Vai trò của Trung Quốc trong việc ngăn lính Triều Tiên tham chiến tại Ukraine

Đây là một phần trong chiến lược ngoại giao lớn hơn của Mỹ nhằm ngăn chặn xung đột lan rộng và giữ gìn ổn định khu vực Đông Á, nơi các vấn đề an ninh vốn đã rất nhạy cảm.

Mối lo ngại của Mỹ

Việc Triều Tiên có thể gửi quân đội hỗ trợ Nga trong cuộc chiến ở Ukraine không chỉ đe dọa làm leo thang xung đột ở châu Âu mà còn có thể gây ra những hệ lụy sâu rộng, làm xáo trộn cấu trúc an ninh vốn đã mong manh tại khu vực Đông Á. Sự hiện diện quân sự của Triều Tiên tại Ukraine sẽ có những tác động vượt xa phạm vi chiến trường châu Âu, làm tăng nguy cơ căng thẳng quân sự tại các điểm nóng như bán đảo Triều Tiên và Đài Loan.

Theo các nhà phân tích, đây là một viễn cảnh mà Trung Quốc không mong muốn, vì nó đe dọa trực tiếp đến mục tiêu chiến lược của Bắc Kinh trong việc duy trì sự ổn định khu vực và quản lý các mối quan hệ quốc tế một cách có lợi nhất.

Các cơ quan tình báo Mỹ đã phân tích và đánh giá rằng, mặc dù Trung Quốc là đồng minh lâu năm của Triều Tiên nhưng quốc gia này không hoàn toàn thoải mái với sự hợp tác quân sự ngày càng tăng giữa Nga và Triều Tiên. Một trong những lý do chính cho sự bất an này là việc Triều Tiên thắt chặt quan hệ với Nga có thể làm suy yếu ảnh hưởng truyền thống của Trung Quốc đối với Bình Nhưỡng, vốn là một phần quan trọng trong chiến lược đối ngoại của Bắc Kinh tại Đông Á. Thêm vào đó, sự gia tăng liên minh Nga-Triều Tiên có nguy cơ làm thay đổi cấu trúc quyền lực khu vực, buộc Trung Quốc phải chia sẻ tầm ảnh hưởng của mình với Moscow trong việc quyết định các chính sách và động thái của Triều Tiên.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Kim Jong-un, nhà lãnh đạo Triều Tiên - Ảnh: NYT

Để ngăn chặn nguy cơ này, chính quyền Tổng thống Biden đã thực hiện một loạt các biện pháp ngoại giao tích cực nhằm truyền đạt những mối quan ngại của mình với Bắc Kinh. Cuối tháng 10, các quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ đã gặp gỡ đại sứ Trung Quốc tại Washington, ông Tạ Phong, trong các cuộc thảo luận kéo dài nhằm nêu rõ mối đe dọa mà sự tham gia của quân đội Triều Tiên có thể mang lại.

Kurt Campbell, điều phối viên chính sách Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, và Daniel Kritenbrink, trợ lý ngoại trưởng phụ trách khu vực Đông Á, đã tham gia vào các cuộc đàm phán này để nhấn mạnh tầm quan trọng của vấn đề. Ngoại trưởng Antony Blinken sau đó cũng khẳng định rằng Trung Quốc nhận thức rõ những kỳ vọng của Mỹ về việc Bắc Kinh cần kiềm chế Triều Tiên.

Tại các cuộc họp báo, Ngoại trưởng Blinken nhấn mạnh rằng Washington đang làm việc không chỉ với Trung Quốc mà còn với các quốc gia khác để tạo ra một liên minh quốc tế có khả năng ngăn chặn hành động quân sự của Triều Tiên. Ông Blinken cho biết Mỹ mong đợi Trung Quốc sử dụng ảnh hưởng của mình để ngăn chặn các hành động quân sự khiêu khích, đồng thời cảnh báo rằng bất kỳ hành động nào của Triều Tiên tham gia chiến đấu tại Ukraine sẽ là mục tiêu quân sự hợp pháp của Ukraine và phương Tây.

Lập trường và chiến lược của Trung Quốc

Về phần mình, Trung Quốc vẫn duy trì lập trường kêu gọi giảm căng thẳng và giải quyết xung đột Ukraine thông qua các biện pháp chính trị. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã nhiều lần nhấn mạnh rằng Bắc Kinh ủng hộ một giải pháp hòa bình và khuyến khích tất cả các bên nỗ lực giảm căng thẳng. Tuy nhiên, Trung Quốc chưa đưa ra phản hồi cụ thể nào về việc Triều Tiên điều động quân đội hỗ trợ Nga, cho thấy một sự phức tạp trong cách tiếp cận ngoại giao của Bắc Kinh.

