Vì sao Hải quân Australia quyết tấm mua sắm tàu ngầm hạt nhân?

Dự kiến 6 tàu ngầm lớp Collins của Hải quân Australia sẽ phải ngừng hoạt động vào năm 2026. Trong bối cảnh kho vũ khí của nước này đã lỗi thời và ngày càng cạn kiệt, Canberra cho rằng họ không thể đối đầu lực lượng hải quân đang phát triển mạnh mẽ của Trung Quốc.

Theo giới quan sát, Pháp không còn đáp ứng được nhu cầu hiện tại: kể từ khi bắt đầu hợp tác vào năm 2016 giữa Bộ Quốc phòng Australia và nhà thầu Pháp DCNS, mâu thuẫn đã nảy sinh và đạt đến một mức độ không thể vượt qua.

Dự án hợp tác chế tạo 12 tàu ngầm tấn công diesel-điện Shortfin Barracuda Block 1A cho nhu cầu của Hải quân Australia đã được thử nghiệm bước đầu. Vào trước ngày ký hợp đồng chính thức với Paris, đã có một vụ rò rỉ dữ liệu làm sáng tỏ các chi tiết của thỏa thuận.

Lực lượng đối lập tại Australia đã lợi dụng sai lầm và Đảng Tự do cầm quyền phải cố gắng che đậy vụ bê bối một cách khó khăn. Tuy nhiên càng về sau, vấn đề mới lại phát sinh đến mức khó chấp nhận.

Canberra hy vọng rằng việc lựa chọn một nhà thầu sẽ đảm bảo mở ra triển vọng tiếp cận công nghệ hạt nhân. Và theo thời gian, hợp tác với Paris sẽ giúp hiện đại hóa hạm đội bằng cách thay thế động cơ diesel trên tàu ngầm bằng lò phản ứng hạt nhân.

Tuy nhiên theo Foreign Policy, Pháp không vội vàng chia sẻ bí mật công nghệ, đồng thời nhận ra lỗ hổng trong quan điểm của phía Australia, họ liên tục kéo dài thời hạn và cố gắng sửa đổi các điều khoản của thỏa thuận theo hướng có lợi cho mình.

Do đó, tổng chi phí bị đe dọa tăng từ 50 tỷ AUD ban đầu lên 90 tỷ AUD (khoảng 56 tỷ Euro nếu tính theo tỷ giá hối đoái hiện tại), đã tương đương với chi phí của tàu ngầm hạt nhân.

Với nguyên nhân như trên, tại Australia, giới chính trị và quân sự đã thay đổi quan điểm và chú ý đến khả năng mua được những chiếc tàu ngầm như vậy, nhưng nhiều nhà phân tích vẫn cho rằng lập luận trên là rất đáng ngờ.

Một yếu tố tiêu cực khác ảnh hưởng đến quyết định cắt đứt với Paris là bế tắc trong việc thực hiện thỏa thuận về tỷ lệ tham gia lực lượng lao động.

Từ 90% công nhân người Australia ban đầu trong dự án, Pháp muốn giảm con số này xuống còn 60%, như vậy sẽ mất 2.800 nhân lực có tay nghề cao, một đòn giáng mạnh vào uy tín của đảng cầm quyền ở Canberra.

Không có gì đáng tiếc khi vào năm 2016, Australia đã ưu tiên cho nhà máy đóng tàu của Pháp, từ chối các đề xuất từ Đức và Nhật Bản. Cả Berlin và Tokyo vì những lý do rõ ràng đều không thể giúp gia nhập cái gọi là câu lạc bộ cường quốc hạt nhân mà Canberra đang phấn đấu.

Nhưng rồi Australia lại đang đứng trước cơ hội lớn để có được vị thế đáng mơ ước, điều này sẽ mở ra trong trường hợp có sự chuyển hướng chiến lược sang Washington và London.

Australia hy vọng đạt được điều gì và sẽ phải hy sinh những gì? Thứ nhất, đây là hoạt động hiện đại hóa hạm đội với triển vọng phát triển toàn bộ các ngành công nghiệp và khoa học quốc gia trong khuôn khổ hợp tác công nghệ với Mỹ và Anh.

Tàu ngầm lớp Virginia của Mỹ với lò phản ứng hạt nhân S9G có công suất lên tới 190 megawatt chắc chắn sẽ tạo ra sự bất lợi cho các tàu ngầm diesel-điện của Trung Quốc khi chúng đối đầu với nhau.

Ngoài ra, lò phản ứng của Mỹ có những đặc điểm tương đương với loại OK-650 của Nga, được lắp đặt trên tàu ngầm Dự án 971 (lớp Akula). Danh sách các thiết kế của Anh bao gồm tàu ngầm tên lửa đạn đạo lớp Vanguard và tàu ngầm tấn công lớp Astute.

Việc thực hiện chương trình thay đổi tàu ngầm Australia sang "hạt nhân hóa" cũng bao gồm việc hiện đại hóa không chỉ động cơ đẩy mà còn những hệ thống khác: đặc biệt chúng ta đang nói về thế hệ pin lithium-ion mới và sự ra đời của động cơ độc lập với không khí (AIP).

Thứ hai, chính phủ Australia mong đợi những lợi ích về tiết kiệm ngân sách và giải quyết một phần vấn đề việc làm. Trong những lĩnh vực này, Washington và London đã hứa sẽ không tham lam.

Để đổi lấy vị thế của cường quốc hạt nhân, Canberra sẵn sàng cung cấp cơ sở hạ tầng quốc phòng và công nghiệp với tất cả những lợi thế của một lục địa gần các hoạt động kinh tế Thái Bình Dương, vốn có tầm quan trọng chiến lược đối với Mỹ và Anh.

Mọi thứ sẽ diễn ra trong thực tế như thế nào hiện không ai biết được. Với những chi tiết cụ thể trong các phương pháp tiếp cận chính sách đối ngoại của Washington, việc kéo Australia vào ranh giới của một cuộc đối đầu quân sự tiềm tàng với Trung Quốc là đầy rủi ro.

Theo các chuyên gia phân tích của tờ Foreign Policy, đây là điều mà Nội các Australia không thể tính toán chi tiết vào thời điểm này, hoặc họ không muốn - dưới áp lực từ Mỹ .

Bạch Dương