Vẫn nóng chuyện 'quản' kinh doanh thương mại điện tử

Vẫn nhức nhối vấn nạn hàng giả, hàng nhái trên TMĐT

Thông tin tại buổi làm việc của Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên với Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) mới đây, đại diện Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết, mặc dù hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ không bày bán tràn lan như trước đây, song lĩnh vực TMĐT đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ để các gian thương lợi dụng để tuồn hàng lậu vào thị trường nội địa. Cụ thể, 8 tháng năm 2024, Cục TMĐT và Kinh tế số đã chuyển thông tin hơn 500 website, ứng dụng có dấu hiệu vi phạm tới cơ quan Công an nhằm ngăn chặn thiệt hại quy mô lớn cho người dân.

Lực lượng QLTT tăng cường kiểm tra kinh doanh TMĐT.

Thống kê cũng cho thấy, trong 8 tháng năm 2024, tình hình vi phạm về kinh doanh hàng hóa nhập lậu, không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng giả và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, vi phạm về vệ sinh an toàn thực phẩm vẫn diễn biến phức tạp, nhất là vào các thời điểm lễ, Tết, kỳ nghỉ dài ngày do nhu cầu tiêu dùng thực phẩm của người dân tăng cao, hoạt động sản xuất, vận chuyển, kinh doanh các mặt hàng thực phẩm trở nên sôi động.

Số liệu từ Tổng cục QLTT, 8 tháng năm 2024, lực lượng QLTT trên cả nước đã tập trung giám sát, kiểm tra 50.445 vụ, phát hiện, xử lý 35.510 vụ vi phạm. Tổng số tiền xử lý là 674 tỷ đồng (tăng 23% so với cùng kỳ năm 2023); trong đó, xử phạt vi phạm hành chính 342 tỷ đồng (tăng 20%), trị giá hàng hóa tịch thu gần 148 tỷ đồng (tăng 6%), trị giá hàng hóa tiêu hủy và buộc tiêu hủy trên 184 tỷ đồng (tăng 86%). Đã thu nộp ngân sách Nhà nước 395 tỷ đồng (tăng 11%); Chuyển Cơ quan điều tra 118 vụ có dấu hiệu hình sự (giảm 9% so với cùng kỳ năm 2023).

Đáng chú ý, vào dịp chuẩn bị cho Tết Trung thu năm nay, một số tổ chức, cá nhân đã tập trung đưa nhiều hàng hóa nhập lậu, không rõ nguồn gốc, xuất xứ là các loại thực phẩm, rượu, bia, bánh kẹo, đồ chơi trẻ em, đặc biệt là bánh Trung thu ra thị trường tiêu thụ, gây ảnh hưởng sức khỏe của người sử dụng. Về phương thức, thủ đoạn, theo ông Trần Hữu Linh, Tổng Cục trưởng Tổng cục QLTT, hàng hóa sau khi qua biên giới được tập kết tại các kho hàng nơi hẻo lánh, ít người qua lại hoặc nhà riêng, rồi lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh; hàng hóa được chuyển đến người tiêu dùng thông qua dịch vụ chuyển phát nhanh. Đặc biệt, trong lĩnh vực thương mại điện tử, thương nhân xây dựng nhiều kho hàng gần cửa khẩu và thiết lập các điểm livestream chốt đơn ở các tỉnh, thành phố, giao hàng thông qua đơn vị chuyển phát.

Trong khi đó, về địa bàn, kiểm tra gần như ở tỉnh nào cũng phát hiện vi phạm. Thậm chí lực lượng QLTT tỉnh Cà Mau phát hiện người bán hàng online vi phạm với kho hàng lên tới 10 tấn hàng. Khi khai thác thông tin, đối tượng khai nhận chủ yếu bán cho người tiêu dùng ở các thành phố lớn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Bịt “kẽ hở” phát sinh trên TMĐT

Để ngăn chặn tình trạng lợi dụng địa điểm tiếp nhận đơn và chuyển hàng được bố trí ở nhiều địa điểm khác nhau, ông Chu Xuân Kiên - Cục trưởng Cục QLTT Hà Nội cho rằng, ngoài xử lý người vi phạm, cũng cần ràng buộc trách nhiệm đối với đơn vị vận chuyển, giao hàng chuyển phát nhanh nếu phát hiện hàng hóa không đủ các quy định về hóa đơn chứng từ...

Đồng quan điểm với đại diện Cục QLTT Hà Nội, đại diện Cục QLTT tỉnh Đồng Nai cũng cho rằng, ngoài việc bổ sung trách nhiệm của các thương nhân cung cấp dịch vụ chuyển phát nhanh… cần làm rõ thêm trách nhiệm của các doanh nghiệp cung cấp sàn thương mại điện tử trong việc cùng cơ quan chức năng ngăn chặn các vi phạm khi giao dịch trên sàn của mình.

Về vấn đề này, các chuyên gia cũng khuyến nghị, cơ quan quản lý Nhà nước, cần có chiến lược đầu tư kịp thời, đúng đắn vào việc phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cấp mạng internet. Bên cạnh đó, cần có chế tài, quy định chặt chẽ trong kinh doanh thương mại điện tử nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan như: doanh nghiệp, đối tác, khách hàng...

Cần có quy định về trách nhiệm của người bán trong việc tạo điều kiện cho người tiêu dùng truy cập, tải, lưu giữ và in hóa đơn, chứng từ, tài liệu liên quan đến giao dịch. Để đáp ứng quy định này, các website bán hàng qua mạng cần tích hợp các giải pháp kỹ thuật nhằm đảm bảo khả năng truy cập, sao lưu chứng từ của người tiêu dùng...

Về phía doanh nghiệp phát triển, quản lý sàn thương mại điện tử, khi phát triển sản phẩm cần chú ý đến thiết kế luồng kinh doanh hợp lý, kiểm soát chặt chẽ truy xuất dữ liệu theo nguyên tắc “khách hàng truy cập thông tin với quyền hạn phù hợp định trước”. Tiếp đó, kiểm soát chặt chẽ và áp dụng các kiểm tra an toàn thông tin ngay từ khi phát triển ứng dụng và sau khi đưa vào cung cấp. Cần định kỳ tiến hành rà soát và đánh giá lại mức độ an toàn của các hệ thống của mình.

Trước những đóng góp của các đơn vị, Bộ trưởng Bộ Công Thương - Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, mục tiêu chung của công tác QLTT năm tới là tập trung đấu tranh, hạn chế tới mức thấp nhất tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, phấn đấu tạo môi trường sản xuất-kinh doanh lành mạnh, bảo vệ người tiêu dùng và thúc đẩy sản xuất trong nước. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị lực lượng QLTT tập trung đấu tranh hàng giả theo tuyến, địa bàn nhất là dịp cao điểm cuối năm và Tết Nguyên đán năm 2025.

Trong đó, đặc biệt lưu ý tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát hàng hóa tại các trung tâm thương mại, chợ đầu mối, chợ chuyên doanh, chợ dân sinh, các tuyến phố buôn bán sầm uất, các cơ sở sản xuất; chú trọng kiểm tra việc niêm yết giá, bán hàng theo giá niêm yết, chống đầu cơ, găm hàng, tăng giá bất hợp lý, nhất là đối với những mặt hàng thiết yếu phục vụ đời sống nhân dân.

Đỗ Đạt