Vụ 7 kiện hàng yến vụn không khai báo Hải quan: Tòa trả hồ sơ

Ngày 18/9, TAND TP.HCM mở phiên xử sơ thẩm hai vợ chồng cùng ngụ tại Khánh Hòa, chuyên về kỹ thuật nuôi chim yến lấy tổ là bị cáo Phạm Cao Hồng Lễ (SN 1985) và Thái Thị Mỷ Phương (SN 1989) về tội “Buôn lậu". Sau quá trình mở phiên xử, đại diện Hội đồng định giá cho rằng trong thời gia qua đã có 3 văn bản yêu cầu được lấy mẫu yến vụn trong vụ án để định giá nhưng chưa có mẫu thực tế nên chưa kết luận được giá trị của các lô hàng yến vụn nhập lậu này.

Quá trình hội ý, Đại diện VKSND TPHCM cũng như HĐXX đã thống nhất quan điểm yêu cầu trưng cầu định giá mới toàn bộ lô hàng yến vụn trên cơ sở hàng mẫu bị bắt giữ cho đến khi có định giá mới. Từ đó, HĐXX đã quyết định tuyên trả hồ sơ, yêu cầu điều tra bổ sung.

Luật sư và vợ chồng bị cáo tại tòa

Theo cáo trạng, lúc 17 giờ ngày 20/4/2019, qua giám sát hành khách nhập cảnh, Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan phát hiện hai hành khách Phạm Cao Hồng Lễ và Thái Thị Mỷ Phương nhập cảnh vào Việt Nam trên chuyến bay VN630 từ Jakata- Indonesia về TP.HCM qua Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất có mang theo 7 kiện hành lý đi qua cửa xanh, không khai báo hải quan.

Kiểm tra 7 kiện hành lý phát hiện, Phạm Cao Hồng Lễ có một kiện hành lý xách tay và hai kiện hành lý ký gửi có 75,32 kg yến vụn và Thái Thị Mỷ Phương có 3 kiện hành lý xách tay và 1 kiện hành lý ký gửi yến vụn, trọng lượng 44,46kg.

Phạm Cao Hồng Lễ và Thái Thị Mỷ Phương khai là vợ chồng làm nghề nghiên cứu kỹ thuật nuôi chim yến trong nhà để lấy tổ tại Việt Nam và kinh doanh tự do liên quan đến ngành tổ yến. Từ năm 2017, vợ chồng Lễ, Phương trung bình mỗi tháng xuất cảnh sang Indonesia, Malaysia để học kỹ thuật nuôi yến, trong các kỹ thuật đó có việc ủ nước tạo mùi (sử dụng yến vụn ngâm nước và hóa chất tạo mùi đặc trưng của yến) tạt vào vách tường để dụ chim yến về làm tổ và mua một số vật tư (ray nhựa, tổ yến nhựa giả để yến kéo sợi định khung tổ...) kinh doanh và thi công nhà yến. Năm 2019, vợ chồng Lễ, Phương thực hiện hướng dẫn kỹ thuật nuôi yến trong nhà cho ba hộ dân tại tỉnh Phú Yên. Do thấy yến vụn rẻ nên mua khoảng 80 kg từ Indonesia về Việt Nam để làm nguyên liệu ngâm, ủ nước tạo mùi trong kỹ thuật nuôi yến, không có chứng từ mua, chỉ có giấy chứng nhận kiểm dịch của Indonesia do người bán cấp.

Về nguồn gốc tiền mua yến, ngày 18/4/2019, Phương sử dụng 150.000.000 đồng đổi thành tiền USD tại một tiệm vàng ở Phú Yên sau đó mang sang Indonesia. Số yến vụn này Lễ và Phương mua nhiều nơi tại Indonesia như: Jakarta, Surabaya với giá khoảng 2.000.000 đồng đến 2.500.000 đồng/1kg. Sau đó, đưa về khách sạn có xịt một ít nước lên yến vụn để giữ ẩm.

