Ý đồ của Israel khi nhằm vào Lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc

Cáo buộc của LHQ

UNIFIL cho biết hai xe tăng Merkava của Israel đã phá hủy cổng chính một căn cứ của họ và đột nhập vào rạng sáng ngày 13.10. Sau khi xe tăng rời đi, các quả đạn pháo phát nổ cách đó 100 mét, khiến khói bay mù mịt khắp căn cứ và khiến nhân viên LHQ gặp vấn đề về hô hấp, lực lượng này cho biết trong một tuyên bố.

Lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế ở Lebanon (UNIFIL). Ảnh: AFP

UNIFIL cho biết, trước đó, Israel đã tiến hành nhiều cuộc tấn công nhằm vào tháp canh, hệ thống camera, thiết bị liên lạc và đèn chiếu sáng của lực lượng này. Điều đó đã hạn chế khả năng giám sát của họ. Các nguồn tin của LHQ cho biết họ lo ngại điều này khiến cơ quan của LHQ không thể giám sát các hành vi vi phạm luật pháp quốc tế trong cuộc xung đột.

Trần tình của Israel

Về phần mình, trong văn bản báo cáo sự kiện, quân đội Israel cho biết các chiến binh của nhóm Hezbollah đã bắn tên lửa chống tăng vào quân đội Israel, làm bị thương 25 người. Cuộc tấn công diễn ra rất gần một đồn UNIFIL và một chiếc xe tăng giúp sơ tán những người thương vong dưới hỏa lực sau đó đã lùi vào “trốn” vào đồn của UNIFIL, quân đội cho biết.

"Không phải chúng tôi định tấn công vào căn cứ, cũng không phải đang cố gắng xâm nhập vào căn cứ của UNIFIL. Xe tăng của chúng tôi đang chịu hỏa lực dữ dội, chịu thương vong hàng loạt, và phải lùi lại để tránh nguy hiểm", người phát ngôn quốc tế của quân đội Israel Nadav Shoshani nói với các phóng viên.

Trong một tuyên bố, quân đội cho biết họ đã sử dụng màn khói để che chắn cho quá trình sơ tán những binh sĩ bị thương và việc sử dụng khói mù không gây nguy hiểm cho Lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ.

Phản ứng của các nước đồng minh Israel

Trong một phản ứng về vụ việc, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Israel Yoav Gallant, trong đó ông bày tỏ "mối quan ngại sâu sắc" về các báo cáo rằng lực lượng Israel đã nổ súng vào các vị trí gìn giữ hòa bình; đồng thời kêu gọi Israel đảm bảo an toàn cho họ và quân đội Lebanon, những người không tham gia vào cuộc xung đột của Israel với Hezbollah. "Israel cần thực hiện mọi biện pháp cần thiết để đảm bảo an toàn và an ninh cho lực lượng UNIFIL và Lực lượng vũ trang của chính phủ Lebanon", ông cho biết.

Ông Austin cũng thúc giục Bộ trưởng Gallant yêu cầu quân đội Israel "chuyển hướng từ các hoạt động quân sự ở Lebanon sang con đường ngoại giao để đảm bảo an ninh cho dân thường ở cả hai bên biên giới càng sớm càng tốt".

Thủ tướng Italy Giorgia Meloni, vốn là một trong những người ủng hộ Israel mạnh mẽ nhất trong số các nhà lãnh đạo Tây Âu, đã nói chuyện qua điện thoại với Thủ tướng Israel Netanyahu hôm 13.10. Bà lên án các cuộc tấn công "không thể chấp nhận được" của Israel nhằm vào UNIFIL, chính phủ của bà cho biết.

Italy hiện có hơn một nghìn quân trong lực lượng UNIFIL gồm 10.000 người, khiến nước này trở thành một trong những nước đóng góp nhân sự lớn nhất cho lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ ở Lebanon. Pháp và Tây Ban Nha, mỗi nước có gần 700 quân trong lực lượng, cũng lên án các cuộc tấn công của Israel. Sự hiện diện của UNIFIL khiến lực lượng gìn giữ hòa bình từ 50 quốc gia khác nhau gặp nguy hiểm.

Trong khi đó, Trung Đông vẫn trong tình trạng báo động cao trước nguy cơ Israel sẽ trả đũa Iran sau loạt tên lửa tầm xa được phóng vào ngày 1.10 để đáp trả các cuộc tấn công của Israel vào Lebanon. Iran cho biết hôm 13.10 rằng họ "không có ranh giới đỏ" trong kế hoạch tự vệ. Bình luận của Bộ trưởng Ngoại giao Abbas Araqchi dường như nhằm phản bác lại những gợi ý rằng Iran sẽ chịu đòn tấn công của Israel mà không có phản ứng, như đã từng xảy ra vào đầu năm nay khi Israel tấn công Iran lần cuối sau một loạt tên lửa của Iran.

Mục tiêu của Israel

Theo các nhà phân tích, cuộc tấn công của Israel vào UNIFIL không phải là “tai nạn”. Trong nhiều tuần trước đó, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã thông báo ý định tiến hành các cuộc xâm nhập vào Lebanon và yêu cầu UNIFIL di chuyển khỏi các tiền đồn dọc khu vực biên giới giữa Israel và Lebanon. Tuy nhiên, LHQ từ chối yêu cầu này, khẳng định rằng các lực lượng gìn giữ hòa bình có vai trò quan trọng trong việc duy trì ổn định và tránh leo thang căng thẳng giữa hai bên.

Trong bối cảnh đó, các nhà phân tích cho rằng các cuộc tấn công của Israel dường như có tính toán trước và được xem như một thông điệp cảnh báo tới UNIFIL, đặc biệt là các lực lượng quốc tế đang hiện diện ở khu vực. Việc tấn công vào các căn cứ của lực lượng gìn giữ hòa bình là một dấu hiệu cho thấy Israel không hài lòng với sự can thiệp của LHQ và muốn tăng cường quyền kiểm soát tại các khu vực chiến lược gần biên giới Lebanon.

