4 dấu hiệu cảnh báo biến chứng của trào ngược dạ dày thực quản

Cho đến nay, chưa có phương pháp nào chữa khỏi hoàn toàn bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản nhưng có thể kiểm soát rất tốt nếu theo dõi điều trị đúng phác đồ.

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng các chất chứa trong dạ dày thực quản bị trào ngược lên. Hiện tượng này hay xảy ra ban đêm ở người bình thường.

1. Tại sao bị trào ngược dạ dày thực quản?

Bình thường khi chúng ta ăn, thức ăn từ miệng xuống họng đến thực quản, qua cơ thắt thực quản xuống dạ dày. Cơ thắt này mở ra cho thức ăn xuống rồi đóng lại. Khi cơ thắt luôn luôn mở hoặc đóng lại không khít làm cho thức ăn và acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản và hầu họng, gây tổn thương niêm mạc và tạo cảm giác nóng rát ở ngực, lan lên cổ kèm ợ chua, khàn tiếng, viêm họng…

Đa phần bệnh nhân đến khám bác sĩ có rất nhiều triệu chứng như nóng rát vùng trước ngực, đau thượng vị, ợ hơi…

2. Dấu hiệu bệnh trào ngược dạ dày thực quản

Đa phần bệnh nhân đến khám bác sĩ có rất nhiều triệu chứng như nóng rát vùng trước ngực, đau thượng vị, ợ hơi… Tuy nhiên trào ngược dạ dày thực quản có biểu hiện rất đa dạng.

Vì vậy, khi các triệu chứng dưới đây xảy ra hơn 2 lần trong một tuần thì người bệnh cần nghĩ mình có thể mắc trào ngược dạ dày thực quản và cần đến bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời.

- Biểu hiên ợ nóng là triệu chứng điển hình nhất của bệnh. Đó là cảm giác khó chịu, nóng rát từ vùng bụng trên, lan lên giữa ngực, đôi khi lan lên vùng cổ, thường xảy ra sau bữa ăn.

- Biểu hiên ợ thức ăn lên thực quản, miệng: Thường xảy ra sau khi ăn chua cay, nhiều gia vị, khi ăn no, mặc quần chật. Ợ ra thức ăn, ợ chua buồn nôn, ứa nước bọt trong miệng ra.

- Các dấu hiệu ở cơ quan khác: Cảm giác nghẹn ở cổ, ho dai dẳng nhất là về đêm, đau tức ngực không do tim, khàn tiếng, răng sâu, hen suyễn. Chính những biểu hiện này làm cho người bệnh lầm tưởng với bệnh lý tim mạch hoặc biểu hiện gián tiếp qua viêm nhiễm tái diễn vùng tai mũi họng.

3. Triệu chứng cảnh báo có biến chứng

Theo thời gian, tình trạng trào ngược acid thường xuyên xảy ra có thể gây viêm loét thực quản. Về lâu dài, bệnh trào ngược dạ dày - thực quản có nguy cơ gây ung thư thực quản, tổn thương phổi, họng - thanh quản khó hồi phục.

Các triệu chứng cảnh báo có biến chứng của bệnh:

- Khó nuốt, nuốt đau (do biến chứng chít hẹp thực quản).

- Nôn ra máu (do biến chứng xuất hiện tại chỗ loét thực quản).

- Khó thở về đêm (co thắt phế quản hoặc viêm phổi do hít dịch acid vào phổi).

- Chán ăn, thiếu máu, sụt cân (do biến chứng ung thư thực quản).

Khi có biểu hiện nghi ngờ trào ngược dạ dày thực quản cần tới cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.

4. Làm sao để chẩn đoán đúng bệnh trào ngược dạ dày thực quản?

- Người bệnh cần mô tả đầy đủ các triệu chứng bản thân gặp.

- Bác sĩ thăm khám lâm sàng.

- Một số trường hợp chỉ định soi dạ dày thực quản, trong quá trình soi, có thể lấy một mảnh nhỏ thực quản hay dạ dày làm sinh thiết.

Thông thường, từ việc hỏi và khám bệnh các bác sĩ có thể chẩn đoán và cho phác đồ điều trị.

5 . Xử trí trào ngược dạ dày thực quản

- Thay đổi chế độ sinh hoạt

Hạn chế uống bia rượu, bỏ thuốc lá, giảm cân nếu thừa cân.
Kiêng ăn chua cay, các thực phẩm có tính acid như chanh, cà chua, cafe, socola, hạt tiêu.
Không ăn quá no.
Không nằm ngay hoặc ngủ ngay sau ăn 2-4 giờ.
Giảm lượng chất béo.
Nằm ngủ tư thế đầu cao 10-20 cm.

Các biện pháp nói trên có thể làm giảm triệu chứng của bệnh nhưng không thay thế việc điều trị bằng thuốc.

- Người bệnh cần đi khám và điều trị theo đơn của bác sĩ chuyên khoa, tránh dung nạp một số thuốc làm nặng thêm triệu chứng của bệnh: thuốc chẹn kênh canxi, thuốc ức chế alpha, beta giao cảm, theophylline, nitrates, và một số thuốc an thần, thuốc giảm đau chống viêm như aspirin, thuốc chữa bệnh khớp...

Trào ngược dạ dày thực quản liên quan đến nhiều cơ chế khác nhau như cơ vòng dưới thực quản hoặc áp lực, hoạt động thực quản, áp lực dạ dày... Trong đó, yếu tố quan trọng là cơ vòng dưới thực quản thì có thể can thiệp phẫu thuật, nhưng còn nhiều yếu tố phụ thuộc khác, nếu vận động thực quản kém hoặc sự làm trống dạ dày kém thì sau phẫu thuật bệnh nhân có thể không khỏi hết mà vẫn còn những khó chịu.

Ngoài ra, các yếu tố thuận lợi như: trên cơ địa người béo phì, người sử dụng thuốc ảnh hưởng gây trào ngược, thói quen, cách sống,… cũng có thể khiến phẫu thuật xong sẽ dễ bị tái phát.

Vì vậy, đa phần bác sĩ luôn khuyến cáo bệnh nhân cần điều trị nội khoa trước khi quyết định phẫu thuật. Vì nếu chúng ta tuân thủ điều trị, thời gian, thuốc thì chúng ta vẫn có thể ổn định với thuốc trào ngược dạ dày thực quản.

Tóm lại: Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh mạn tính ngày càng thường gặp hơn ở các nước châu Á và có khuynh hướng tăng tần suất ở Việt Nam. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống do các triệu chứng mà còn có thể gây các biến chứng nặng như loét thực quản, hẹp thực quản và hóa ung thư mặc dù tỷ lệ này rất nhỏ. Bởi vậy, người bệnh cần tuân theo chỉ định bác sĩ. Không nên tự ý ngưng thuốc sẽ dẫn dễ tái phát.

Sự lựa chọn thuốc điều trị sẽ theo chỉ định bác sĩ, để tìm loại thuốc phù hợp với từng bệnh nhân mà ít ảnh hưởng tổng trạng sức khỏe và tương tác thuốc.

Bên cạnh đó, không nên để bản thân bị căng thẳng, stress, nên sống thoải mái, vui vẻ hơn thì đôi khi trào ngược dạ dày thực quản sẽ ít hơn và có thể sống chung mà không chịu ảnh hưởng nhiều hay gặp các biến chứng của bệnh.

ThS.BS Trần Duy Hưng