Tại Indonesia, Phương được người bán hàng dẫn đến địa điểm gửi hàng hóa lên máy bay để làm giấy chứng nhận kiểm dịch theo quy định của Indonesia, nên số lượng yến vụn có chênh lệch tăng hơn chút ít so với giấy chứng nhận. Khi làm thủ tục lên máy bay vì đảm bảo số ký hành lý ký gửi của mỗi vé, nên hai vợ chồng Lễ, Phương chia thành 7 kiện hành lý bên trong có yến vụn.

Do nhận thấy số yến vụn mua tại Indonesia có giá dưới 100.000.000 đồng, nên Lễ và Phương không xin phép bất kỳ cơ quan chức năng quản lý để được cấp phép nhập khẩu vào Việt Nam và cũng không khai báo hải quan để nộp thuế.

Hồ sơ cũng thể hiện, thời điểm tháng 4/2019, các đơn vị nhập khẩu chính thức chưa nhập khẩu loại yến vụn vào Việt Nam nên chưa có đơn giá kê khai với Hải quan trên hệ thống, chỉ có giá yến thực phẩm dùng cho người. Đến tháng 05/2019, các công ty mới bắt đầu nhập khẩu loại yến vụn phế phẩm này vào Việt Nam, hệ thống mới có mức giá khai báo. Doanh nghiệp nhập khẩu yến vụn khai báo nhập khẩu hợp pháp về loại yến vụn: “Yến nuôi trong nhà loại bể vụn, bằng ngón tay, lẫn vụn nhỏ có kích cỡ 0,1 cm -10 cm các loại, còn lông, màu trắng, chưa chế biến hàng mới 100%” có giá thông qua các tờ khai hợp pháp từ 70 USD/kg đến 170 USD/kg, tức khoảng 1.610.000 đồng/kg đến 3.910.000 đồng/kg.

Cáo trạng xác định, từ ngày 18/4 đến ngày 20/4/2019, Lễ và Phương xuất cảnh đi Indonesia có mua gom yến nhiều nơi để đem về Việt Nam, nhưng không xin phép cơ vụn quan chức năng quản lý để được cấp phép nhập khẩu số yến vụn này vào Việt Nam và không khai báo hải quan để nộp thuế là vi phạm quy định tại Nghị định số 13/2020/NĐ-CP ngày 21/01/2020 của Chính phủ; Thông tư 11/2021/TT-BNN&PTNT ngày 20/9/2021 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Nghị định số 59/2018/NĐ-CP ngày 20/4/2018 của Chính phủ. Trị giá hàng hóa vi phạm là 1.113.230.250 đồng tính theo đơn giá yến nguyên tổ, yến thực phẩm trên hệ thống khai báo nhập khẩu của Hải quan (mức giá 12.795.750 đồng/kg).

Kết quả trưng cầu giám định, ngày 17/5/2019, Viện Sinh thái và tài nguyên sinh vật có văn bản kết luận 4 mẫu hàng hóa được giám định đều là “các miếng và mảnh vụn có nguồn gốc từ chất liệu tổ của một phân loài yến, được gọi là yến nhà (được nuôi trong nhà); các mẫu yến trên không có dấu hiệu hư hỏng nhưng chỉ là các miếng và mảnh vụn của chất liệu tổ chim yến".

Vụ án này, trước đó, ngày 10/5/2024, VKSND TP.HCM có quyết định trả hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung, để thu thập mẫu yến vụn tương tự kích cỡ, thành phần, độ ẩm, nguồn gốc xuất xứ...; tài liệu thể hiện chất lượng, tình trạng độ ẩm, thành phần, tỷ lệ tạp chất của các lô hàng tương ứng, để Hội đồng định giá tài sản thường xuyên trong tố tụng hình sự tham khảo xác định giá ngày 23/02/2023 của Công ty TNHH Gia đình yến, Công ty TNHH Xuất nhập khẩu thương mại Hoàng Cung đã mở tờ khai nhập khẩu, với mức giá đã tham khảo.

Đồng thời VKSND TP.HCM còn yêu cầu trưng cầu định giá mới toàn bộ lô hàng yến vụn trên cơ sở hàng mẫu bị bắt giữ, trên cơ sở kết quả giám định của Phân Viện khoa học hình sự Bộ Công an, cùng các mẫu thu thập được, để làm làm căn cứ tham khảo, định giá theo quy định pháp luật.

Hà An