Xóa nhà tạm, dột nát: Còn vướng mắc về đất đai

Hàng trăm hộ chưa đủ điều kiện được hỗ trợ

Theo UBND xã Quý Sơn (Lục Ngạn), đến nay, trên địa bàn xã đã có 16 hộ nghèo, cận nghèo, hộ chính sách được hỗ trợ kinh phí xây mới, sửa chữa nhà. Ngoài ra, còn 2 hộ nghèo, cận nghèo có nhu cầu xây lại nhà nhưng chưa đủ điều kiện được xét hỗ trợ do làm nhà trên đất vườn, đất nhận chuyển nhượng chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng (CNQSD) hợp pháp. Đáng chú ý, thửa đất của 2 hộ không phù hợp với quy hoạch sử dụng đất ở.

Căn nhà của chị Lê Thị Tám xuống cấp nghiêm trọng nhưng chưa được xét hỗ trợ xóa nhà tạm do xây dựng trên đất vườn.

Chị Lê Thị Tám (SN 1983) ở thôn Bắc 2 có hoàn cảnh rất khó khăn. Chị bị bệnh xương khớp nhiều năm nay, đang sống cùng 3 con, trong đó 1 người con cũng bị bệnh đang hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng. Chị Tám bộc bạch: “Nhà ở của gia đình từ lâu đã xuống cấp, hễ mưa là dột tứ bề, tường nhiều chỗ bị nứt, tiềm ẩn nguy hiểm... Tuy nhiên, ngôi nhà mẹ con tôi đang ở được xây trên đất vườn, không phù hợp quy hoạch sử dụng đất nên không đủ điều kiện được xét duyệt”.

Ngoài 2 trường hợp trên, theo rà soát của Phòng Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) huyện Lục Ngạn, trên địa bàn huyện hiện còn 40 trường hợp hộ nghèo, cận nghèo, hộ dân tộc thiểu số (DTTS) có nhu cầu xây mới, sửa chữa nhà đã xuống cấp nhưng chưa đủ điều kiện để xét duyệt hỗ trợ do chưa có đất ở hợp pháp (chưa có giấy CNQSD đất ở). Trong đó có 16 trường hợp không phù hợp quy hoạch đất ở…

Toàn tỉnh có hơn 700 hộ gặp khó khăn về nhà ở nhưng không đủ điều kiện được xét duyệt hỗ trợ do có vướng mắc về đất đai. Trong số này có hơn 230 nhà thuộc Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, người có công; 90 hộ đồng bào DTTS thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 và hơn 380 hộ của huyện Sơn Động thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Tổng hợp sơ bộ của Sở TN&MT, đến cuối tháng 9/2024, toàn tỉnh có hơn 700 hộ nghèo, cận nghèo, hộ người có công, hộ DTTS gặp khó khăn về nhà ở có nhu cầu được xây mới, sửa chữa nhưng không đủ điều kiện được xét duyệt hỗ trợ do có vướng mắc về đất đai. Trong số này có hơn 230 hộ thuộc Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, người có công; 90 hộ đồng bào DTTS và miền núi thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 và hơn 380 hộ của huyện Sơn Động thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Các vướng mắc về đất đai đối với các hộ này chủ yếu là: Có giấy CNQSD đất ở nhưng hiện trạng không phù hợp với quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch xây dựng, không đủ điều kiện xây dựng theo quy định của pháp luật về xây dựng; có giấy CNQSD đất song không phải đất ở (đất trồng cây lâu năm, trồng cây hằng năm, nuôi trồng thủy sản…) hoặc chưa được cấp giấy CNQSD...

Xác định rõ nguồn gốc đất để có hướng tháo gỡ vướng mắc

Theo ông Phí Thanh Bình, Phó Giám đốc Sở TN&MT, thực hiện chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy và UBND tỉnh về rà soát các trường hợp khó khăn, vướng mắc liên quan đến đất đai, xây dựng thuộc các chương trình, đề án về hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, cận nghèo, hộ người có công trên địa bàn, để bảo đảm các trường hợp được thống kê đầy đủ, chuẩn xác, Sở đã chỉ đạo các phòng TN&MT, chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai tiếp tục phối hợp với các đơn vị, địa phương rà soát, phân loại xác định chính xác hiện trạng, nguồn gốc, diện tích sử dụng, sự phù hợp với các quy hoạch đối với từng thửa đất. Qua đó xây dựng kế hoạch, lộ trình phương án để giải quyết.

Đối với các hộ dân sử dụng đất không đúng mục đích, chưa được cấp giấy chứng nhận, UBND các xã cần yêu cầu các hộ thực hiện ngay việc đăng ký, cập nhật biến động về đất đai. Cùng đó, tập trung giải quyết theo thẩm quyền tình trạng lấn chiếm, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất trái quy định Chỉ thị số 19-CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Ngoài ra, Sở cũng hướng dẫn, đề xuất nhiều giải pháp cụ thể trong giải quyết các trường hợp vướng mắc.

Ví như đối với các trường hợp sử dụng đất không phù hợp với quy hoạch, đề nghị các cơ quan chuyên môn liên quan rà soát các loại quy hoạch hiện có cũng như tính khả thi của dự án theo quy hoạch được duyệt, sự phù hợp của các loại quy hoạch với tình hình phát triển KT-XH của địa phương để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt điều chỉnh, bổ sung, tạo thuận lợi cho việc thực hiện các chương trình, đề án xóa nhà tạm, dột nát.

Cùng với cơ quan chuyên môn, hiện các địa phương cũng đang quan tâm thực hiện nội dung này. Ông Nguyễn Văn Mạnh, Phó Chủ tịch UBND huyện Lục Ngạn thông tin: Để tháo gỡ vướng mắc về đất đai đối với số hộ nghèo, cận nghèo có nhu cầu xây mới, sửa chữa nhà tạm, dột nát, huyện đã tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó chú trọng tuyên truyền, vận động người thân của các hộ đổi đất, chia tách, chuyển quyền sử dụng, bố trí thửa đất phù hợp quy hoạch sử dụng đất...

Đến thời điểm này, huyện đã cấp được 9/40 giấy CNQSD đất ở; hướng dẫn thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất cho 3 trường hợp; hướng dẫn nhận chuyển quyền sử dụng đất cho 6 trường hợp… Riêng với 16 hộ có nhà ở không phù hợp quy hoạch, huyện đã lập danh sách đề xuất, kiến nghị với tỉnh và Sở TN&MT thẩm định, xem xét, cho điều chỉnh, bổ sung quy hoạch cấp huyện và các loại quy hoạch theo quy định.

Nhằm tháo gỡ các vướng mắc về đất đai, đẩy nhanh tiến độ xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn, UBND huyện Sơn Động đã có văn bản gửi Sở TN&MT đề nghị quan tâm, hướng dẫn thủ tục hành chính cho cơ quan huyện. Đối với các cơ quan, đơn vị chuyên môn, Đảng ủy, UBND các xã, thị trấn, yêu cầu tiếp tục rà soát, làm rõ nguồn gốc sử dụng đất; căn cứ chức năng, nhiệm vụ, chủ động hướng dẫn công dân hoàn thiện hồ sơ, thẩm định trình huyện xem xét, quyết định.

Bài, ảnh: Tuấn Dương