Ngay sau vụ việc liên quan đến UNIFIL, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phát biểu trong một tuyên bố gửi tới Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres: "Đã đến lúc ngài phải rút UNIFIL khỏi các thành trì của Hezbollah và khỏi các khu vực chiến sự". "Quân đội Israel đã nhiều lần yêu cầu điều UNIFIL rút lui nhưng liên tục bị từ chối. Sự hiện diện của UNIFIL đang cung cấp lá chắn sống cho lực lượng Hezbollah”.

Đáp lại tuyên bố của Thủ tướng Israel, Người phát ngôn của LHQ Stephane Dujarric cho biết trong một tuyên bố hôm 13.10 rằng, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres đã bày tỏ lòng biết ơn đối với lực lượng gìn giữ hòa bình UNIFIL, những người "vẫn giữ vững mọi vị trí", đồng thời nói thêm rằng "lá cờ LHQ sẽ vẫn tiếp tục tung bay ở miền Nam Lebanon”.

Trong khi đó, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres nhắc lại lời cảnh báo rằng lực lượng gìn giữ hòa bình không được trở thành mục tiêu tấn công. "Mọi cuộc tấn công nhằm vào lực lượng gìn giữ hòa bình là vi phạm luật pháp quốc tế, bao gồm luật nhân đạo quốc tế. Hành vi này đều có thể cấu thành tội ác chiến tranh", Người phát ngôn LHQ Stephane Dujarric cho biết.

UNIFIL cho biết các cuộc tấn công trước đây của Israel vào tháp canh, hệ thống camera, thiết bị liên lạc và đèn chiếu sáng của lực lượng này đã hạn chế khả năng giám sát của họ. Các nguồn tin của LHQ cho biết họ lo ngại điều này khiến cơ quan của LHQ không thể giám sát các hành vi vi phạm luật pháp quốc tế trong cuộc xung đột.

Miền nam Lebanon đã chứng kiến nhiều thập kỷ xung đột, sau khi Israel xâm lược vào năm 1982, chiếm đóng miền nam Lebanon cho đến năm 2000 và một lần nữa tiến hành cuộc chiến lớn kéo dài năm tuần với Hezbollah vào năm 2006. Cuộc chiến này kết thúc bằng lệnh ngừng bắn và giao cho UNIFIL giám sát.

Các quan chức Israel lên tiếng chỉ trích rằng, UNIFIL đã thất bại trong sứ mệnh bảo đảm thực thi Nghị quyết 1701 của LHQ, vốn được thông qua sau cuộc chiến năm 2006, trong đó yêu cầu phi quân sự khu vực biên giới phía nam Lebanon; đồng thời yêu cầu không được phép xuất hiện quân đội nào khác ngoài quân đội của Chính phủ Lebanon.

Sứ mệnh của UNIFIL

UNIFIL là phái bộ gìn giữ hòa bình được Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (HĐBA) thành lập vào tháng 3.1978, vài ngày sau khi Israel xâm lược Lebanon. HĐBA đã thông qua Nghị quyết 425 và 426, kêu gọi Israel rút khỏi Lebanon cùng với quyết định thành lập UNIFIL.

Bản đồ khu vực Đường ranh giới xanh và vị trí trụ sở của UNIFIL. Ảnh: unifil

Vì khu vực hoạt động chính của UNIFIL nằm ở phía nam Lebanon, gần biên giới Israel, nên lực lượng này có mặt ở một số địa điểm theo truyền thống gắn liền với nhóm Hezbollah ở Lebanon.

Những người lính tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình là binh sĩ ở các quốc gia gửi quân, nhưng các nhiệm vụ gìn giữ hòa bình, họ không tham gia chiến đấu. Họ phải giữ thái độ khách quan và chỉ có thể có mặt khi có sự đồng ý của quốc gia nơi họ được triển khai.

Theo LHQ: “Các hoạt động gìn giữ hòa bình đa chiều ngày nay không chỉ duy trì hòa bình và an ninh mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho tiến trình chính trị, bảo vệ dân thường, hỗ trợ giải trừ quân bị, giải ngũ và tái hòa nhập cho những người từng tham chiến, hỗ trợ tổ chức bầu cử, bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền và hỗ trợ khôi phục pháp quyền”.

UNIFIL bao gồm hơn 10.000 lính gìn giữ hòa bình từ 50 quốc gia. Tại Lebanon, sự hiện diện của UNIFIL trải dài từ Sông Litani đến Đường ranh giới xanh (blue line). Khu vực đó rộng 1.060 km2, trong đó UNIFIL có 50 vị trí. Trụ sở chính của UNIFIL nằm ở Naqoura ở phía tây nam.

Được thành lập vào năm 2000, Đường ranh giới xanh là "biên giới" dài 120 do LHQ vạch ra giữa Lebanon và Israel. Mục đích chính của đường biên giới xanh là xác nhận việc quân đội Israel rút khỏi lãnh thổ Lebanon theo yêu cầu của Nghị quyết 425 và 426 của HĐBA. Theo sứ mệnh của mình và để giữ gìn hòa bình dọc theo Đường ranh giới xanh, chính quyền Israel và Lebanon có nghĩa vụ phải thông báo trước cho UNIFIL về mọi hoạt động trong khu vực lân cận, bao gồm công việc bảo trì thường xuyên và hoạt động an ninh. Giao thức này giúp UNIFIL giám sát và quản lý hiệu quả khu vực biên giới nhạy cảm.

Quỳnh Vũ (Theo Reuters, Al Arabyia)