuế còn phát hiện nhiều DN tư nhân hoạt động trên địa bàn tỉnh Quảng Trị có dấu hiệu vi phạm trong sử dụng hóa đơn, đều không hoạt động tại địa chỉ đăng ký, cũng như không liên lạc được với người đại diện theo pháp luật.

Siết quy định đăng ký kinh doanh để kiểm soát doanh nghiệp

Nhằm phát hiện sớm các trường hợp mua bán hóa đơn bất hợp pháp, ngành Thuế đã đẩy mạnh quản lý hóa đơn dựa trên kết quả phân tích rủi ro theo các tiêu chí đánh giá để xác định người nộp thuế (NNT) có rủi ro cao là NNT có nhiều dấu hiệu nghi ngờ gian lận trong sử dụng hóa đơn để đưa vào thanh tra, kiểm tra.

Xử lý triệt để tình trạng bao che hành vi vi phạm pháp luật

Tổng cục Thuế cho biết, đã và đang nghiên cứu, áp dụng công nghệ xử lý dữ liệu lớn, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) vào thực hiện phân tích dữ liệu hóa đơn điện tử để quản lý rủi ro, phát hiện những trường hợp gian lận, nghi ngờ mua bán hóa đơn, với xâu chuỗi nhiều doanh nghiệp tham gia. Cùng với đó, ngành Thuế đang phối hợp với Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an để xử lý theo quy định đối với doanh nghiệp bán hóa đơn; truy vết xử lý doanh nghiệp mua hóa đơn và xử lý triệt để tình trạng bao che cho những hành vi vi phạm pháp luật trong sử dụng hóa đơn.

Đồng thời, ngành Thuế cũng thực hiện các chức năng kiểm soát thông tin HĐĐT, kiểm tra các dấu hiệu cảnh báo sớm, giúp đưa ra các trường hợp cần giám sát, kiểm tra thường xuyên. Việc này sẽ được thực hiện theo ngày để ngăn chặn cảnh báo việc xuất hóa đơn của NNT có dấu hiệu rủi ro.

Cùng với việc chủ động đưa ra các giải pháp ngăn chặn, phòng chống gian lận về HĐĐT, Tổng cục Thuế đề xuất Bộ Tài chính tiếp tục kiến nghị sửa đổi nghị định về đăng ký kinh doanh, Luật DN phải có quy định theo hướng: người đại diện pháp luật phải được xác thực với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư của Bộ Công an.

Để khắc phục tình trạng sử dụng các giấy tờ giả để thành lập DN, hoặc thuê thành lập DN để bán hóa đơn, Bộ Tài chính cũng đang kiến nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu sử dụng các công nghệ xác thực định danh cá nhân, DN để kiểm tra thông tin đại diện pháp luật của các DN khi cấp phép đăng ký DN.

Cùng với các giải pháp nêu trên, Tổng cục Thuế đã triển khai Trung tâm Cơ sở dữ liệu HĐĐT với chức năng phân tích dữ liệu HĐĐT, phục vụ cho công tác quản lý rủi ro. Lãnh đạo Tổng cục Thuế cho biết, hệ thống sẽ giúp các cán bộ ngành Thuế có công cụ, nguồn dữ liệu để tập trung thực hiện rà soát, phân tích, phát hiện các dấu hiệu rủi ro trong việc phát hành, sử dụng hóa đơn.

Ông Nguyễn Hữu Tuyền - Phó trưởng Phòng Thanh tra - kiểm tra 4 (Cục Thuế TP. Hồ Chí Minh) cho biết, để phòng tránh rủi ro, DN, người sử dụng có thể tra cứu HĐĐT trên các ứng dụng mobile (App store, Google play) http://onelink.to/ut8c4m hoặc truy cập website: https://checkinvoice.vn/ sau đó thả file xml để xem nội dung và truy cập Cổng thông tin điện tử cơ quan thuế tại https://hoadondientu.gdt.gov.vn để tra cứu và đối chiếu thông tin hóa đơn.

Còn ông Nguyễn Tiến Thành - Giám đốc kinh doanh Phần mềm kế toán Safebooks cho biết, để hạn chế nguy cơ bị phạt từ cơ quan thuế do nhập liệu sai thông tin, hoặc nhận hóa đơn đầu vào không hợp lệ từ nhà cung cấp, thì DN buộc phải ứng dụng công nghệ để quản lý. Trong đó, việc sử dụng phần mềm quản lý HĐĐT sẽ giúp giảm thiểu các rủi ro, dễ dàng tra cứu và đối chiếu được hóa đơn do người bán cung cấp.

Để hỗ trợ DN kiểm soát rủi ro trong sử dụng hóa đơn, Safebooks đã xây dựng phần mềm Safeinvoice, phần mềm tích hợp được các tính năng tự động kiểm tra tính hợp lệ của hóa đơn từ nhà cung cấp, không bỏ sót hóa đơn, kết nối với hệ thống HĐĐT của Tổng cục Thuế, kiểm tra được các hóa đơn xuất cho DN, giúp kế toán kê khai đầy đủ, chính xác và nhập liệu, hạch toán chứng từ nhanh chóng hơn.

Hàng tháng đánh giá, phân loại người nộp thuế rủi ro cao về hóa đơn

Ngày 10/5/2023, Tổng cục Thuế đã ban hành Quyết định số 575/QĐ-TCT về quy trình đánh giá, xác định người nộp thuế (NNT) có dấu hiệu rủi ro trong quản lý và sử dụng hóa đơn. Quy trình giúp chuẩn hóa các bước công việc, tạo sự thống nhất khách quan trong đánh giá NNT, nâng cao khả năng phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các trường hợp hóa đơn không hợp pháp.

Theo quy trình, việc phân tích, đánh giá, phân loại NNT có dấu hiệu rủi ro trong quản lý và sử dụng hóa đơn được thực hiện tự động trên ứng dụng quản lý rủi ro (QLRR) theo từng cơ quan thuế quản lý trực tiếp NNT. Trường hợp ứng dụng QLRR thiếu thông tin để xác định NNT có dấu hiệu rủi ro, thì việc áp dụng QLRR được thực hiện thủ công bằng văn bản đề xuất, hoặc văn bản ký phát hành của người có thầm quyền áp dụng các biệp pháp nghiệp vụ quản lý thuế theo quy định.

Tổng cục Thuế cho biết, quá trình đánh giá, phân loại NNT được thực hiện trên cơ sở thông tin rủi ro được cập nhật trên ứng dụng QLRR tại thời điểm đánh giá và các tiêu chí, chỉ số tiêu chí phân tích thông tin đánh giá NNT có dấu hiệu rủi ro trong quản lý và sử dụng hóa đơn do Tổng cục Thuế ban hành. Định kỳ vào ngày 25 hàng tháng, cơ quan thuế sẽ thực hiện đánh giá, phân loại NNT./.

Văn Tuấn