Việc Trung Quốc giữ thái độ im lặng về vấn đề này phần nào phản ánh sự khó xử của họ. Trung Quốc có mối quan hệ "không giới hạn" với Nga, được công bố vào tháng 2.2022, ngay trước khi Nga tiến hành cuộc chiến tại Ukraine. Tuy nhiên, Bắc Kinh cũng là đồng minh lớn nhất của Triều Tiên, và sự hợp tác quân sự Nga-Triều đặt Trung Quốc vào một tình thế khó khăn. Bắc Kinh phải cân bằng giữa việc duy trì mối quan hệ chiến lược với Moscow trong khi vẫn phải đối phó với những hậu quả tiêu cực có thể xảy ra từ các hành động khiêu khích của Bình Nhưỡng.

Một số chuyên gia Trung Quốc đã đưa ra những đánh giá cẩn trọng về sự hợp tác quân sự giữa Nga và Triều Tiên. Ông Shi Yinhong, một nhà phân tích quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, nhận định rằng liên minh này đi ngược lại mong muốn của Bắc Kinh về một bán đảo Triều Tiên ổn định. Việc Triều Tiên tham gia chiến tranh tại Ukraine có thể khiến châu Âu can thiệp sâu hơn vào các vấn đề an ninh Đông Á, điều mà Trung Quốc muốn tránh. Hơn nữa, sự im lặng của Bắc Kinh về vấn đề này có thể được hiểu như một dấu hiệu ngầm phản ánh sự không đồng tình với các hành động của Triều Tiên.

Một số nhà phân tích khác chỉ ra rằng việc Trung Quốc phải đối mặt với lựa chọn khó khăn giữa ủng hộ Nga và duy trì sự ổn định trong khu vực cho thấy thách thức trong chính sách đối ngoại của Bắc Kinh. Dennis Wilder, một chuyên gia về các vấn đề Trung Quốc tại Đại học Georgetown (Mỹ), cho rằng Bắc Kinh đang cố gắng duy trì mối quan hệ ổn định với Moscow trong khi không muốn làm xấu đi quan hệ với các nước phương Tây. Theo ông Wilder, đây là một bài toán ngoại giao phức tạp mà Trung Quốc phải giải quyết cẩn thận.

Gia tăng áp lực

Trong bối cảnh này, chính quyền Biden không chỉ tập trung vào Trung Quốc mà còn tìm cách huy động sự ủng hộ từ các đồng minh và đối tác quốc tế. Jake Sullivan, Cố vấn An ninh Quốc gia, cùng với các quan chức ngoại giao hàng đầu Mỹ đã kêu gọi các nước như Hàn Quốc và các quốc gia châu Âu tham gia gây áp lực lên Trung Quốc. Mỹ hy vọng rằng một liên minh quốc tế rộng lớn hơn sẽ giúp tăng cường áp lực lên Bắc Kinh, buộc họ phải kiềm chế Triều Tiên.

Mỹ tin rằng sự phối hợp giữa các quốc gia có thể làm gia tăng sự chú ý của Trung Quốc đối với những nguy cơ mà sự can dự quân sự của Triều Tiên có thể gây ra. Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng cảnh báo rằng kỳ vọng này không hẳn là thực tế. Việc Trung Quốc hành động để kiềm chế Triều Tiên phụ thuộc vào những lợi ích chiến lược lớn hơn, bao gồm cả mối quan hệ lâu dài và phức tạp với Nga. Bất kỳ bước đi nào của Bắc Kinh cũng sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích chiến lược và những rủi ro ngắn hạn.

Dù vậy, các nhà phân tích nhận định rằng mối quan hệ chiến lược giữa Trung Quốc và Nga vẫn là ưu tiên hàng đầu đối với Bắc Kinh. Bất chấp những khó khăn mà việc Triều Tiên hỗ trợ Nga có thể gây ra, Trung Quốc sẽ tiếp tục tìm cách cân bằng lợi ích của mình, đặc biệt trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Trung đang có nhiều xung đột và căng thẳng. Ông Lu Chao, một học giả người Trung Quốc, cũng nhấn mạnh rằng Mỹ không nên mong đợi Bắc Kinh dễ dàng can thiệp vào các quyết định của Triều Tiên.

Hoàng Vũ